Warto przeczytać. Monografia współautorska Jadwigi Sebesty i Eugeniusza Szymika „Malarstwo magów i odmieńców: historiografia i egzemplifikacja współczesna” pojawiła się w wyniku wieloletniego zainteresowania autorów twórczością poza schematami akademickimi, bliską logice serca i głębokim przeżyciom egzystencjalnym. Dobór nazwisk artystów plastyków jest subiektywny – to artyści zarówno bardzo znani, jak: Vincent van Gogh, Edvard Munch czy Camille Claudel, jak i pozostający w cieniu historii sztuki. Mowa tu na przykład o Elfriede Lohse-Wächtler, Edmundzie Monsielu czy Adolfie Wölflim. Spaja ich szczególna wrażliwość, która staje się dostępna dla odbiorców sztuki dzięki ekspresyjnym i sugestywnym środkom wyrazu, jakie przyjęli na swej drodze wymienieni artyści. Magowie i odmieńcy to zarówno Ci, których dzieje życiowe przecinały epizody bądź długie okresy cierpienia psychicznego, jak i Ci, którzy budzą fascynację swą niepokojącą wyobraźnią pozbawioną znamion psychotycznych. Dlatego istotnym wątkiem książki jest introdukcja w świat wytworów naiwistów, jak: Henri Rousseau czy śląski mistrz pędzla Teofil Ociepka. Choć psychopatografia jest dla książki bardzo inspirująca, należy cały czas zachować wobec niej pewien dystans, bowiem jako kontrowersyjna gałąź nauki z pogranicza psychiatrii i historii sztuki oparta jest na różnych, nie zawsze ze sobą zgodnych źródłach i hipotezach. Stanowi ona wartość, o ile pomaga lepiej zrozumieć historiografię postaci, wczuć się w ich życie wewnętrzne oraz sytuację społeczną. Nie ma tu jednak wyraźnej cezury epok, stylów czy narodowości. Plastyka przepełniona wątkami smutku, samotności, lęku, metafizycznego niepokoju potraktowana jest jako uniwersum delikatnych wartości.
