dr hab. prof. UŚ Dariusz Rolnik
Zajmuje się dziejami Rzeczypospolitej czasów panowania Stanisława Augusta (1764-1795). W tym zakresie chronologicznym prowadzi badania nad postawami szlachty państwa polskiego, jej stosunkiem do króla i instytucji państwa w ogóle oraz do kwestii zagrożenia bytu – całości (sprawa postrzegania rozbiorów przez współczesnych) i suwerenności (zachowania wobec Rosjan) szlacheckiej Rzeczypospolitej. W ramach tak naznaczonych mieszczą się dwa duże równolegle realizowane projekty: 1. kształtowanie, tworzenie, rozpad i program polityczny „stronnictwa królewskiego” Stanisława Augusta (1778-1788), oraz 2. obraz społeczeństwa szlacheckiego czasów stanisławowskich i jego zmiany (kryteria awansu, drogi karier, mechanizmy przyciągania „klienteli”, portret „mentalny”). Z tym zagadnieniami związana jest realizacja projektów dotycząca dziejów rodzin senatorskich Świeykowskich, Jeleńskich, Chmarów oraz elit Wielkopolski i stopniowa analiza wytworzonych przez nich źródeł (archiwa podworskie-rodzinne i zawarta w nich korespondencja).
Wybrane publikacje:
- prace zwarte:
- Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793). Katowice 2000, ss. 187. ISBN 83-226-09994-4.
- Portret szlachty czasów stanisławowskich, epoki kryzysu, odrodzenia i upadku Rzeczypospolitej w pamiętnikach polskich. Katowice 2009, ss. 615. ISBN 978-83-226-1796-0.
- Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721-1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej. Katowice 2016, ss. 756. ISBN 978-83-8012-751-7.
- Województwo mińskie i Jeleńscy w życiu publicznym Rzeczypospolitej w latach 1764-1795 w świetle ich korespondencji. Katowice 2018, ss. 324. ISBN 978-83-226-3123-2.
- Archiwum Jeleńskich z NGAB w Mińsku (XVI-XX wiek) – jego dzieje i inwentarz. Katowice 2018, ss. 504. ISBN 978-83-226-3427-1.
- artykuły i rozdziały w monografiach zbiorowych:
- Konfederacja jako instrument działania politycznego w opinii szlachty czasów stanisławowskich (1764-1795), [w:] Król a prawo stanów do oporu. Kraków. Red. M. Markiewicz, E. Opaliński, R. Skowron. Kraków 2010, s. 419-436. ISBN 978-83-61866-16-9.
- Kasztelan krakowski Antoni Jabłonowski i inni „możnowładcy”. O roli politycznej magnaterii w czasach panowania Stanisława Augusta, [w:] Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XV-XVIII wieku. Red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz. Kraków 2012, s. 207-231. ISBN 978-83-7730-056-3.
- Sejmiki poselskie drugiej połowy panowania Stanisława Augusta (1778-1793). O czynnikach i motywacjach decydujących o wyborze posłów sejmowych, [w:] Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013, s. 331-355. ISBN 978-83-62447-08-4.
- Społeczeństwo szlacheckie Rzeczypospolitej a wojsko w czasie Sejmu Czteroletniego i w okresie rządów konfederacji targowickiej (1788-1793), [w:] Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. 4, red. I. Dacka-Górzyńska, A. Karpiński, M. Nagielski. Warszawa 2015, s. 309-334. ISBN 978-83-7181-863-9. ISSN 1899-1386
- Mutabilis memoria. O kreatywnej i odtwórczej roli pamietnikow czasów stanisławowskich w tworzeniu „obrazów przeszłości”, [w:] „Klio”, t. 35 (4) 2015, s. 125-142. ISSN 1653-8191.