Przejdź do treści

Uniwersytet Śląski w Katowicach

  • Polski
  • English
Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska
Logo Europejskie Miasto Nauki Katowice 2024

Profesor Adam Rostański uhonorowany tytułem naukowym

08.09.2021 - 14:10 aktualizacja 02.03.2022 - 14:16
Redakcja: Maciej Bisaga

 

 

Z radością informujemy, że postanowieniem z dnia 27 lipca 2021 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
nadał tytuł profesora nauk ścisłych i przyrodniczych

Panu dr hab. Adamowi Rostańskiemu, prof. UŚ wybitnemu botanikowi współpracującemu z krajowymi
i zagranicznymi zespołami naukowymi, współtwórcy Pracowni Dokumentacji Botanicznej Uniwersytetu Śląskiego, Zielnika Naukowego Uniwersytetu Śląskiego (KTU).

Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów.

 

 

Najważniejsze osiągnięcia naukowe prof. dr hab. Adama Rostańskiego:

 

– Potwierdzenie (we współpracy z zespołem pracowników Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie) występowania procesów mikroewolucyjnych
u przedstawicieli rodziny Violaceae kolonizujących tereny o wysokiej koncentracji metali ciężkich jako mechanizmu adaptacyjnego do specyfiki zajmowanego siedliska. Wykazano, iż u Viola tricolor procesy reprodukcyjne są zdecydowanie czulszym wskaźnikiem niż zmienność morfologiczna. Kosztem tolerancji, względem zanieczyszczonego metalami środowiska, są zaburzenia procesów mikrosporogenezy, niższa żywotność pyłku oraz degeneracje w obrębie zalążka. Produkcja żywotnych nasion, w pełni rozwinięte i normalnie wykształcone zarodki i bielmo, odzwierciedlają sukces podwójnego zapłodnienia, pozwalającego na skuteczne rozmnażanie płciowe, a uzupełnione o rozmnażanie wegetatywne stanowi o sukcesie reprodukcyjnym Viola tricolor na terenach z dużą zawartością metali ciężkich
w podłożu.

– Stwierdzenie, iż wysoka koncentracja metali ciężkich w glebie wpływa na różnicowanie morfologiczne i genetyczne osobników populacji gatunków Viola reichenbachiana i Viola riviniana oraz mieszańców pomiędzy tymi gatunkami. Osobniki zasiedlające tereny metaliczne można uznać za ustabilizowane formy introgresywne, powstałe w wyniku krzyżowania pomiędzy V. reichenbachiana i V. riviniana oraz jednokierunkowej introgresji w kierunku V. riviniana, o czym świadczy wielkość genomu, cechy morfologiczne oraz zróżnicowanie genetyczne. Formy mieszańcowe fiołków lepiej znoszą stres środowiskowy niż ich formy rodzicielskie, są w pełni płodne, a organami kumulującymi największe ilości ołowiu i cynku są u nich korzenie.

– Wskazanie kierunków zachodzących procesów kształtowania pokrywy roślinnej na zwałowiskach odpadów po górnictwie węgla kamiennego wraz z rekomendacją dla rekultywacji na podstawie szczegółowej dokumentacji flory terenów poprzemysłowych regionu górnośląskiego.

– Wykazanie wartości unikatowych zasobów genowych roślin zasiedlających spontanicznie siedliska o wysokiej koncentracji metali ciężkich w biorekultywacji
i fitostabilizacji siedlisk metalonośnych. W ramach projektu realizowanego we współpracy z Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach „Opracowanie biologicznej metody remediacji zwałowisk odpadów popłuczkowych pochodzących ze wzbogacania rud metali nieżelaznych” dokonano oceny skuteczności różnych metod rekultywacji biologicznej na silnie zanieczyszczonych odpadach popłuczkowych rudy cynku wskazując na dwie najbardziej obiecujące metody: transplantację monolitów glebowych z fragmentami darni murawowej oraz wysiew nasion metalofitów, (w tym pleszczotki górskiej Biscutella laevigata). Określono główne przyczyny słabego rozwoju roślin stosowanych w różnych zabiegach biorekultywacyjnych, którymi są: silna toksyczność i skład mechaniczny odpadu oraz obserwowane zjawiska mrozowe w wierzchnich warstwach odpadu. Zdobyte doświadczenia nad wykorzystaniem lokalnych zasobów genowych roślin
w biologicznym zagospodarowaniu toksycznych odpadów metalonośnych umożliwiły teoretyczny postęp w tej dziedzinie ochrony środowiska i wskazały praktycznie użyteczne kierunki rekultywacji biologicznej terenów zanieczyszczonych metalami ciężkimi.

– W ramach rozwiązywania problemu badawczego „Pochodzenie przystosowania do tolerancji metali ciężkich u Arabidopsis halleri: Studium filogeograficzne naturalnych populacji z obszaru Sudetów” – ustalenie pochodzenie oraz zbadanie struktury genetycznej naturalnych populacji A.halleri w Sudetach oraz zlokalizowanie bariery dla przepływu genów kształtujących tę strukturę; zaproponowanie lokalizacji refugiów glacjalnych dla A.halleri w Europie Środkowej oraz wyznaczono prawdopodobne szlaki migracji roślin tego gatunku w postglacjale. Wyniki te umożliwiają nowe spojrzenie na problemy postglacjalnych migracji roślin
w Europie Środkowej, miejsc lokalizacji refugiów oraz na problem pochodzenia cechy tolerancji na metale ciężkie u badanej rośliny.

– We współpracy zespołowej pracowników Katedry Botaniki Systematycznej dokonanie syntezy wieloletnich badań prowadzonych przez prof. Krzysztofa Rostańskiego nad zmiennością, chorologią i taksonomią rodzaju wiesiołek Oenothera L. na terenie Europy. Opracowanie aktualnego rozmieszczenie taksonów z rodzaju Oenothera L. na terenie Europy. Wykonanie opisów i przedstawienie szczegółowego klucza do determinacji ok. 60 taksonów europejskich wiesiołka. Ponadto pod moim kierunkiem zgromadzono i uporządkowano jedną z największych w Europie kolekcji okazów zielnikowych wiesiołków Oenothera L. (ok. 15 000 okazów) w Herbarium Naukowym Uniwersytetu Śląskiego (KTU), którą przygotowano i udostępniono w całości oraz wykonano bazę danych kolekcji Oenothera L. zgromadzonej
w Herbarium KTU wraz z danymi o rozmieszczeniu taksonów na terenie Polski i Europy.

return to top