Nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego ukazała się monografia autorstwa dr Karoliny Tomczak pt. „Powojenna twórczość pomnikowa Xawerego Dunikowskiego 1945–1964”. Studium analizuje złożoną problematykę późnej sztuki monumentalnej tego nestora rodzimej rzeźby, proces jej powstawania w rzeczywistości polskiego państwa komunistycznego oraz jakość formalną i tematyczną. Monograficzną prezentację trzech głównych prac, czyli Pomnika Czynu Powstańczego na Górze św. Anny (1946−1955), Pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej w Olsztynie (1949−1954) i projektów Pomnika Bohaterów Warszawy (1956−1958), dopełnia panoramiczne omówienie jego pozostałych monumentów z tego czasu. Wieloaspektowe spojrzenie na finalną twórczość pomnikową Dunikowskiego nie proponuje jednoznacznych odpowiedzi, ale bogaty przegląd tej różnorodnej sztuki autorstwa wybitnej, a tym samym przewrotnej osobowości „wieloepokowego” twórcy. Ukształtowany w Młodej Polsce i realizujący się w międzywojniu, dopełnił swoje dzieło w równie wartościowym artystycznie okresie powojennym, o czym zapomniano w wyniku unieważniania sztuki istniejącej w przestrzeni zideologizowanej. Rozprawa przypomina więc o tej unikalnej kreacji, dokładnie ją opisuje, kontekstualizuje i reinterpretuje.
