| Magda Zimna |
Wydawać by się mogło, że w świecie, który coraz szczelniej otacza nas łatwą w odbiorze rozrywką medialną w postaci gier, filmów na platformach streamingowych, treści w mediach społecznościowych, karmiącą umysły szybką informacją, słowo pisane ulegnie wyparciu. Na szczęście tak się nie stało i czytanie literatury – czy to w formie papierowej, czy elektronicznej – nadal cieszy się ogromną, a nawet z każdym rokiem rosnącą popularnością. Widać to podczas rozmaitych wydarzeń kulturalnych, festiwali, targów książki.
W gąszczu dostępnych utworów literackich – od horroru po romans – chciałabym zwrócić uwagę na gatunek, którego prekursorką w Polsce jest Joanna Chmielewska. Tak, mówię o komedii kryminalnej, od czasów Chmielewskiej mającej się na naszym rynku coraz lepiej. To spod jej pióra wyszło wiele wyśmienitych powieści, które bawią i wciągają w intrygi z dreszczykiem emocji. Charakteryzują się frapującymi zagadkami, błyskotliwymi dialogami oraz nietuzinkowym humorem. Przez wiele lat dzieła autorki cieszyły się ogromnym zainteresowaniem czytelników, Chmielewska napisała ponad osiemdziesiąt powieści dla dorosłych, dla młodzieży i dzieci. Łączny nakład jej powieści przekroczył sześć milionów egzemplarzy. Najpopularniejsze dzieła Chmielewskiej doczekały się wznowień, a niektóre – ekranizacji. Książki autorki jednak klasyfikowane były jako powieści kryminalne i sensacyjne z elementami humoru. Do komedii kryminalnej zostały przypisane wiele lat później.
Słownik Języka Polskiego PWN definiuje kryminał jako „powieść lub film o tematyce kryminalnej”, a komedię – jako „utwór sceniczny lub filmowy przedstawiający w sposób zabawny lub satyryczny postacie, obyczaje, wydarzenia itp.”. Te dwa gatunki świetnie z sobą korespondują w twórczości Joanny Chmielewskiej, ale także Olgi Rudnickiej, Aleksandra Rogozińskiego czy chociażby Jacka Getnera. Wyważone proporcje klasycznego kryminału ze śmiesznymi sytuacjami typowymi dla komedii czynią lekturę lekką, przyjemną, lecz niepozbawioną nuty grozy i wątku ciekawego śledztwa.
Początkowo komedia kryminalna jako gatunek była traktowana z lekceważeniem, choć książki Chmielewskiej odniosły ogromny sukces. Książki innych autorów sięgających po ten gatunek, jak chociażby Olgi Rudnickiej z jej cyklem Natalii 5 czy Mai Kotlarskiej z jej Dracena przerywa milczenie, nie cieszyły się szczególnym powodzeniem wśród czytelników. Z czasem zaczęli się pojawiać autorzy, którzy przebili się przez początkową niechęć odbiorców i spowodowali, że komedia kryminalna umościła się wygodnie i już na stałe na księgarskich półkach. Możemy do nich zaliczyć przede wszystkim Jacka Getnera z jego cyklem Detektyw Jacek Przypadek i Aleksandra Rogozińskiego z cyklem Joanna Szmidt. Dostrzegając sukces tych pisarzy, stopniowo inni autorzy postanowili próbować swoich sił w tym gatunku, chociażby Joanna Szarańska, Marta Obuch, Anna M. Brengos czy Iwona Banach.
Szczególny rozkwit tego rodzaju literatury przypadł – moim zdaniem – na czas szalejącej pandemii. Ludzie nie potrafili odnaleźć się w nowej rzeczywistości, wielu borykało się ze złym samopoczuciem i przygnębieniem. Między innymi z tego powodu czytelnicy zaczęli szukać odskoczni od nieustannie napływających przykrych informacji. Remedium okazała się właśnie komedia kryminalna – pośród wciągających zagadek kryminalnych, intryg i pościgów za złoczyńcami czytelnicy mogli znaleźć również sporo relaksującego humoru. Od pewnego czasu autorzy innych rodzajów literatury rozszerzają swoją ofertę właśnie o komedię kryminalną. Do takich autorów należy chociażby Marta Kisiel, która wcześniej była znana głównie jako pisarka powieści fantasy i science fiction. Zdecydowanie większe zainteresowanie komedią kryminalną obserwujemy również wśród czytelników odwiedzających miejskie biblioteki publiczne. Czytelnicy wręcz domagają się powieści, które umilą czas, wywołają uśmiech na twarzy, ale również zaintrygują.
Komedia kryminalna jest jedynym gatunkiem, którego nazwa umieszczana jest na okładkach książek. Wszystko po to, by uzmysłowić czytelnikowi, po jaką powieść sięga. Wprawdzie i kryminał, i romans są często anonsowane na okładkach, prócz nich jednak rzadko wymienia się gatunek czy podgatunek literatury. Za sprawą Jacka Getnera komedia kryminalna doczekała się swojej nagrody literackiej. Popularyzowaniem gatunku zajmowała się założona przez Getnera grupa Zbrodnia z Przymrużeniem. Efektem działań grupy było ufundowanie nagrody literackiej o tej samej nazwie, a głównym zadaniem nagrody – promocja komedii kryminalnej. Zbrodnia z Przymrużeniem to również przeciwwaga dla klasycznych nagród przyznawanych książkom kryminalnym. Nagroda została wręczona już sześciokrotnie. Trzy pierwsze edycje głosami czytelników wygrał Aleksander Rogoziński, a kolejne trzy – Małgorzata Starosta, najnowsza gwiazda gatunku komedii kryminalnej.
Stopniowo książki tego gatunku podbijają serca czytelników, a od pewnego czasu i serca widzów. Powieść Katarzyny Gacek już została zekranizowana i trafiła do kin. Mam nadzieję, że także historie opisane przez innych autorów z czasem znajdą się na wielkim ekranie, by cieszyć tych odbiorców, którzy po słowo pisane sięgają niezbyt chętnie.
Magda Zimna
Magister kierunku bibliotekoznawstwa oraz absolwentka kwalifikacyjnych studiów podyplomowych z pedagogiki. Zawodowo związana z Miejską Biblioteką Publiczną w Katowicach, gdzie nie tylko realizuje swoje pasje, lecz także angażuje się w promocję czytelnictwa. Jako prawdziwa miłośniczka literatury, jest inicjatorką i twórczynią popularnego bloga książkowego o nazwie Czytamy bo kochamy, który już od dziewięciu lat dostarcza czytelnikom inspirujących recenzji i poleceń literackich. Swojego oddania literaturze nie ogranicza tylko do sfery wirtualnej. Aktywnie działa w świecie literackim, na przykład organizuje spotkania z autorami, które odbywają się zarówno w renomowanych centrach kultury, jak i online – na jej kanale YouTube, gdzie łączy miłośników książek w fascynujących dyskusjach i wymianie opinii. Współpracowała z wybitnymi autorami, takimi jak Jolanta Kosowska, Wojciech Kuczok, Dominika Słowik, Monika Michalik, Ewa Bauer, Adrian Bednarek. Jej wartościowe recenzje książek zdobyły uznanie, a charakterystyczne logo Czytamy bo kochamy z dumą prezentuje się na licznych powieściach literackich zarówno polskich, jak i zagranicznych autorów. W 2019 roku Magda zdobyła wyróżnienie jako laureatka plebiscytu Absolwent z Pasją, co stanowi wyraz uznania dla jej zaangażowania i wkładu w rozwijanie miłości do literatury i czytelnictwa. Magda Zimna w sposób szczególny dąży do podkreślenia wartościowej i emocjonalnej strony literatury polskiej. Jest zdania, że polscy autorzy tworzą książki pełne autentycznego przekazu, które poruszają serca czytelników. Magda to osoba, która nie tylko kształci i inspiruje czytelników, lecz także buduje mosty między światem autorów a miłośnikami literatury. Jej pasja, zaangażowanie i oddanie wspierają rozwój polskiej sceny literackiej.
Magda Zimna | fot. archiwum prywatne