Arkadiusz Badziński, Alicja Grzanka, Romuald Wojnicz
Kolokacje medyczne do tłumaczeń wysokospecjalistycznych.
Wydawnictwo Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-7509-377-3, pp. 846.
The only monograph in Poland dedicated to the analysis of highly specialized collocations from over 40 medical fields. It is the result of a 6-year research process that considers the rules of corpus linguistics; full compliance with Evidence-Based Medicine.
Emilia Bańczyk (red.)
„Wyróżniaj się lub zgiń”? W kręgu zagadnień komunikacji promocyjnej.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-226-3889-7, ss. 158.
Jak w natłoku informacji zostać zauważonym na rynku? Jakimi drogami najskuteczniej dotrzeć dziś do konsumenta? Jak stworzyć wiarygodny i atrakcyjny wizerunek marki? Na te i inne pytania odpowiedź znajduje się w publikacji. Powstała ona z myślą o Czytelniku zainteresowanym skuteczną komunikacją marketingową oraz obowiązującymi w niej trendami. Tom zestawia teksty poświęcone współczesnym praktykom komunikacji marketingowej, nowoczesnym narzędziom promocji, estetyce w marketingu, językowym aspektom perswazji, a także kreowaniu wizerunku marki. Interdyscyplinarność podejmowanych zagadnień przejawia się w rozmaitości spojrzeń autorów na problematykę komunikacji promocyjnej, są to ujęcia z perspektywy m.in. ekonomicznej, socjologicznej, medioznawczej czy językoznawczej, co powinno pozwolić na uchwycenie wielowymiarowości opisywanych zagadnień.
Swietłana Biczak
Языковые механизмы комизма в произведениях Михаила Жванецкого.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3769-2, ss. 150.
Cieszący się dużą popularnością współczesny rosyjski pisarz i satyryk Michaił Żwaniecki wykorzystuje w swojej twórczości bogaty wachlarz środków budowania komizmu. Liczne przykłady odchyleń od normy w jego utworach nie są przypadkowe. Wszystkie rodzaje gier językowych i naruszenie obowiązujących norm realizują określone cele komunikacyjne związane z realizacją funkcji perswazyjnej, tj. z wywieraniem wpływu na odbiorcę. Autor wykorzystuje komizm w charakterze potężnej broni, ponieważ śmiech jest jednym z najbardziej skutecznych środków oddziaływania społecznego. Celem pracy był opis językowych mechanizmów komizmu w twórczości Michaiła Żwanieckiego. Jak wykazały przeprowadzone badania, jednym z najbardziej charakterystycznych dla Żwanieckiego sposobów osiągania efektu komicznego jest gra językowa, pod którą rozumiemy destrukcję normy językowej w celu stworzenia niekanonicznych form i struktur językowych. Przedmiotem badań były gry językowe oparte na mechanizmie ogólnokomicznym (paradoksy i powtórzenia), a także gry językowe przejawiające się na poszczególnych poziomach języka – fonetycznym, słowotwórczym i leksykalnym. Monografia jest skierowana do językoznawców zainteresowanych przedstawioną tematyką oraz do miłośników twórczości Michaiła Żwanieckiego.
Monika Bielińska: (red.)
Leksykogiafia : słownik specjalistyczny.
Universitas, Kraków 2020. ISBN 978-83-242-3670-1, ss. 480.
Leksykografia jest pierwszym słownikiem specjalistycznym z zakresu leksykografii, opracowanym z myślą o polskojęzycznym odbiorcy. Obejmuje 693 hasła, w tym 355 haseł samodzielnych i 338 haseł odsyłaczowych. Zawiera ona hasła przedstawiające budowę słownika, rodzaje i zawartość jego poszczególnych komponentów, typy układu haseł, rodzaje haseł oraz wszystkie elementy artykułu hasłowego. Omawia liczne typy słowników, zarówno słowniki ogólnie znane, np. słownik dwujęzyczny, słownik etymologiczny czy frazeologiczny, jak i rzadsze, np. słownik chronologiczny, fonologiczny i wierszowany. Uwzględnia aspekty związane z opracowywaniem słowników oraz ich użyciem, zawiera także hasła poświęcone zagadnieniom ogólniejszym – kulturze i dydaktyce słownikowej, ideologizacji słowników, komparatystyce leksykograficznej i typologii słowników. Na kształt słownika w znaczącym stopniu wpłynął interdyscyplinarny charakter leksykografii, a zwłaszcza ścisłe związki leksykografii językowej z językoznawstwem. Poza ogólnymi hasłami poświęconymi m.in. semantyce, pragmatyce, leksykologii, znaczeniu wyrazu oraz językowi i jego odmianom słownik zawiera krótkie opisy pojęć związanych z różnymi aspektami opisu słownikowego oraz poszczególnymi typami słowników. Adresatami publikacji są językoznawcy, leksykografowie i naukowcy zajmujący się pokrewnymi obszarami, jak również inne osoby, których aktywność zawodowa związana jest z językiem i szeroko pojętą pracą z tekstem, np. tłumacze i dziennikarze, studenci kierunków filologicznych, nauczyciele języka polskiego i języków obcych w szkołach oraz wykładowcy na uczelniach.
Andrzej Charciarek, Ewa Kapela, Anna Zych (red.)
Jednostki języka w systemie i w tekście 3
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN:978-83-226-3885-9, ss. 258.
Problematyka podejmowana w tekstach zamieszczonych w monografii
odzwierciedla różnorodność perspektyw badawczych we współczesnym językoznawstwie slawistycznym, z uwzględnieniem zarówno tradycyjnych, jak i nowych ujęć metodologicznych. W centrum uwagi autorów znajdują się zagadnienia opisu jednostek języka polskiego, rosyjskiego, czeskiego i słowackiego na jego poszczególnych poziomach. Jednostki językowe badane są nie tylko jako elementy systemu, ale także jako komponenty zróżnicowanych gatunkowo tekstów dawnych i współczesnych. Obok analiz czerpiących z tradycji strukturalistycznej zaprezentowano również takie, w których zjawiska językowe opisywane są w szerokim kontekście społecznym, politycznym i kulturowym. Na monografię składają się zarówno opracowania dotyczące jednego języka, jak i studia porównawcze: polsko-rosyjskie, polsko-słowackie, czesko-rosyjskie. Nie zabrakło też tekstów poświęconych kwestiom translatologicznym i terminologicznym. Poruszany przez autorów szeroki zakres zagadnień umożliwia zapoznanie się z obszarami i kierunkami prac prowadzonych przez poszczególne ośrodki akademickie. Żywimy nadzieję, że niniejsza publikacja stanie się także źródłem inspiracji do dalszych poszukiwań badawczych.
Piotr Czerwiński
Человек в языке отражаемой реальности.
Krok, Ternopol. ISBN: 978-617-692-590-3, ss. 328.
Piotr Czerwiński
Зазеркалье : предметный мир примет и поверий : (свадебный цикл).
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-4032-6, ss. 254
Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych z obrzędami ślubnymi zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie nie tylko w samym obrzędzie, lecz także w perspektywie ich teraźniejszych i przyszłych stanów. Scharakteryzowano postać narzeczonej jako głównej jednostki, z punktu widzenia jej znaczeń w etapach obrzędu. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziaływujący na człowieka oraz taki, który poddaje się wpływom z jego strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.
Piotr Czerwiński
Знак и значение : семантика предсказаний в знамениях, повериях и приметах.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3902-3, ss. 240.
Na materiale przepowiedni odzwierciedlonych w zabytkach literatury staroruskiej (Słowo o wyprawie Igora, Powieść minionych lat), jak również niektórych rosyjskich ludowych wróżb i przepowiedni, dokonywana jest analiza i charakterystyka interpretującej części określanego w przepowiedni znaku-obrazu. Wybrany aspekt zakłada wyłonienie stojącego za intuicyjnie interpretowaną wiedzą o świecie konceptualnego systemu, którego fragmenty i części powinny stanowić jednostki semantyczne zarówno uświadamiane, jak i nieuświadamiane przez przedstawicieli danej tradycji mentalnej.
Grzegorz Drożdż, Barbara Taraszka-Drożdż (red.)
Foreign language pedagogy in the light of cognitive linguistics research, Second Language Learning and Teaching
Springer International Publishing, 2020, ISBN 978-3-030-58774-1, ss. 142.
This book constitutes another step of the linguistic community in translating cognitive linguistics research into a set of guidelines applicable in the foreign language classroom. The authors, language scholars, and experienced practitioners discuss a collection of both more theoretical and practical issues from the area of second and foreign language pedagogy. These are matters that not only enhance our comprehension of particular grammatical and lexical problems, but also lead to the improvement of the efficiency of teaching a foreign language. The topics range from learners’ emotions, teaching grammatical constructions, prepositions, and vocabulary, to specific issues in phonology. The observations concern the teaching of three different languages: English, French, and Italian. As a result, the book is of interest to scholars dealing with further developments of particular linguistic issues and practitioners who want to learn how to improve the quality of their classroom work.
Danuta Gabryś-Barker, Ryszard Kalamarz (red.)
Postrzeganie i rola motywacji w procesie glottodydaktycznym: perspektywa nauczyciela i ucznia.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-226-4005-0, ss. 240.
Monografia zawiera teoretyczne i praktyczne rozważania na temat motywacji w edukacji językowej, ukazanej przez autorów zarówno z perspektywy nauczającego, jak i uczącego się w różnych grupach wiekowych, na różnych poziomach zaawansowania językowego, a tym samym – w różnych kontekstach edukacji językowej: w szkole oraz na studiach neofilologicznych czy też niefilologicznych (lektoraty językowe). Całość zebranych tekstów została podzielona na trzy części tematyczne obejmujące pojęcie motywacji i czynników motywacyjnych w glottodydaktyce, motywację w różnych kontekstach edukacyjnych oraz zastosowanie nowych technologii w rozwijaniu motywacji w ujęciu praktycznym. Wybór tekstów powinien skłonić Czytelnika do refleksji nad tym, czym jest motywacja, jakie czynniki na nią wpływają oraz jaką rolę odgrywa w jej kształtowaniu nauczyciel glottodydaktyk.
Lubomir Hampl
Świat awifauny V w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego : żuraw i struś.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3890-3, ss. 222.
Autor najpierw charakteryzuje ptaki, których określenia w Biblii zamierza poddać badaniu. Podaje dane z zakresu ornitologii, symbolikę, wartościowanie omawianych ptaków, a potem przytacza wspominające je fragmenty Biblii w najważniejszych polskich i czeskich przekładach, które pokazują rozwój języków literackich i religijnych od pierwszych do najnowszych tłumaczeń. Cennym uzupełnieniem pracy są tabele – wykazy nazw żurawia i strusia wraz z ich ilościowym obliczeniem nazw terminologii Gruidae i Struthionidae. Autor pracuje zgodnie z wymaganiami metodologii naukowej, łączy osiągnięcia wielu dyscyplin przyrodniczych i humanistycznych, pokazuje wyniki pracy tłumaczy działających w ciągu wielu wieków. Wykorzystał obszerną literaturę w kilku językach z zakresu językoznawstwa, nauk biblijnych i ornitologii, zestawioną w bibliografii. Rozprawa ta świadczy o wysokim poziomie naukowym interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu językoznawstwa, filologii polskiej i czeskiej oraz przekładów biblijnych w obu językach.
Aleksandra Kalisz, Ewelina Tyc (red.)
Partnerstwo w komunikacji.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-226-3886-6, ss. 165.
Składamy na Państwa ręce niniejszą książkę poświęconą rozmaitym zdarzeniom komunikacyjnym zachodzącym w różnych przestrzeniach, z udziałem tradycyjnych i nowych środków wyrazu. Za sprawą zebranych tekstów pragniemy ukazać mechanizmy rządzące uczestnikami poszczególnych aktów komunikacyjnych, uwypuklając istotny dla tego zbioru pierwiastek współuczestniczenia. Zebrane przez nas głosy badaczy w dyskusji na temat kondycji JA i TY mogą stać się inspiracją do podejmowania dalszych działań zmierzających do tego, by partnerstwo nie pozostawało jedynie w przestrzeni idealizacji, ale miało realną szansę na zaistnienie we współczesnym świecie. [frag. wstępu]
Sylwia Klos
Humour and Translation in Children’s Literature : a Cognitive Linguistic Approach, Interdisciplinary Humour Studies, vol. 1
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3866-8, ss. 156.
Niniejsza monografia przedstawia propozycję tłumaczenia humoru w literaturze dziecięcej opartą na teorii przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej (Gilles Fauconnier, Mark Turner). Model integracji pojęciowej został wykorzystany jako wzór do tworzenia map mentalnych służących do wizualizacji elementów istotnych w procesie tłumaczenia, które należy brać pod uwagę, aby tekst docelowy był możliwie jak najbardziej wiernym odzwierciedleniem tekstu źródłowego, zarówno pod względem semantycznym jak i fonetycznym, z jednoczesnym uwzględnieniem referencji do wiedzy ogólnej na temat tłumaczonego dzieła. Punktem wyjściowym procedury tłumaczeniowej jest teoria skopos (Hans. J. Vermeer, Katharina Reiss, Christiane Nord) wskazująca na konieczność określenia celu tłumaczenia oraz grupy odbiorców tekstu docelowego przed przystąpieniem do tłumaczenia oraz w trakcie realizacji poszczególnych zadań tłumaczeniowych. W przypadku tłumaczenia literatury dziecięcej, a w szczególności tekstów humorystycznych (gry słowne), tłumacz – ekspert powinien posiadać oraz wykorzystywać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej (Bruno Bettelheim, Jean Piaget, Paul McGhee), aby świadomie podejmować decyzje tłumaczeniowe uwzględniające zdolność rozpoznawania elementów humorystycznych przez dzieci w różnym wieku z nastawieniem na wywołanie odpowiedniego efektu u odbiorcy. Procedura odnosi się również do metody opartej na pojęciu dominanty semantycznej (Stanisław Barańczak) określającej które elementy tekstu i/lub wyrazu – warstwa semantyczna i/lub fonetyczna – należy bezwzględnie zachować w tłumaczeniu, aby zostało ono uznane jako wierne oryginałowi. Mapy mentalne przedstawiają analizę gier słownych w Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carroll’a, języka Bardzo Fajnego Olbrzyma stworzonego przez Roalda Dahla w BFO oraz imion bohaterów serii Koszmarny Karolek Francesci Simon wraz z ich tłumaczeniami na język polski oraz język portugalski w wersji europejskiej i brazylijskiej. Publikacja skierowana jest do językoznawców zajmujących się kognitywnymi aspektami tłumaczenia humoru, powinna zainteresować również przekładoznawców, kulturoznawców, psychologów oraz badaczy literatury dziecięcej. Ponadto może służyć pomocą tłumaczom podczas pracy nad przekładem humoru, ze szczególnym uwzględnieniem gier słownych.
Marcin Kuczok, Anna Stwora, Mariola Świerkot (red.)
Explorations in humor studies : humor research project.
Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne. ISBN: 978-1-5275-4208-2, ss. 195.
Working towards a multifaceted debate on humor and related phenomena, this book is a comprehensive reflection of the contributors’ shared interest in various dimensions of humor and its manifold applications. It is composed of a selection of writings that provide important insights into language used for humorous purposes. Theoretical discussions are complemented by an assortment of case studies in linguistics, culture, literature, and translation, as well as in visual and media studies.
Kamila Kuros-Kowalska
Metody stymulowania słownictwa w języku polskim u dzieci dwujęzycznych na emigracji.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3892-7, ss. 208.
Publikacja jest adresowana do wszystkich zainteresowanych zagadnieniem dwujęzyczności oraz poszukujących sposobów rozwijania słownictwa w języku polskim u dzieci przebywających poza granicami Polski. Tytuł pracy jasno ukazuje, jaki kontekst dwujęzyczności i teren badań znalazł się w centrum zainteresowań. Wnioski przedstawione w publikacji zostały dogłębnie przemyślane i zweryfikowane w praktyce. Wysiłek badawczy Autorki wpisuje się w indeks ważnych problemów i pytań, jakie stawia dziś lingwistyka stosowana i cała humanistyka. Jednym z celów pracy była próba oceny efektywności różnych sposobów służących rozwojowi słownictwa dzieci na emigracji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowoczesne metody. W pracy zwięźle opisano dwie, opozycyjne w stosunku do siebie metody stymulacji: tradycyjną, która sprowadza się do rozwijania poziomu słownictwa poprzez kanał słuchowy oraz nowoczesną, w której wykorzystano multimedialne narzędzie umieszczone na platformie internetowej. Opisane w pracy autorskie narzędzia dają możliwość praktycznego zastosowania, co może okazać się cennym walorem dla nauczycieli, terapeutów czy rodziców poszukujących różnych metod rozwijania leksyki dzieci na emigracji.
Jolanta Lubocha-Kruglik, Oksana Małysa, Gabriela Wilk (red.)
Przestrzenie przekładu. T. 4.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-226-3821-7, ss. 356.
Autorzy artykułów, które znalazły się w 4 tomie Przestrzeni przekładu, poruszają wiele bardzo zagadnień sfery przekładu. Przedmiotem refleksji były zarówno kwestie o charakterze ogólnym, jak i szczegółowe zjawiska analizowane na podstawie przekładów tekstów literackich i specjalistycznych. W części pierwszej poświęconej przekładowi artystycznemu autorzy omawiali m.in. tematykę związaną z wielojęzycznością i jej implikacjami dla przekładu, analizowali możliwość adaptacji kontekstu kulturowego w przekładzie i problemy z tego wynikające. Część druga zawiera teksty ukazujące specyfikę przekładu filmowego i scenicznego. Badacze zwracają tu uwagę na mnogość kodów kulturowych, których oddanie staje się dla tłumacza prawdziwym wyzwaniem. Osobną część poświęcono zagadnieniom stojącym na pograniczu badań konfrontatywnych i przekładowych. Przedmiotem opisu były tu zjawiska szczegółowe dotyczące m.in. przekazu ram modalnych, aliteracji czy realizacji semantyki perswazyjności. W części poświęconej przekładowi specjalistycznemu omówiono problemy związane z przekładem terminów, wskazano na konieczność konfrontowania ustaleń z badaczami reprezentującymi różne języki. Ponadto zaprezentowano aspekty prawne odpowiedzialności zawodowej tłumaczy. Tom zamyka część, w której przedstawiono wyniki ustaleń związanych z warsztatem tłumacza i dydaktyką przekładu. Wskazano w niej na praktyczne możliwości wykorzystania nowych narzędzi i nowych programów w pracy tłumacza oraz na konieczność opanowania nowych technologii.
Jolanta Lubocha-Kruglik, Oksana Małysa, Gabriela Wilk (red.)
Przestrzenie przekładu. T. 5.
Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2020. ISBN: 978-83-8183-050-8, ss. 240.
Prezentowana monografia to piąty już tom będący efektem spotkań przekładoznawców reprezentujących rożne nurty, rożne języki, a także rożne podejścia metodologiczne i ideowe. Zamieszczone tu prace nie tylko ukazują wielowymiarowość współczesnych badań nad przekładem, ale też pozwalają dostrzec potrzebę wymiany doświadczeń, która nie jest ograniczona podziałem na dyscypliny naukowe. Badacze koncentrują się tu zarówno na zagadnieniach teoretycznych, jak i – w znakomitej większości – czysto praktycznych.
Olivier Mentz, Katarzyna Papaja (red.)
Focus on language : challenging language learning and language teaching in peace and global education, Europa lernen : perspektiven für eine Didaktik europäischer Kulturstudien.
Lit Verlag, Zürich 2020. ISBN: 978-3-643-91264-0, ss. 408 .
Changes in political, technological, social, and economic realities since the early 21st century have led to more relationships between people of different nations. Educational changes which result from policy decisions also had an impact on Language Learning and Teaching. The heart of peace and global education is enabling people to participate in shaping a better, shared future for the world. The emphasis is on the unity and interdependence of human society, on developing a sense of self and appreciation of cultural diversity, affirmation of social justice and human rights, as well as acting for a sustainable future in different times and places. Through language education we might promote positive values and assist students to take responsibility for their actions in order to see themselves as global citizens who can contribute to a more peaceful, just, and sustainable world.
Marcin Maciołek, Jolanta Tambor
Gramatyczne porządki i historyczne wyjątki : polska gramatyka – reguły, tabele, zasady.
Gnome – Wydawnictwa Naukowe i Artystyczne, Katowice. ISBN: 978-83-63268-63-3, ss. 76.
Polska gramatyka ma bardzo wyraźne i przejrzyste reguły. Dlaczego często – nie tylko cudzoziemcom – wydaje się trudna? Bo wiele jest w niej odstępstw i wyjątków. Owe wyjątki mają nierzadko historyczne korzenie, bywają pozostałościami po wcześniej obowiązujących zasadach, są śladami procesów, które zachodziły w polszczyźnie przez wieki. Nasze doświadczenie w nauczaniu gramatyki języka polskiego nie tylko cudzoziemców, bo także studentów filologii polskiej, komunikacji promocyjnej i kryzysowej, międzynarodowych studiów polskich czy słuchaczy Podyplomowych Studiów Kwalifikacyjnych Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obceg dowodzi, że ukazanie istoty procesu, który doprowadził do aktualnego stanu polszczyzny, prawie zawsze ułatwia zrozumienie i akceptację danego zjawiska. Jeszcze do niedawna unikano w nauczaniu gramatyki synchronicznej (opisowej) odniesień historycznojęzykowych, osobiście uważamy, że takie odwołania przynoszą niezaprzeczalne korzyści. Przyszłych filologów uczą wiązania różnych obszarów lingwistyki (w tym przypadku językowej diachronii i synchronii), Słowianom pozwalają odnaleźć paralele we własnym języku, co chroni choćby przed nieświadomymi interferencjami, wreszcie studentom z językami pierwszymi należącymi do innych niż polszczyzna rodzin językowych (nieraz bardzo odległych nie tylko od słowiańskiej, ale także od indoeuropejskiej) umożliwiają nierzadko zaakceptowanie pewnych zjawisk i reguł typowych dla języka polskiego – nawet wtedy, kiedy początkowo mają kłopoty z ich zastosowaniem w praktyce. Prezentujemy zatem zasady rządzące polską gramatyką – przede wszystkim fleksją, czyli odmianą wyrazów. Postanowiliśmy kolejne części niniejszej pracy poprzedzić uwagami ogólnymi na temat poszczególnych części mowy wzbogaconych objaśnieniami historycznojęzykowymi. Rzecz jasna, jeśli ktoś szuka wyłącznie informacji: „jak jest czy jak powinno być” w danej sytuacji, może zajrzeć tylko do odpowiedniej tabelki i z dodatkowych uwag nie musi korzystać. Zachęcamy jednak do całościowej lektury tej książki, bo może przynieść sporo satysfakcji i przyczynić się do efektywniejszego opanowania zasad poprawnego mówienia po polsku.
Grair Magakian
Ormiańsko-turecki konflikt 1915 roku we francuskojęzycznych i rosyjskojęzycznych (multi)mediach w XXI wieku : wybrane zagadnienia.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3736-4, ss. 508.
Przedmiotem niniejszej monografii jest sposób prezentacji ormiańsko-tureckich stosunków w dyskursie medialnym XXI wieku, głównie na podstawie wydań internetowych francuskojęzycznych i rosyjskojęzycznych środków masowego przekazu, ze szczególnym uwzględnieniem analizy kognitywistycznej materiałów medialnych oraz ich wpływu na zaostrzenie lub złagodzenie ormiańsko-tureckiego konfliktu. Konflikt ormiańsko-turecki, wywołany kwestią ludobójstwa Ormian w Imperium Otomańskim i trwający permanentnie od ponad 100 lat, został w znacznej mierze odzwierciedlony w przekazach medialnych, także w Internecie. Większość materiału badawczego pochodzi zatem głównie z Internetu i obejmuje internetowe wydania papierowych publikacji, w tym tradycyjnych periodyków, zdigitalizowane oficjalne publikacje, blogi, fora, a nawet Wikipedię. Chodzi bowiem o informację przekazaną w jakimkolwiek kierunku, w jakiejkolwiek formie i w jakiejkolwiek postaci do jakiegokolwiek odbiorcy, ponieważ niezdefiniowany odbiorca (czyli każdy) często czerpie wiedzę nie przywiązując wagi do źródła jej pochodzenia. Powyższe podejście uwarunkowało również okres badawczy, który obejmuje pierwszą i częściowo drugą dekadę XXI wieku (z rysem genezy konfliktu z początku XX wieku). Natomiast wybór języków został podyktowany zarówno faktem, iż rosyjskojęzyczne i francuskojęzyczne media praktycznie od pierwszej chwili „towarzyszyły” temu konfliktowi, jak i tym, że pierwsze z nich odzwierciedlają jego ogląd wschodni, drugie – zachodni. Przedstawione w niniejszej książce badania zostały przeprowadzone po raz pierwszy i stanowią konieczny element zrozumienia i udoskonalenia procesów zachodzących we francuskojęzycznych i rosyjskojęzycznych dyskursach medialnych m.in. w zakresie: 1) krytycznej analizy ww. dyskursu, 2) wpływu mediów na procesy zachodzące w percepcji informacji dyskursywnej na poziomie świadomości oraz podświadomości odbiorców, 3) próby odróżnienia faktu i fałszu dyskursywnego z perspektywy kognitywistycznej analizy modeli dyskursów, 4) paradygmatu prawdziwości dyskursu na poziomie jego zgodności z rzeczywistością. Przeanalizowane w książce przykłady w obu językach są identyczne lub merytorycznie (co najmniej stosunkowo) zbliżone, z uwzględnieniem specyfiki percepcyjnej zarówno francuskiego, jak i rosyjskiego języka.
Urszula Michalik, Paweł Zakrajewski, Iwona Sznicer, Anna Stwora (red.)
Exploring business language and culture, Second Language Learning and Teaching.
Springer, Cham 2020. ISBN: 978-3-030-58550-1, ss. 289.
This book aims to present the results of research in the sphere of business language and culture, as well as the experience of pedagogical staff and practitioners concerned with broadly understood business. The highly complex nature of contemporary business environment, approached from both the theoretical and practical standpoint, does not cease to prove that research into business studies cannot be dissociated from the cultural and linguistic context. The chapters included in this book were contributed by academics and practitioners alike, which offers a balanced approach to the topic and ensures high levels of diversity together with an undeniable homogeneity. They were gathered with a view to show various aspects of business language, perceived both as a medium of communication and as a subject of research and teaching. They are concerned with business culture as well, including business ethics and representations of business in popular culture. Owing to its multidisciplinary approach, the book presents a roadmap towards successful functioning in business settings, highlighting such issues as education for business purposes, the study of language used in business contexts, the aspects of cross-cultural communication, as well as ethical behaviour based upon different values in multicultural business environments. Given its multifarious character, the book surely appeals not only to academics, but also to the interested laymen and students who wish to expand their knowledge of business studies and related phenomena.
Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek (red.)
Zmysły i literatura dla dzieci i młodzieży.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978‑83‑226-3759-3, ss. 208.
Zmysły i literatura dla dzieci i młodzieży to szósta publikacja składająca się na cykl poświęcony literaturze osobnej, którego tomy ukazywały się w ostatniej dekadzie. Pierwsza książka z tego cyklu była nie tylko pokłosiem konferencji Dziecko — język — tekst, która zainaugurowała organizowane co dwa lata na Uniwersytecie Śląskim spotkania badaczy z całego kraju zajmujących się literaturą czwartą, ale również skromnym zwieńczeniem pięćdziesięciu lat istnienia Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej. Publikację, którą mają Państwo w rękach, można uznać za pewnego rodzaju domknięcie bardzo owocnego w zakresie badań nad literaturą dla dzieci i młodzieży okresu w historii aktywności katowickiego ośrodka. Najnowszy tom katowickiego cyklu jest poświęcony przede wszystkim dwóm obszarom badawczym: rozpoznaniu i opisowi roli zmysłów w kontakcie małego/młodego czytelnika z książką, a także ich obecności w tekstach dla dzieci. Reprezentacje zmysłów ludzkich w słowie wiodą ku nasyceniu muzycznością, wizualnością, sensualnością, układają się w funkcje pełnione w literaturze czwartej oraz wobec odbiorcy. Jeśli literatura jest pięknym zmyśleniem, to poddajmy się jej omamom i przyzwyczajajmy do nich zmysły. Ćwiczmy się w tym od najmłodszych lat.
Aleksandra Niewiara
My i Inni – ewolucja wyobrażeń : polski dyskurs prasowy w świetle imagologii i pamięci zbiorowej.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3914-6, ss. 550.
[…] w praktyce psychoanalitycznej mówienie pacjenta o przeszłości własnej przynosi ujawnienie i wyleczenie kompleksów. Chyba to samo można powiedzieć o zbiorowościach. Z chęci zrozumienia siebie i własnej wspólnoty, z duchowej potrzeby, z pewnego imperatywu wyrastają prace naukowe, dzieła literackie, artystyczne dotyczące zagadnień niby pamiętanych, ale w publicznym dyskursie omówionych niewystarczająco. Wzbudzają tym większe kontrowersje, im mniej uwagi wcześniej danej kwestii poświęcono. Również w tej książce poruszono tematy pamiętane i zapomniane. Dotyczą one ludzi postrzeganych w swych grupach narodowych, reprezentujących państwa i ich związki, ludzi tworzących w swych wysiłkach unikalny świat znanej nam cywilizacji XX i XXI w. Ambicją autorki jest co najmniej ukazanie wielu z nich w zapomnianym współcześnie świetle. [z książki]
Magdalena Pastuch
Polskie wyrażenia o funkcji dopowiedzeniowej – historia i współczesność.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-226-3883-5, ss. 150.
Autorka książki stawia pytanie: jak odpowiadamy w polszczyźnie na pytanie o rozstrzygnięcie? Jaka jest geneza tych wyrażeń, których używamy, aby potwierdzić, zaprzeczyć bądź wyrazić swoją niepewność czy wahanie? W zasobie leksykalnym polszczyzny jest wiele, poza tak, nie i chyba, jednostek, którym można przypisać te wartości. Materiał poddany analizie wywodzi się zarówno ze źródeł dawnych (staropolskie dramaty, słowniki historyczne, korpusy polszczyzny dawnej), jak i współczesnych (głównie Narodowy Korpus Języka Polskiego). Wszelkich ustaleń dokonuje się zatem na podstawie materiału współczesnego i historycznego. Takie podejście daje możliwość czynienia pewnych uogólnień odnoszących się do polszczyzny w ogóle, nie tylko do wybranego poziomu synchronicznego. Opisywany zbiór wyrażeń nie stanowi kategorii w sensie językoznawczym, stanowi jednak klasę, która pełni w komunikacji językowej określoną funkcję i można stworzyć ogólną charakterystykę semantyczną podzbiorów, które wchodzą w jej skład. To funkcja właśnie stała się podstawowym pozwalającym włączyć dane wyrażenie do opisywanego zbioru. W polskiej literaturze językoznawczej sporo miejsca poświęcano dotychczas strukturze i funkcji pytań, nie ma natomiast pracy o odpowiedziach. Monografia porusza również ważne problemy metodyczne i metodologiczne językoznawstwa historycznego, wskazując, jak, w sytuacji braków materiałowych, można prowadzić rozważania o charakterze diachronicznym, czy wręcz panchronicznym. Książka wpisuje się w trwające już od kilkudziesięciu już lat zainteresowanie metatekstowym poziomem języka, czyli tym, który nie odnosi się w sposób bezpośredni do obiektów rzeczywistości pozajęzykowej, ale który stanowi niezwykle ważny element naszych wypowiedzi językowych, pozwalający ową rzeczywistość komentować, wyrażać nasze przekonania i sądy.
Anna Paszkowska, Dawid Adamczyk, Szymon Bryzek, Łukasz Gęborek (red.)
Studenckie przestrzenie przekładu.
Instytut Językoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020. ISBN: 978-83-958413-0-9, ss. 148.
„Studenckie przestrzenie przekładu” to recenzowana monografia, w której publikowane są teksty autorstwa młodych badaczy. Teksty składające się na tom charakteryzują się dużą różnorodnością tematyczną. Poruszane w nich zagadnienia dotyczą przekładu artystycznego, audiowizualnego i specjalistycznego. Nie brakuje również zagadnień językoznawczych analizowanych w aspekcie konfrontatywnym.
Danuta Pluta-Wojciechowska
Terapia strategiczna dyslalii obwodowej : inspiracje do ćwiczeń warg i języka dla dzieci oraz dorosłych.
Wydawnictwo Ergo-Sum, Bytom 2020. ISBN: 978-83-951791-1-2, ss. 175.
Przygotowane opracowanie składa się z książki i zestawu 168 kolorowych obrazków oraz czarno-białych schematów, które ilustrują strategiczne ćwiczenia warg i języka. Jest to nowa i oryginalna pomoc logopedyczna, która przedstawia odmienne podejście do ćwiczeń narządów mowy niż dotychczasowe. Autorka opracowania prezentuje naukowe podstawy i praktyczne wskazówki ułatwiające prowadzenie ćwiczeń narządów mowy, jakie są stosowane w Strategicznej metodzie usprawniania realizacji fonemów SMURF. W książce zostały przedstawione szczegółowe analizy miejsca i roli ćwiczeń narządów mowy w terapii tradycyjnej oraz w terapii strategicznej (SMURF). Została także omówiona systematyka i metodyka ćwiczeń. Różnorodne ruchy języka i warg przedstawiono w formie czarno-białych schematów oraz kolorowych rysunków zwierząt, co ułatwia ich stosowanie w przypadku dorosłych i dzieci. Autorka proponuje różne formy wykorzystania obrazków, np. podczas diagnozy, programowania ruchu języka, ćwiczeń warg i języka, układania sekwencji ruchów warg czy języka, zapamiętywania pozycji warg i języka.
Andrzej Porzuczek, Konrad Szcześniak
Transcription practice for the international phonetic alphabet : exercises for students of English.
Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne 2020. ISBN: 978-1-5275-4341-6, ss. 155.
This book will serve to help learners transcribe the sounds of English by means of the International Phonetic Alphabet and use phonetic transcriptions of words in dictionaries. It will be of special interest to university students of linguistics and phonetics, since transcription skills will give them a clearer, more systematic picture of English pronunciation and spelling. Because the book assumes no prior knowledge of phonetics, it can be used by anyone looking to improve their pronunciation. In this regard, it will benefit especially those readers who speak English as a foreign language. They will find a rich collection of exercises focusing on a variety of pronunciation phenomena. These exercises feature common fixed expressions such as spitting image; thus, in addition to learning to use the transcription alphabet, learners can also enrich their vocabularies. This handbook is designed for work in the classroom, but thanks to its presentation of solutions and explanations of relevant problems, it can also be used in individual study.
Artur Rejter (red.)
Język Artystyczny. T. 17: Obrzeża, marginesy, rudymenty…
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-226-3945-0, ss. 202.
Kilka tematów znalazło wyraz monografii. Można wśród nich między innymi wskazać następujące: kwestia pogranicza w piśmiennictwie artystycznym, kulturowe zjawiska marginalne oraz ich manifestacje w literaturze, główny nurt a/i nisza, różnie pojmowana nie/normatywność, przenikanie, kolażowość, mgławicowość gatunków, stylów, dyskursów, przemiany kategorii podmiotowości (np. posthumanizm, transhumanizm). Wszystko to można postrzegać jako pozostałości, resztki, odpadki jako nową perspektywę opisu świata, wyraz licznych przeobrażeń systemowych języka, stylu, dyskursu artystycznego.
Jindřiška Svobodová, Ondřej Bláha, Ivana Dobrotová, Adam Warzecha
The Power of Speech: A Critical Reading of Media and Political Texts.
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2020. ISBN: 978-83-229-3702-0, ss. 187.
Niniejsza monografia dokumentuje i analizuje współczesne trendy w komunikacji społecznej ostatnich dziesięcioleci, które opinia publiczna, tj. osoby spoza lingwistyki i kulturoznawstwa, intuicyjnie zinterpretowały jako „pogarszanie się” i „obniżanie standardów”. Skupia się na wyrazistości w dyskursie publicznym w języku czeskim i polskim, monitorowanym od końca II wojny światowej do współczesności. Wykorzystanie ekspresywności i wulgaryzmów w komunikacji publicznej zostało zbadane w obszernym zbiorze tekstów pisanych i mówionych oraz przeanalizowane z perspektywy ilościowej i jakościowej. Głównym zamiarem badaczy było scharakteryzowanie językowych środków ekspresji i poznanie, które płaszczyzny językowe są najczęściej wykorzystywane do tych celów komunikacyjnych. Zasadnicza część monografii dotyczy tekstów powstałych po 1989 roku w okresie przywracania demokracji w Europie Środkowej, które utrwalają dyskurs polityczny w mediach. Poza tym badania te dotyczą przypadków, w których media udzielają głosu nieprofesjonalnym mówcom, którzy nie mają umowy z danym medium. Badania dyskursu politycznego wskazują na dość silną tendencję prelegentów w debatach politycznych do unikania odpowiednich argumentów (idei ad rem) i zastępowania ich fałszywymi stwierdzeniami, które zagrażają twarzy słuchacza lub ją niszczą (błędy ad hominem). Inną charakterystyczną cechą dyskursu politycznego (i ogólnie dyskursu publicznego) po 1989 roku jest personalizacja. Politycy wykorzystują portale społecznościowe, aby stworzyć iluzję intymności, zwracając się do każdego elektora pozornie „osobiście”. Ich pseudo-strategie komunikacyjne obejmują omawianie tematów, które są zwykle wykluczane z dyskursów kanałów telewizyjnych (ostracyzacja mniejszości etnicznych, religijnych lub seksualnych itp.) i zazwyczaj kojarzone są z wyrażeniami nacechowanymi stylistycznie. Użycie ekspresji i wulgaryzmów we współczesnym dyskursie publicznym jest konfrontowane z najnowszą historią: w szczególności z komunistyczną nowomową i dyskursem medialnym z lat 60. i 70. XX wieku, w których rozważa się niektóre głośne kwestie społeczne i polityczne, np. długie fryzury mężczyzn lub rola religii i kościoła w społeczeństwie. Z analiz tekstów gazet, nawiązujących do oficjalnej ideologii, wynika, że reżim niechętnie przyznawał się do braku kontroli nad takimi zjawiskami społecznymi, a w konsekwencji określał je jako „import” zza żelaznej kurtyny. Dwa badania nad wyrazistością i werbalną agresywnością we współczesnej polskiej komunikacji publicznej wpisały ten temat w ramy międzynarodowe. Testują one przede wszystkim założenie, że horyzonty intelektualne rozmówców ogranicza medium, czyli środowisko online. Badania koncentrują się na dwóch wydarzeniach: po pierwsze, na organizowanym przez polskich księży spaleniu książek J. K. Rowling i S. Meyera oraz innych popkulturowych przedmiotów, o których szeroko dyskutowano na Facebooku; po drugie, na proteście antyrządowym w Pradze, opisanym w Gazecie Wyborczej w czerwcu 2019 r., który na stronie tej gazety skomentowało ponad 500 czytelników. Identyfikacja konkretnych strategii komunikacyjnych potwierdziła, że sposób komunikacji (internet) wpływa na jakość dyskursu.
Cecylia Tatoj, Marek Baran, Sergio Balches R. (red.)
Un mundo cambiante en la enseñanza de la lengua y la literatura contemporáneas
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-226-3803-3, ss. 150.
Monografia zbiorowa “Un mundo cambiante en la enseñanza de la lengua y la literatura contemporáneas” jest pokłosiem międzynarodowej konferencji współorganizowanej przez Instytut Języków Romańskich i Translatoryki UŚ, Sociedad Española de Didáctica de la Lengua y la Literatura, Instytut Cervantesa oraz Uniwersytet Łódzki i Uniwersytet Jagielloński, w dniach 25-28 marca 2018 w Krakowie. Niniejsza publikacja zawiera prace, które mogą szczególnie zainteresować osoby zajmujące się szeroko rozumianą dydaktyką języka hiszpańskiego jako obcego. Z jednej strony omawiane są zagadnienia teoretyczne, z drugiej praktyczne nauczania języka. Głos zabierają bowiem zarówno naukowcy skupiający swe badania wokół dydaktyki, jak i nauczyciele, którzy przedstawiają swoje obserwacje poczynione w klasie. Dodatkowo wielu z nich wspomaga się badaniami prowadzonymi przez socjologów, psychologów oraz antropologów, co sprawia, że spojrzenie na dydaktykę jest wieloaspektowe.
Katarzyna Węsierska, Mikołaj Witkowski (red.)
Zaburzenia płynności mowy : teoria i praktyka. T. 2.
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, ISBN: 978-83-226-3819-4, ss. 286.
W kolejnym, drugim tomie serii „Zaburzenia płynności mowy – teoria i praktyka” (pierwszy ukazał się w roku 2015 nakładem Wydawnictwa Komlogo we współpracy z Wydawnictwem Uniwersytetu Śląskiego) znalazły się artykuły prezentujące wyniki badań oraz doświadczenia logopedów-praktyków. Nie zabrakło również prezentacji omawianej problematyki z perspektywy pacjenta/klienta. Do prac nad przygotowaniem tego tomu zaproszenie przyjęło wielu wybitnych polskich i zagranicznych naukowców, terapeutów oraz liderów ruchu samopomocy dla osób z zaburzeniami płynności mowy. Między innymi znalazły się w nim artykuły autorstwa takich znanych postaci ze świata logopedii jak: Joseph Agius (Malta), Nicoline Ambrose (USA), Mieczysław Chęciek (Polska), Kurt Eggers (Belgia), Kenneth O. St. Louis (USA), Trudy Stewart (Wielka Brytania), Donatella Tomaiuoli (Włochy), Tomasz Woźniak (Polska), Ehud Yairi (Izrael, USA), a także wielu innych. Ten tom to kolejne kompendium aktualnej i rzetelnej wiedzy z zakresu balbutologopedii (subdyscypliny logopedii zajmującej się zaburzeniami płynności mowy), obejmujący rzadko obecne na polskim rynku szerokie spektrum perspektyw, od neurologopedii po sztukę teatru. Publikacja jest adresowana przede wszystkim do badaczy i logopedów zajmujących się zaburzeniami płynności mowy. Może także stanowić interesującą lekturę dla pedagogów, psychologów, psychoterapeutów, a także studentów logopedii i kierunków pokrewnych. Zapewne będzie również źródłem wsparcia i inspiracji dla osób doświadczających zaburzeń płynności mowy, a także dla ich rodzin.
