Uniwersytet Śląski w Katowicach

Wykonane w latach: 2021 | 2020 | 2019 | 2018 | 2017 | 2016 | 2015

2017 rok

KAMIENIOŁOM GRÓDEK I ZBIORNIK WYDRA
GMINA JAWORZNO

Program funkcjonalno-użytkowy umożliwiający przywrócenie wartości przyrodniczej części kamieniołomu Gródek – Gmina Miasta Jaworzno – 2017

Celem opracowania było przedstawienie programu funkcjonalno-użytkowego umożliwiającego przywrócenie wartości przyrodniczych omawianego terenu z uwzględnieniem siedlisk atrakcyjnych pod względem przyrodniczym i estetycznym. W trakcie opracowania programu funkcjonalno-użytkowego kierowano się potrzebą pogodzenia na omawianym obszarze jego funkcji przyrodniczych w skali gminy i regionu z funkcjami rekreacyjnymi. Z tego powodu proponowane rozwiązania stanowiły kompromis, pozwalający na jednoczesne utrzymanie walorów przyrodniczych, estetycznych i rekreacyjnych terenu przy wykorzystaniu, w miarę możliwości, umiarkowanych nakładów finansowych. Ze względu na nawarstwienie różnych oddziaływań antropogenicznych, wynikających z długoletniej eksploatacji materiału skalnego, nawiezienia w ostatnich latach znacznych ilości materiału ziemnego obcego pochodzenia oraz funkcji rekreacyjnych terenu, opracowanie programu funkcjonalno-użytkowego wymagało dogłębnej analizy szeregu parametrów abiotycznych i biotycznych terenu. Zakres opracowania dotyczył m.in. następujących działań:

• analizę hydrogeologiczną terenu;
• pomiar batymetrii zbiornika Wydra;
• pomiary parametrów fizyko-chemicznych wody zbiornika Wydra;
• analizy gleby;
• opracowanie numerycznego modelu terenu;
• inwentaryzację florystyczną z uwzględnieniem gatunków obcego pochodzenia;
• projekt działań dostosowawczych obejmujących niezbędne zabiegi oraz nasadzenia roślinności w formie programu funkcjonalno-użytkowego;
• opracowanie wytycznych dla utrzymania terenu.

PARK DUŻE PLANTY W MIKOŁOWIE

Analiza batymetryczna z opisem stawu w parku Duże Planty w Mikołowie – P.P.H.U. MARTECH-PLUS Marcin Mistarz Sp.J.

Przeprowadzono pomiary głębokości zbiornika – stawu w parku Duże Planty w Mikołowie przy ulicy Górniczej – w odniesieniu do aktualnego poziomu piętrzenia. Zebrane obrazy dna zostały użyte do obliczenia pojemności zbiornika, objętości osadów oraz sporządzenia mapy ukształtowania dna zbiornika z naniesionymi liniami głębokości (mapa batymetryczna). Na dnie stawu zalegały duże ilości silnie uwodnionych osadów dennych pochodzenia organicznego, głównie opadłe z okolicznych drzew liście i gałęzie. Duża ilość substancji organicznych powoduje, że osady te są beztlenowe wydzielają silny, gnilno-siarkowodorowy zapach. Ze względu na silną presję jaką wywołują osady zgromadzone na dnie stawu na jakość wody zaproponowano szereg działań naprawczych.

ZBIORNIK GOCZAŁKOWICKI

12 miesięcznych raportów służących ocenie jakości wód powierzchniowych („Raporty Jakościowe”), raport roczny o stanie wód podziemnych wokół Zbiornika Goczałkowickiego („Raport Ilościowy”) oraz 12 miesięcznych raportów symulacji stanu zbiornika za pomocą modelu ELCOM/CAEDYM („Raport Ilościowy”) – Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA w Katowicach – 2016–2017

Monitoring wód podziemnych prowadzony był z wykorzystaniem piezometrów sieci monitoringowej powstałej w ramach realizacji projektu ZiZOZap. Monitoring wód podziemnych obejmował badania ilościowe i jakościowe wód podziemnych. W ramach monitoringu jakościowego prowadzone były badania składu chemicznego i jakości w zakresie analizy parametrów niestabilnych (temperatura, odczyn pH, PEW, Eh) oraz w zakresie najczęstszych wskaźników zanieczyszczeń (związki azotu, fosforany, chlorki, siarczany). Opracowano raporty na podstawie monitoringu ciągłego i patrolowego wód powierzchniowych. Monitoring ciągły wyznacza trend zjawisk na zbiorniku. Nowoczesna metodyka pomiarowa jakości wody, powinna uwzględniać zmiany, które nie są uchwytne z wykorzystaniem metod monitoringu tradycyjnego. Ciągłe monitorowanie parametrów fizycznych i chemicznych wody pozwoliło pokazać dynamikę obserwowanych wskaźników, nie tylko sezonową, lecz także dobową. Wykorzystując uzyskane dane z monitoringu przeprowadzono modelowanie zmian parametrów ekosystemu, wykorzystując do tego modelowanie matematyczne (model ELCOM/CAEDYM). Skalibrowany model umożliwił analizę scenariuszy zdarzeń na zbiorniku, w tym analizę wpływu zmian ukształtowania dna na szybkość dopływu cząsteczek różnej wielkości oraz cząsteczek chemicznych do miejsc poboru wody.

Widok na port i zaporę czołową Zbiornika Goczałkowickiego | 
fot. Bartosz Łozowski

2016 rok

ZBIORNIKI ZAPOROWE W ZLEWNI KŁODNICY

Program rekultywacji zbiorników zaporowych w zlewni Kłodnicy – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach – 2016 (realizacja w ramach konsorcjum: Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, lider konsorcjum, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, MGGP SA i UŚ)

Celem opracowania było przygotowanie programu rekultywacji zbiorników zaporowych w zlewni rzeki Kłodnicy – Dzierżno Duże, Dzierżno Małe, Pławniowice oraz zaproponowanie rozwiązań, które doprowadzą do poprawy stanu jakości wód tych zbiorników.

KANAŁ CENTRALNY

Analiza przyczyn pojawiania się zapachów w wodach Kanału Centralnego ze wskazaniem źródeł substancji zapachowych oraz propozycje rozwiązań zaistniałego problemu Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA w Katowicach – 2016

Ważnym zadaniem stojącym przed przedsiębiorstwami wodociągowymi jest zapobieganie i przeciwdziałanie wprowadzeniu wody o nieprzyjemnym zapachu i smaku do systemów przesyłu wody uzdatnionej do konsumentów. Taki cel można osiągnąć poprzez stworzenie systemu monitoringu pozwalającego na szybkie wykrywanie ognisk odorów i substancji smakowych w źródłach wody surowej. W systemach takich konieczne jest ustalenie miejsca powstawania/biosyntezy odorów, dróg ich transportu w obrębie zlewni. Celem raportu była analiza przyczyn pojawiania się geosmin w wodach Kanału Centralnego ze wskazaniem źródeł substancji zapachowych oraz wskazanie kierunków pozwalających na rozwiązanie zaistniałego problemu.

Przelew burzowy Zbiornika Sosina, w pobranej w tym punkcie próbie został odnotowany najwyższy poziom zapachu
fot. Andrzej Woźnica

JEZIORO PAPROCANY
GMINA TYCHY

Ocena stanu ekologicznego Jeziora Paprocany wraz z opracowaniem programu naprawczego i wytycznych jego wdrożenia – 3 etapy – Gmina Tychy – 2016

Celem prac było opracowanie planu / propozycji działań ochronnych i rekultywacyjnych na podstawie analizy materiałów historycznych (od XV do XX wieku), analizy stanu Jeziora Paprocańskiego i jego zlewni na podstawie danych z lat 1995–2014 oraz aktualnych badań jakości wody i osadów w wybranych punktach zbiornika i zlewni.

Na podstawie kompleksowej analizy wyników badań współczesnych i aktualnych ustalono obciążenia ładunkiem substancji biogennych wprowadzanych do zbiornika, a także określono obecny stan ekologiczny Jeziora Paprocańskiego, przyczyny niekorzystnych zmian w jego ekosystemie oraz bezpośrednie przyczyny utrzymywania się złego stanu wód. Opracowano numeryczny model Jeziora Paprocańskiego, pozwalający na symulację przepływu oraz zmian jakości wody. Przeprowadzono analizę przyczynowo-skutkową DPSIR (Driver Pressure, State, Impact Response), w celu identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych na wody zlewni i Jeziora Paprocańskiego (presji) oraz oceny możliwości zmian czynników sprawczych dla potrzeb oceny skuteczności zaproponowanych rozwiązań naprawczych, z uwzględnieniem różnych scenariuszy dopływu wód do Jeziora Paprocańskiego.

Na podstawie wyników badań i analiz, w ścisłej współpracy z Urzędem Miasta Tychy i administratorem Jeziora Paprocańskiego zaproponowano działania naprawcze oraz rozwiązania technologiczne, których realizacja powinna ograniczyć eutrofizację i występowanie zakwitów, poprawić stan ekosystemu zbiornika, a w efekcie doprowadzić do poprawy i utrzymania dobrej jakości wody. Wykonane badania i analizy pozwoliły na zaproponowanie działań naprawczych w zlewni Jeziora Paprocańskiego oraz w samym zbiorniku.

Prace zaowocowały również publikacjami naukowymi:

• Absalon, Damian; Matysik, Magdalena; Woźnica, Andrzej; Łozowski, Bartosz; Jarosz, Wanda; Ulańczyk, Rafał; Babczyńska, Agnieszka; Pasierbiński, Andrzej. “Multi-Faceted Environmental Analysis to Improve the Quality of Anthropogenic Water Reservoirs (Paprocany Reservoir Case Study)” Sensors 20, no. 9: 2626. https://doi.org/10.3390/s20092626
• Water Quality and Ecosystem Modelling: Practical Application on Lakes and Reservoirs. 2021 in Quality of Water Resources in Poland
• Woźnica, B. Łozowski, R. Ulańczyk, D. Absalon, S. Sitek, J. Czekaj, A. Siudy, P. Migula, Ł. Pszczeliński, W. Jarosz, A. Zarychta, E. Małkowski, A. Pasierbiński 2017. Wieloaspektowe podejście do zagadnień związanych z jakością wody w zbiornikach Górnośląskiego Pojezierza Antropogenicznego na przykładzie Jeziora Paprocańskiego w Tychach. [W:] E. Sierka, A. Nadgórska-Socha (Red.). Aktualne Problemy Ochrony Środowiska. Ocena Stanu, Zagrożenia Zasobów i Stosowane Technologie. Wyd. Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, pp. 116-117, ISBN 978-83-939472-2-5. (Aktualne Problemy Ochrony Środowiska PDF)
• Woźnica, B. Łozowski, R. Ulańczyk, D. Absalon, S. Sitek, J. Czekaj, A. Siudy, P. Migula, Ł. Pszczeliński, W. Jarosz, A. Zarychta, E. Małkowski, A. Pasierbiński. 2017. Program rekultywacji Jeziora Paprocańskiego i działań naprawczych w jego zlewni jako przykład kompleksowego podejścia do problemu jakości wody w małych akwenach. [W:] R. Wiśniewski (Red.). Ochrona i rekultywacja jezior. Wyd. Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Toruń, Toruń, pp. 169-180, ISBN 978-83-945245-2-4.

2015 rok

ZBIORNIK SOSINA
JAWORZNO

Celem opracowania była analiza przyczynowo-skutkowa złego stanu wód zbiornika Sosina w Jaworznie. Ze względu na rekreacyjne wykorzystanie zbiornika (wypoczynek, wędkarstwo, sporty wodne) istotne było wskazanie działań pozwalających na dokonanie zmian gospodarowania środowiskiem, które poprawią jakość wody w zbiorniku. Można ją osiągnąć przez ograniczenie lub eliminacje presji oraz rekultywację zbiornika.
Zakres analiz, ramach pracy zleconej, dotyczył m.in. następujących obszarów:

– opracowania numerycznego modelu czaszy zbiornika, tzw. batymetria,

– analiza osadów dennych,

– stworzenie mapy zmienności parametrów fizykochemicznych wody na podstawie pomiarów sondą wieloparametrową,

– inwentaryzacja ilościowa i jakościowa fauny dennej oraz roślinności zanurzonej i szuwarowej zbiornika,

– badania ankietowe użytkowników zbiornika,

– badania liczebności osób przebywających w okolicy zbiornika na podstawie logowania telefonów do stacji BTS.