Badania litosfery i astenosfery południowej Polski – wspólny eksperyment sejsmiczny Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Beneficjentem konkursu OPUS 18 finansowanego z Narodowego Centrum Nauki zostało konsorcjum utworzone przez Instytut Geofizyki PAN i Uniwersytet Śląski w Katowicach. Konsorcjum złożyło projekt badawczy zatytułowany: Pasywne sejsmiczne badania litosfery i astenosfery południowej Polski (obszar karpacki). Celem projektu jest określenie sejsmicznej struktury litosfery oraz przebiegu i własności granicy litosfera-astenosfera, a także określenie anizotropii sejsmicznej obszaru karpacko-panońskiego. Badań sejsmiczne pozwolą na określenie rozkładu prędkości podłużnych (P) i poprzecznych (S) fal sejsmicznych – istotnych parametrów, które nie tylko charakteryzują własności sprężyste skał, lecz także dostarczają wskazówek co do ich składu chemicznego, mineralnego a także struktury (spękania, porowatość itp.). Innym parametrem geofizycznym, kluczowym dla zrozumienia struktury i ewolucji litosfery, jest anizotropia prędkości fal sejsmicznych. Zjawisko anizotropii jest definiowane jako zależność prędkości fal sejsmicznych od kierunku ich propagacji. Zróżnicowanie kierunków anizotropii może świadczyć o zróżnicowaniu składu, o zmienności kierunku ruchów tektonicznych i przepływu materiału płaszcza w badanym rejonie. Pozwoli to na rozróżnienie bloków litosfery o odmiennym składzie petrologicznym i odmiennej ewolucji tektonicznej na podstawie pomiarów anizotropii sejsmicznej in situ.
Badania anizotropii sejsmicznej litosfery wymagają użycia metodologii opartej na obserwacjach sejsmologicznych (rejestracji fal sejsmicznych) w ośrodku skalnym. Danymi pomiarowymi będą sejsmogramy fal pochodzących od wstrząsów lokalnych, regionalnych i dalekich (telesejsmicznych) rejestrowane przez sieć sejsmometryczną utworzoną przez Instytut Geofizyki PAN oraz Uniwersytet Śląski w Katowicach (patrz rysunek). Okres realizacji projektu: 2020-2024, kierownikiem projektu jest dr hab. Wojciech Czuba (IGF PAN), a kierownikiem ze strony Uniwersytetu – dr Maciej Mendecki.
