prof. dr hab. Aleksandra Niewiara
https://orcid.org/0000-0002-5230-8547
Zainteresowania badawcze:
Zainteresowania naukowe prof. Aleksandry Niewiary mieszczą się w obszarze lingwistyki kulturowej, językoznawstwa kognitywnego, historycznego i porównawczego; zagadnień pamięci zbiorowej.
Trzon badań stanowi opis przekształceń polskich stereotypów narodowych – w tym autostereotypu i jego związków z tożsamością wspólnoty. W latach 2016-2020 prowadziła badania w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pn. „Opis stereotypów narodowych jako kategorii pamięci kolektywnej w dyskursie tożsamościowym Polaków”.
Jest członkiem Komitetu Językoznawstwa i Komitetu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk oraz Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, współpracownikiem Komisji Etyki Słowa przy Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego.
Beneficjentka nagrody naukowej Ministra do spraw szkolnictwa wyższego w 1997 r. (zespołowa) i w 2022 r. (indywidualna). Odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
Monografie:
- Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI-XIX wieku. Katowice 2000: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ISBN 83-226-0944-2.
- Moskwicin –Moskal – Rosjanin w dokumentach prywatnych. Portret. Łódź 2006: Ibidem, ISBN 8388679473, 9788388679476.
- Kształty polskiej tożsamości. Potoczny dyskurs narodowy w perspektywie etnolingwistycznej (XVI-XX wiek). Katowice 2009: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ISBN 9788322618806
- Kształty polskiej tożsamości. Potoczny dyskurs narodowy w perspektywie etnolingwistycznej (XVI-XX wiek). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, wyd. 2 poprawione, Katowice 2010: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ISBN 978-83-226-1880-6.
- Imagologia – pamięć zbiorowa – umysł i kultura. Katowice 2019: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego – ISBN 978-83-226-3469-1.
- My i Inni – ewolucja wyobrażeń. Polski dyskurs prasowy w świetle imagologii i pamięci zbiorowej. Katowice 2020: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego -ISBN: 978-83-226-3914-6.
Wybrane artykuły:
- Vantage Theory, Statistics and the Mental Worldview. „Language Science” 2 (2010), s. 315-322.
- The ‘Dear Neighbour’ that ‘Vicious Murderer’. Imagining ‘the Turk’ in Polish Language and Culture. In: Imagining ‘the Turk’, ed. B. Jezernik. Newcastle 2010: Cambridge Scholar Publishing, s. 149-165.
- Wody płyną. Piję wodę. Pierwotne i prototypowe konceptualizacje rzeki w językach indoeuropejskich. Red. M. Jochemczyk, M. Piotrowiak. Katowice 2013, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 15–42.
– link do tekstu - Słowa klucze kultury w sytuacji bliskiego sąsiedztwa kultur i powinowactwa językowego (dusza – serce). „LingVaria” X, nr 2 (20), s. 292-304.
- Specyfika słowiańskiej konceptualizacji pojęcia ‘człowiek’ na tle indoeuropejskim. „Język a Kultura” 25 (2015), s. 21-34.
- Słowa klucze kultury jako nazwy pojęć wyrazistych o wysokim stopniu utrwalenia a zagadnienia synonimii leksykalnej, „LingVaria” 1 (2017), s. 233-252. https://www.researchgate.net/publication/324553832_Slowa_klucze_kultury_jako_nazwy_pojec_wyrazistych_o_wysokim_stopniu_utrwalenia_a_zagadnienia_synonimii_leksykalnej
- Wesół był Polak. Z rozważań nad pojęciami kluczowymi kultury polskiej. Antonimia i pojęcia spolaryzowane. W: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy. Red. M. Pastuch, M. Siuciak. Katowice 2018. Wyd. UŚ, s. 703–713.
- Uniwersalizm i relatywizm słów kluczy i pojęć kluczowych kultur słowiańskich. W: „Z Polskich Studiów Slawistycznych. Językoznawstwo”. Seria 13, tom 2. Prace na XVI Międzynarodowy Kongres Slawistów w Belgradzie 2018. Z, Greń. Poznań 2018. s. 213–222.
- Dziedzictwo dyskursu okresu transformacji w polszczyźnie jako dokument doświadczeń i kształtowania się postaw społecznych, „Roczniki Humanistyczne” LXXI, zeszyt 7 , s. 21-33. https://www.researchgate.net/publication/374242600_Dziedzictwo_dyskursu_okresu_transformacji_w_polszczyznie_jako_dokument_doswiadczen_i_ksztaltowania_sie_postaw_spolecznych
- „Niebezpieczne sensy”. Badania dyskursu epok dawnych w kontekście teorii poznania kulturowego. Z problematyki źródeł i metod. „Język Polski” 2023, CIII nr 4, s. 65-76. Link dostępowy: https://jezyk-polski.pl/index.php/jp/article/view/247
