Od 26 maja do 27 maja 2022 r. odbywała się międzynarodowa konferencja „Wpływ pandemii COVID-19 na wymiar sprawiedliwości. Studium przypadku i sugerowane rozwiązania” na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (dzień pierwszy) i Uniwersytecie Jagiellońskim (dzień drugi).
Konferencja została zorganizowana w ramach międzynarodowego projektu badawczego pod kierownictwem dr hab. Katarzyny Gajdy-Roszczynialskiej, realizowanego przez Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Wymiarem Sprawiedliwości Uniwersytetu Śląskiego, współfinansowanego przez NAWA.
Partnerami konferencji byli m.in. Uniwersytet Wileński, Wydział Prawa Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki, IAJ, ODIHR/OBWE, Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” oraz Fundacja „Facultas Iuridica”. Wydarzenie było objęte patronatem honorowym rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. dr. hab. Ryszarda Koziołka, Towarzystwa Naukowego Procesualistów Cywilnych, prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej adw. Przemysława Rosatiego oraz Krajowej Izba Radców Prawnych. Pierwszy dzień konferencji był również objęty patronatem honorowym prezydenta Miasta Katowice Marcina Krupy, przy wsparciu ORA w Częstochowie oraz Iustitia – oddział w Katowicach, a drugi dzień objęty był patronatem honorowym prezydenta Miasta Krakowa Jacka Majchrowskiego oraz Krakowskiej Izby Adwokackiej. Patronat medialny nad wydarzeniem sprawowało wydawnictwo Wolters Kluwer.
W konferencji wzięli udział zagraniczni partnerzy i eksperci z projektu grantowego: prof. dr Vigita Vėbraitė z Wydziału Prawa Uniwersytetu Wileńskiego (Litwa), prof. dr Irina Izarowa, z Wydziału Prawa Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki (Ukraina), prof. dr Anna Nylund z Wydział Prawa Uniwersytetu w Bergen (Norwegia), prof. dr Fernando Gascón Inhausti – profesor prawa procesowego z Uniwersytetu Complutense de Madrid Law School (Hiszpania) oraz prof. dr Remco van Rhee – profesor historii prawa europejskiego i porównawczego postępowania cywilnego na Uniwersytecie w Maastricht, dyrektor programu „Podstawy i zasady postępowania cywilnego w Europie” (Holandia). Ponadto w spotkaniu wzięli udział naukowcy oraz sędziowie z Niemiec, Holandii, Danii, Litwy, Norwegii, Portugali, Ukrainy, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Rumunii oraz z Polski.
Konferencja objęła trzy sekcje tematyczne. W pierwszym dniu omówiony został wpływ COVID-19 na organizację i techniczne funkcjonowanie sądownictwa, w tym sądów międzynarodowych, oraz wpływ COVID-19 na model postępowania cywilnego. Drugiego dnia podjęta została tematyka wpływu pandemii COVID-19 na prawo i postępowanie karne. Drugi dzień konferencji był wydarzeniem towarzyszącym jubileuszowi 90. rocznica urodzin prof. Stanisława Waltosia, a jej organizację przeprowadziła dr hab. Dobrosława Szumiło-Kulczycka, prof. UJ.
26 maja 2022 roku otwarcia konferencji dokonała jako kierownik grantu dr hab. Katarzyna Gajda-Roszczynialska, dyrektor Interdyscyplinarnego Centrum Badań nad Wymiarem Sprawiedliwości UŚ dr. hab. Krystian Markiewicz, prof. UŚ oraz prorektor ds. międzynarodowych UŚ prof. dr. hab. Tomasz Pietrzkowski.
Pierwszy panel poświęcony był zagadnieniom ogólniejszym, tj. wpływowi COVID-19 na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Panel rozpoczęło wystąpienie sędziego José Igreja Matos, prezesa Światowego Stowarzyszenia Sędziów odnośnie wpływu pandemii COVID-19 na niezawisłość sędziów oraz wpływu pandemii na zasadę praworządności (Duro Sessa, prezes Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów). Kolejno analizie poddano rolę sądów i przestrzeganie prawa do rzetelnego procesu w postpandemicznej rzeczywistości (Ghenadie Barba, szef Działu Praworządności w Biurze Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka ODIHR w Warszawie). W dalszej części omówiono wpływ pandemii COVID-19 na funkcjonowanie sądów międzynarodowych: Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu (dr hab. Maciej Szpunar prof. UŚ, Wydział Prawa i Administracji UŚ, pierwszy Rzecznik Generalny TSUE), Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (dr hab. Michał Balcerzak, prof. UMK, Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie UMK) oraz sądów powszechnych na przykładzie Polski (dr Urszula Żółtak, sędzia, Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”).
W drugiej części zaprezentowane zostały zmiany w systemie procesowego prawa cywilnego wprowadzone przez pandemię COVID-19. Zagadnienie to w aspekcie prawnoporównawczym omówiła prof. dr Anna Nylund z Wydziału Prawa Uniwersytetu w Bergen (Norwegia), a w odniesieniu do Polski prof. dr hab. Andrzej Jakubecki z Wydziału Prawa i Administracji UMCS. Niewątpliwie pandemia COVID-19 doprowadziła do skokowego rozwoju digitalizacji. Zagadnienie to omówili kolejno: prof. dr Fernando Gascón Inhausti – profesor prawa procesowego z Uniwersytetu Complutense de Madrid Law School (Hiszpania), prof. dr Vigita Vėbraitė z Wydziału Prawa Uniwersytetu Wileńskiego (Litwa) oraz prof. dr Irina Izarowa z Wydziału Prawa Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki (Ukraina).
Trzeci panel poświęcony był zmianom w organizacji postępowania w aspekcie komparatystycznym oraz w prawie krajowym. Zagadnienie to referowali: prof. dr Remco van Rhee – profesor historii prawa europejskiego i porównawczego postępowania cywilnego na Uniwersytecie w Maastricht, dyrektor programu „Podstawy i zasady postępowania cywilnego w Europie” oraz dr hab. Piotr Rylski, prof. UW z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
W czwartym panelu rozwinięto wpływ pandemii COVID-19 na prawo do sądu w aspekcie zasady otwartego wymiaru sprawiedliwości (dr hab. Anna Machnikowska, prof. UG, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz Katica Artukovic, sędzia, ekspert ODIHR/OBWE, Bośnia i Hercegowina) oraz zasady niezmienności składów (dr hab. Krystian Markiewicz prof. UŚ, sędzia, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Wymiarem Sprawiedliwości UŚ, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” oraz dr Dragos Călin sędzia, ekspert ODIHR/OBWE, Rumunia).
Uwieńczeniem pierwszego dnia konferencji było wręczenie nagrody na najlepszą pracę magisterską w VII konkursie kwartalnika „Polski Proces Cywilny” oraz Towarzystwa Naukowego Procesualistów Cywilnych. Na posiedzeniu komisji konkursowej w składzie: prof. dr hab. Feliks Zedler (przewodniczący), prof. dr hab. Łukasz Błaszczak, dr hab. Anna Kościółek, prof. URz, dr hab. Tadeusz Zembrzuski oraz dr hab. Katarzyna Gajda-Roszczynialska (sekretarz) podjęto decyzję o przyznaniu nagród w konkursie na najlepszą pracę magisterską w dyscyplinie postępowanie cywilne przy uwzględnieniu kryteriów: przydatności praktycznej i aktualności tematu, zgodności tytułu pracy magisterskiej z jej treścią, komplementarności wykorzystanej literatury i orzecznictwa, merytorycznej zawartości pracy oraz poprawności i nowatorskości sformułowanych konkluzji, poprawności językowej, a także wyczerpania tematu. Zgodnie z decyzją komisji konkursowej pierwszą nagrodę otrzymały ex aequo: mgr Iga Kozioł za pracę pt. „Sądowe uzgodnienie płci metrykalnej osoby transseksualnej” (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) napisaną pod kierunkiem prof. dr. hab. Pawła Grzegorczyka oraz mgr Klaudia Katarzyna Pluta za pracę pt. „Postępowanie w sprawach o odebranie dziecka uprowadzonego z zagranicy” (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) napisaną pod kierunkiem dr. hab. Marcina Walasika, prof. UAM. Drugie miejsce zajęła mgr Iga Anna Makulska za pracę pt. „Roszczenie o udzielenie informacji w świetle prawa autorskiego i prawa własności przemysłowej” (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) napisaną pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Jakubeckiego. Jury konkursowe przyznało trzecią nagrodę mgr Joannie Wójcik za pracę pt. „Postępowanie o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie” (Uniwersytet Śląski) napisaną pod kierunkiem dr hab. Krystiana Markiewicza, prof. UŚ.
27 maja 2022 roku pierwszy panel poświęcony był zagadnieniom ogólniejszym, a referenci: prof. Stanisław Waltoś, prof. Ewa Łętowska, prof. Paweł Wiliński oraz prof. Piotr Hofmańsk przedstawiali, w jaki sposób stany nadzwyczajne, w tym takie jak pandemia COVID-19 mogą wpływać na funkcjonowanie prawa karnego i procesu wymierzania sprawiedliwości, jak negatywnie mogą być wykorzystane przez ustawodawcę do realizacji zupełnie innych celów oraz gdzie w takim razie leżą granice możliwych modyfikacji postępowania.
W drugiej części zaprezentowane zostało, w jaki sposób pandemia COVID-19 wpłynęła na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w różnych systemach prawnych. Referaty wygłosili: sędzia Landgericht w Monachium Roland Kempfle LL.M., sędzia sądu apelacyjnego oraz prezes Duńskiego Stowarzyszenia Sędziów Mikael Sjöberg, prof. dr. Marc de Werd z Holandii, a także prof. Oksana Kaplina z Uniwersytetu w Charkowie.
Trzeci panel poświęcony był zmianom w prawie krajowym. Prof. Radosław Olszewski przedstawił problem zmian wprowadzonych związku z pandemią COVID-19 w obszarze środków przymusu, doc. Hanna Gajewska-Kraczkowska omówiła problematykę wpływu pandemii na realizację zasady jawności postępowań sądowych, prof. Jerzy Skorupka zajął się problematyką ograniczenia na skutek pandemii COVID-19 zasady kolegialności orzekania, a prof. Hanna Paluszkiewicz zaprezentowała referat poświęcony wpływowi pandemii na bieg terminów w prawi i procesie karnym.
Przebieg obrad był transmitowany online.
Strona konferencji: conferencecovid.us.edu.pl.
Materiał filmowy z pierwszego dnia konferencji
(nagranie dostępne w języku angielskim, napisy wygenerowane są automatycznie)
