Przejdź do treści

Uniwersytet Śląski w Katowicach

  • Polski
  • English
Instytut Językoznawstwa
Logo Europejskie Miasto Nauki Katowice 2024

Wiesław Banyś

06.02.2020 - 10:28, aktualizacja 22.06.2021 - 14:46
Redakcja: am

prof. zw. dr hab., dr h.c. multi Wiesław Banyś

Kontakt: wieslaw.banys@us.edu.pl

Absolwent filologii romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 1974 r. związany z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach.
Specjalizacja naukowa: językoznawstwo ogólne i językoznawstwo romańskie, a w szczególności: gramatyka semantyczna, logiczne podstawy językoznawstwa, językoznawstwo kognitywne, kognitywna leksykografia komputacyjna oraz językoznawstwo stosowane, w szczególności: językoznawstwo komputerowe, tłumaczenie automatyczne, elektroniczne bazy danych słownictwa specjalistycznego, automatyczne indeksowanie i streszczanie tekstów, filozofia, epistemologia i metodologia badań językoznawczych.
Jest autorem 3 monografii, ponad 70 artykułów naukowych, współredaktorem wielu tematycznych monografii wieloautorskich, redaktorem naukowym międzynarodowego czasopisma językoznawstwa ogólnego i romańskiego „Neophilologica” (ponad 20 tomów).

Odbył kilkanaście staży naukowych na uniwersytetach francuskich (Université Paris Sorbonne, Université Paris VII, Université Paris XIII), był profesorem wizytującym na Université Paris XIII.

Do najważniejszych osiągnięć naukowych należą:
– konstrukcja w postaci rachunku logicznego teorii semantycznej spełniającej kryteria metodologii hipotetyczno-dedukcyjnej typu K. Poppera (cf. Théorie sémantique et „si…alors”. Aspects sémantico-logiques de la proposition conditionnelle, Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 1989, 185 s., grant Tempus_ Phare),
– opis kognitywny, w postaci „mapy kognitywnej”, realizujący oryginalną koncepcję podejścia kognitywnego, systemu konstrukcji języka francuskiego, związanych z wyrażaniem warunkowości i implikacji (cf. Système de „si” en français moderne. Esquisse d’une approche cognitive, Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2000, 400 s.),
– rozwijanie teorii opisu języka zorientowanego obiektowo, integrującego językowe hierarchie semantyczne i koncepcje kadrów i skryptów do wykorzystania m.in. w realizacji tłumaczenia automatycznego i automatycznego streszczania dokumentów (cf. Bases de données lexicales électroniques – une approche orientée objets. Partie I: Questions de modularité, „Neophilologica”, XV, 2000; Bases de données lexicales électroniques – une approche orientée objets. Partie II: Questions de description, „Neophilologica”, XV, 2000; Désambiguïsation des sens des mots et représentation lexicale du monde, „Neophilologica”, XVII, 2005, grant V Programu Ramowego Unii Europejskiej Matchpad, granty Agence Nationale pour la Recherche (Narodowej Agencji ds. Badań Naukowych, Francja) i programu współpracy bilateralnej Polska–Francja – Polonium).

Wypromował 19 doktorów.

Członek 5 towarzystw językoznawczych w Polsce, Francji i Stanach Zjednoczonych. Uczestniczył w 9 międzynarodowych grantach badawczych oraz 2 międzynarodowych grupach badawczych.
Pełnił liczne funkcje akademickie administracyjne, w tym m. in. jako dziekan Wydziału Filologicznego UŚ (1996– 2002), dyrektora Instytutu Filologii Romańskiej (2002-2005), dyrektora Instytutu Języków Romańskich i Translatoryki (2016-2019), prorektora Uniwersytetu Śląskiego (2002-2008), w latach 2008–2016 sprawował funkcję rektora Uniwersytetu Śląskiego, przewodniczącego Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich (2008-2012), przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (2012-2016), honorowego przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (2016-2020), wiceprzewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2018-2021), członka Komitetu Monitorującego EU – Latin America and Caribbean Region Higher Education Area (EU-CELAC) (od 2012), członka Rady Narodowej Agencji Wymiany Akademcikiej (od 2108 r.), członka Komisji ds. Etyki w Badaniach Naukowych przy PAN (od 2019 r.), przewodniczącego Rady Naukowej paryskiej stacji Polskiej Akademii Nauk (PAN) (od 2019), delegata do Zespołu Doradczego ds. Zagranicznych Stacji Naukowych PAN (2019) a od 2015 do 2019 roku zasiadał w zarządzie European University Association – stowarzyszenia zrzeszającego uniwersytety, krajowe konferencje rektorów oraz sieci szkół wyższych z 48 krajów. Wybrany na członka EUA Nominations Committee i rzecznika KRASP na kadencję 2020-2024.

Uhonorowany licznymi nagrodami i odznaczeniami, m.in.: Złotym Krzyżem Zasługi (1998), francuskimi Palmes Académiques (2006), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011), Kryształowym Laurem Umiejętności i Kompetencji (2012), francuskim Orderem Legii Honorowej (2014), doktor honoris causa Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (2014) oraz Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej (2018), belgijskim Orderem Leopolda (2016), Medalem Pamiątkowym z Okazji 50-lecia Uniwersytetu Śląskiego (2018), jubileuszowym Medalem KRUP (2019). W 2019 roku otrzymał Nagrodę „Pro Scientia et Arte” Uniwersytetu Śląskiego.
Członek licznych innych organizacji, m. in.: Przewodniczący Rady Konsultacyjnej Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach organu konsultacyjnego Marszałka Województwa Śląskiego (od 2014), Przewodniczący Klubu Nowej Gospodarki ze strony Województwa Śląskiego (od 2014), Prezes Stowarzyszenia Biznes – Nauka – Samorząd Pro Silesia (od 2017).

Numer ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2471-6751

Wybrane publikacje:

  • Ambiguïté référentielle des phrases à descriptions indéfinies en français, Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 1983, ss. 182.
  • Théorie sémantique et “si….alors”. Aspects sémantico – logiques de la proposition conditionnelle, Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 1989, ss. 185.
  • Système de „si” en français moderne. Esquisse d’une approche cognitive, Katowice, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2000, ss. 400.
  • Sémantique, structure thème-rhème, syntaxe et lexique, Cahiers de Lexicologie (Paris), 45, 1984.
  • Prédicats et connecteurs, in: H.Nolke (éd.), Opérateurs syntaxiques et cohésion discursive dans les langues romanes et slaves, Nyt Nordisk Forlag Arnold Busck, 1988.
  • Propositions conditionnelles: coordination, subordination, connexion, in: C. Muller (éd.), 1996, Dépendance et Intégration syntaxique. Subordination, coordination, connexion, Max Niemeyer (coll. Linguistiche Arbeiten, 351), Tubingen, 221-227.
  • Dialogue à propos des invariants du langage (dans une perspective cognitive) [wraz z J.-P.Desclés], Etudes Cognitives, 2, 1997, 11 – 36.
  • Bases de données lexicales électroniques – une approche orientée objets. Partie I et II: Questions de modularité, Neophilologica, XV, 2000.
  • Nouveaux anciens paradigmes : approche orientée objets, classes d’objets, psychologie écologique et linquistique, Neophilologica, 30, 2018.
  • Y a-t-il une relation entre la valence (pleine) et la synonymie ? Neophilologica, 31, 2019.
  • Les pragmatèmes au pays de la prosodie, Neophilologica, 32, 2020.

Wykaz dorobku naukowego w portalu Pracowników Uniwersytetu Śląskiego

Rozszerzony biogram

Wiesław Banyś, PhD, DLitt
Full Professor
Professor in the Institute of Linguistics, University of Silesia in Katowice 

Wieslaw.Banys@us.edu.pl

ORCID: 0000-0003-2471-6751

https://www.researchgate.net/profile/Wieslaw-Banys

https://scholar.google.pl/citations?user=Hu6treEAAAAJ&hl=pl

https://silesian.academia.edu/WieslawBanys

Research interests:

– general linguistics and Romance linguistics, in particular,
– semantic grammar,
– cognitive linguistics,
– cognitive computational lexicography,
– methodology, epistemology and philosophy of language,
– logical foundations of linguistics,
– applied linguistics, in particular,
– computer linguistics,
– machine translation and computer-assisted translation,
– electronic databases of specialist vocabulary.

Selected publications:

  • Théorie sémantique et „si….alors”. Aspects sémantico-logiques de la proposition conditionnelle, Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 1989, 185 pages
  • Dialogue à propos des invariants du langage (dans une perspective cognitive) [with J.-P.Desclés], Etudes Cognitives, 2, 1997
  • Système de „si” en francais moderne. Esquisse d’une approche cognitive, Katowice, Wyd. Uniwersytety Śląskiego, 2000, 400 pages
  • Bases de données lexicales électroniques – une approche orientée objets. Partie I: Questions de modularité, Neophilologica”, XV, 2000
  • Bases de données lexicales électroniques – une approche orientée objets. Partie II: Questions de description, Neophilologica”, XV, 2000,
  • Désambiguïsation des sens des mots et représentation lexicale du monde, Neophilologica”, XVII, 2005
  • Nouveaux anciens paradigmes : approche orientée objets, classes d’objets, psychologie écologique et cognition radicale incorporée, Neophilologica, XXX, 2018
  • Il ya-t-il une relation entre la valence (pleine) et la synonymie? Neophilologica, XXXI, 2019
  • Pragmatèmes au pays de la prosodie, Neophilologica, XXXII, 2020
  • Entre l’empirisme et le rationalisme en linguistique : théories logiques, approches orientées objets, représentations, computations, in: G. Gross, F. Neveu (eds.), Décrire une langue : objectifs et méthodes, Garnier, Paris, 2021

Fellowships and grants:

  1. grant Tempus_Phare (1992) ERB3510PL920292 Conditionnalité: approche sémantique, logique et cognitive;
  2. member of the international research group in the ATP project „Grammaire contrastive du français et du polonais dans une approche didactique” grant Ministère de la Recherche et de la Technologie – Paris (coordinators: G. Gross (Université Paris-XIII) and K. Bogacki (Warsaw University) (1993– 1995);
  3. member of the international research group in the project Grammaire cognitive du français, du polonais et du bulgare w ramach grantu Centre National de la Recherche Scientifique – Paris and PAN – Warszawa (coordinators: J.-P. Desclés (Paris-Sorbonne) and S. Karolak (WSP – Kraków) (1996–2000);
  4. grant KBN 1 H01D 005 13 (1997–1999) Système de «si» en français moderne – esquisse d’une approche cognitive;
  5. grant from the 5th EU Framework Programme Matchpad (MAchine Translation Systems for the use of Hungarian and Polish Administrations), The Information Society Project, IST-1999-12256, Key Action 3, Action Line 3–4–1, 2000–2002, awarded by the European Commission, Directorate – General Information Society, for the Consortium consisting of: Systran S.A., Research Institute for Linguistics, Hungarian Academy of Sciences (HAS), University of Silesia – Institute of Romance Studies, Université – Paris-XIII, Republic of Hungary Ministry of Transport, Communication and Water Management, Warsaw University – Institute of Romanistics, the European Integration Committee Office, the Polish grant coordination;
  6. grant SPUB-M KBN 160/E-340/5PR-UE/DZ 275/2000 System tłumaczenia maszynowego dla administracji węgierskiej i polskiej;
  7. grant of the Agence Nationale de la Recherche (the National Agency for Academic Research, France) Typologie sémantique systématique des relations causales (grant coordinator: Prof. G. Gross, Université Paris XIII, WB: Polish grant coordinator), 2006–2007;
  8. grant in the bilateral cooperation program between Poland and France Polonium: Semantyczna kontrastywna typologia związków przyczynowych w języku francuskim i polskim (Polish grant coordinator), 2006–2007;
  9. member of the international working group Forme – Discours – Cognition (coordinator: Prof. H. Wlodarczyk, Université Paris – Sorbone) conducting, among other things, the research on CASK (Computer-aided Acquisition of Semantic Knowledge) in the Polonium Program, 2006–2007.
  10. member of the research team realizing the grant in the Polonium Program (France-Poland): Pragmatèmes en contraste: de la modélisation linguistique au codage lexicographique (coordinators: F. Grossman, Université Grenoble Alpes,  A. Krzyżanowska, UMCS), 2018-2019.

 

Wiesław Banyś - zdjęcie portretowe

return to top