Studia kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo przygotowują do zawodów, w których niezbędne są wiedza, a także zbiór umiejętności z zakresu organizacji
i przebiegu komunikacji społecznej za pośrednictwem dokumentów piśmienniczych (tradycyjnych oraz elektronicznych) i niepiśmienniczych (dźwiękowych, graficznych, kartograficznych, audiowizualnych), wspomagających bądź zaspokajających potrzeby edukacyjne, wiedzo-twórcze, artystyczne, rozrywkowe, kompensacyjne w sferze życia jednostek oraz społeczeństwa systematycznie dążącego do ogólnego postępu.
Pośredniczenie w komunikacji wybranego charakteru (indywidualnej, zbiorowej) wymaga odpowiedniego zorganizowania procesów mediacji (czyli przygotowania komunikatów do ich przekazu, następnie dostarczenia ich zgodnego z potrzebami odbiorców indywidualnych lub zbiorowych). Taką rolę pełnią wydawcy, księgarze, bibliotekarze, infobrokerzy informacji, wśród których dochodzi do coraz węższej specjalizacji na rynku pracy. Podstawa ich kompetencji wywodzi się z mających długą tradycję różnych szczegółowych dyscyplin zaliczanych do nauk humanistycznych, korzystając też z wybranych doświadczeń innych obszarów wiedzy czy dyscyplin. Biblioteka, wydawnictwo, ośrodek informacji – to przede wszystkim instytucja (organizacja), której prawidłowe funkcjonowanie oraz skuteczność działania zależy od opanowania przez adeptów wymienionych grup zawodowych umiejętności stosowania nowoczesnych technologii informacyjno-bibliotecznych, posiadania wiedzy o źródłach informacji, umiejętności tworzenia baz danych
o tychże źródłach i umiejętności komunikowania informacji użytkownikom różnego poziomu intelektualnego czy zawodowego.
Z tego powodu program studiów nie tylko dostarcza wiedzy o procesach komunikacji (zwłaszcza za pośrednictwem systemów komputerowych w sieci internetowej), ale także wiedzy o zgodnych z międzynarodowymi normami metodach opisywania zbiorów dokumentów (na potrzeby bibliografii, elektronicznych katalogów bibliotecznych, baz danych), merytorycznego klasyfikowania form oraz treści komunikatów (artystycznych, literackich, naukowych ze wszystkich dziedzin wiedzy bądź publicystyki), a także przystosowania ich do przekazania użytkownikom.
Absolwenci, którzy zamierzają pracować w instytucjach oświatowych (szkołach podstawowych lub gimnazjalnych), poznają procesy pracy centrów informacji, aktywizacji czytelnictwa, historycznie zmiennego kanonu lektur oraz doboru książki dydaktycznej i literackiej do celów, jakie wyznacza się lekturze w procesie odbioru (ich walorów poznawczych, estetycznych, terapeutycznych). Tym potrzebom służy blok zajęć poświęconych wiedzy o literaturze oraz interpretacji tekstu. Osoby pragnące pracować w szkole, muszą w trybie fakultatywnym uzupełnić kwalifikacje nauczycielskie (program studiów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa takie przewiduje wraz z odpowiednią praktyką
w placówkach szkolnych, w których absolwenci mogą zostać zatrudnieni na stanowiskach nauczycieli bibliotekarzy i/lub nauczycieli technologii informacyjnych po spełnieniu ustawowych warunków).
Absolwenci, którzy trafią do bibliotek publicznych bądź naukowych, znają zasady oraz potrafią zapewnić funkcjonowanie bibliotek w środowisku lokalnym czy ich udział w sieci ponadlokalnej (regionalnej), krajowej, międzynarodowej, obsługującej różnych użytkowników (w tym pracowników nauki). Temu celowi służy zestaw umiejętności z zakresu zarządzania zbiorami bibliotecznymi (gromadzenie dokumentów w formie druków bądź wersji cyfrowej oraz ich udostępnianie zgodne z potrzebami obsługiwanego środowiska). Absolwent zna, umie śledzić zmiany w prawie bibliotecznym oraz stosować prawo ochrony własności intelektualnej. Zna podstawy i umie podjąć właściwe działania w celu ochrony dóbr kultury narodowej (w ramach prawa autorskiego, a także rozpoznać potrzebę podjęcia decyzji o konserwacji niektórych druków). Umie chronić dorobek społeczeństwa, któremu swoją pracą służy. Umie wspomagać rozwój członków zbiorowości, na rzecz której wykonuje obowiązki zawodowe. Zna zasady komunikowania się
z przedstawicielami grupy zawodowej, do której należy oraz tej w otoczeniu instytucji, której służy (przedstawicielom różnych zawodów, także różnych grup wiekowych, w tym osobom niepełnosprawnym). Podstawowym celem współczesnych placówek pracujących na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest wykorzystanie możliwości, jakie daje systematyczny rozwój technologii informatycznych. Absolwent rozumie, że od podnoszenia przez niego kwalifikacji zależy jakość usług świadczonych społeczeństwu, warunkując postęp. Poznane w trakcie studiów bazy danych oraz narzędzia informacyjno-wyszukiwawcze do obsługi katalogów oraz baz będą dalej rozwijane. Absolwent będzie umiał się włączyć do dalszego ich doskonalenia. Temu służy blok treści objętych wspólną nazwą Organizacja dostępu do informacji.
Studia pierwszego stopnia przygotowują tak studenta, by mógł uczestniczyć w międzynarodowej wymianie informacji dzięki opanowaniu języka angielskiego na poziomie określanym symbolem B2 oraz specjalistycznej terminologii w systemie informacji naukowej w języku angielskim i w dodatkowo niemieckim lub rosyjskim (do wyboru).
W trakcie studiów student przeważającą liczbę godzin zajęć odbywa praktycznie. Zdobywa też doświadczenie uczestnicząc w pracy wybranych bibliotek, praktykując na stanowiskach podstawowych procesów bibliotecznych oraz informacyjnych, w tym w bezpośrednim kontakcie z pracownikami i użytkownikami bibliotek. Podnosi umiejętności występowania publicznego, formułując wypowiedzi słownie oraz pisemnie. Zdobywa też podstawy pisemnej wypowiedzi naukowej, gromadząc źródła informacji, przeprowadzając ich krytykę, interpretując fakty oraz redagując pracę dyplomową licencjacką. Może też następnie dalej podnosić kwalifikacje na studiach drugiego stopnia tego samego lub innego kierunku.
Studia kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo drugiego stopnia łączą z dyscypliny bibliologii i informatologii (ang. library and information science; niem. Buch und Informationwisseschaft; ros. библиотечно–информационная деятельность;) jej trzy główne działy wiedzy: naukę o książce, bibliotekoznawstwo, naukę o informacji. Ponadto studia te w sferze praktycznej zachowują związek z bibliografią, edytorstwem oraz księgarstwem, ochroną kulturowego dziedzictwa narodowego.
Historia pierwszych działów tej dyscypliny jest długa, sięgająca starożytności. Zorganizowane kształcenie w Europie rozpoczęło się na przełomie XVIII i XIX wieku. Umiejętności, które rozwija dyscyplina informacji naukowej i bibliotekoznawstwo, służą gromadzeniu piśmiennictwa i innych rodzajów dokumentów (muzycznych, kartograficznych, dźwiękowych, elektronicznych) w bibliotekach i innych instytucjach pośredniczących w komunikacji społecznej, zapewniających wszystkim zainteresowanym dostęp do dokumentów lub do źródeł informacji o nich tradycyjnie oraz elektronicznie z użyciem technik komputerowych i Internetu, z zachowaniem norm prawnych.
Studia drugiego stopnia adresowane są do dwóch grup kandydatów: do absolwentów studiów pierwszego stopnia kierunku informacja naukowa
i bibliotekoznawstwo oraz do absolwentów studiów pierwszego lub drugiego stopnia dowolnego kierunku studiów.
Pierwsza grupa opanowała w trakcie studiów pierwszego stopnia wiedzę teoretyczną z zakresu bibliologii i informatologii oraz umiejętności praktyczne
w zakresie typologii dokumentów drukowanych (książek, czasopism, map, dziel graficznych) dźwiękowych, elektronicznych (w tym dostępnych w sieci Internet), znormalizowanej ich rejestracji na potrzeby tworzenia baz danych (katalogów dokumentów, baz danych), charakterystyki rzeczowej zbiorów dokumentów ze wszystkich działów wiedzy oraz kultury oraz opanowała podstawy umiejętności infobrokerskich. Poznała elementy wiedzy księgarskiej i wydawniczej. Została przygotowana do pracy bibliotekach różnego typu (szkolnych, publicznych, naukowych, fachowych) oraz w innych instytucjach, w których tworzone są zbiory informacji o dokumentach. Grupa, która po innych kierunkach studiów podjęła kształcenie się z zakresu informacja naukowa i bibliotekoznawstwo, wniosła wiedzę dającą podstawy uzyskania umiejętności z bibliotekarstwa czy infobrokerstwa dziedzinowego (niezbędną elementarną wiedzę uzupełni fakultatywnie), w trakcie studiów nabędzie umiejętności zgodne z indywidualnym zainteresowaniem, wybrane z bloku treści i kompetencji szczegółowo sprofilowanych.
Studia drugiego stopnia rozpoczynają się od poznania przez wszystkich kandydatów współczesnej struktury studiowanej dyscypliny, pokazanej wszechstronnie, gdyż praktyka pracy z dokumentami we współczesnych instytucjach (organizacjach) wymaga prócz umiejętności bibliotekarskich czy infobrokerskich lub edytorskich, także wiedzy z zakresu zarządzania instytucjami, znajomości prawa bibliotecznego oraz ochrony własności intelektualnej i dziedzictwa kulturalnego oraz ogólnej polityki kulturalnej międzynarodowej, narodowej i lokalnej, nastawionej na wdrażanie idei społeczeństwa informacyjnego, społeczeństwa kreatywnego, pracującego na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego oraz gospodarki.
Prócz procesu kształcenia mającego te jednolite cele, wszyscy studiujący wybierają jeden z bloków treści szczegółowych, z różnymi efektami w zakresie opanowanej wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych:
Blok Nowoczesna biblioteka służy pogłębieniu lub zyskaniu prymarnie wiedzy oraz umiejętności bibliotecznych w zakresie organizacji pracy bibliotek naukowych, publicznych
i specjalnych (np. branżowych związanych z techniką, medycyną, pedagogiką, prawem). Absolwent poznał, umie gromadzić, wyszukać, dostarczyć dokumenty (tradycyjne oraz cyfrowe, zdigitalizowane lub dostępne w sieci Internet), oczekiwane przez grupy użytkowników bibliotek. Potrafi tworzyć oraz obsługiwać właściwe dla takich grup bazy danych oraz wspomagać zainteresowanych klientów w docieraniu do niezbędnych im źródeł. Zna i umie w praktyce wykorzystać wiedzę o współdziałaniu z instytucjami zlokalizowanymi w regionie, kraju, zagranicą, w tym za pośrednictwem zawodowych zrzeszeń (SBP, IFLA, ISKO).
Blok Młody czytelnik w świecie książki i mediów jest adresowany do osób, które zamierzają pracować w instytucjach krzewiących czytelnictwo w środowisku dzieci i młodzieży. Absolwent zna ideę i cele tworzenia Szkolnych Centrów Informacji w szkołach podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, zna podstawy oraz umie wykorzystać wiedzę
o mediach w pracy z dziećmi i młodzieżą, zna procesy odbioru lektury oraz funkcje dydaktyczne różnych instytucji oświatowych.
Blok Ochrona i konserwacja zbiorów bibliotecznych jest jedynym w Polsce takim programem na studiach informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, który dostarcza wiedzy oraz podstawowych wiadomości o możliwościach ochrony zagrożonych degradacją fizykochemiczną zbiorów druków. W trakcie warsztatów student uczestniczy w rozpoznawaniu zmian w strukturze papieru drukowego starych książek (w tym o wartości historycznej). Umie podjąć decyzję o zabezpieczeniu niszczejących dzieł, zastąpić dzieła zagrożone wersją zdigitalizowaną.
Blok Kultura i edytorstwo książki łączy znajomość wiedzy o dawnych procesach publikowania książek i prasy z podstawowymi informacjami o współczesnym edytorstwie komputerowym oraz wiedzą o rynku publikacji.
Zainteresowani pracą dydaktyczną mogą w ramach bloku fakultatywnych umiejętności uzyskać uprawnienia pedagogiczne w podstawowym zakresie kompetencji nauczyciela bibliotekarza, z dodatkowymi kompetencjami nauczyciela technologii informacyjnej, pod warunkiem zaliczenia dodatkowej praktyki pedagogicznej, przewidzianej w planie.
Absolwent studiów drugiego stopnia informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, który osiągnął wysokie kompetencje potwierdzone notą na dyplomie magistra oraz wykazujący się aktywnością naukową i organizacyjną, może ubiegać się o przyjęcie na studia trzeciego stopnia (doktoranckie), realizowane na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w ramach uprawnień Wydziału do nadawania stopnia doktora nauk humanistycznych w zakresie dyscypliny bibliologii i informatologii. Wydział posiada też uprawnienia habilitacyjne w tym samym zakresie.