Współpraca naukowo-badawcza i partycypacja organizacyjna
Pracownicy i Doktoranci Instytutu (a wcześniej Katedry) od ponad 40 lat prowadzą zakrojoną współpracę naukową i badawczą z ośrodkami i instytucjami w kraju i zagranicą. W Polsce są to Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Szczeciński, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Marii Skłodowskie-Curie w Lublinie, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej PAN w Warszawie, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Politechnika Śląska w Gliwicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu, Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach. Współpraca ta owocuje cennymi przedsięwzięciami i projektami. Istotną część tych przedsięwzięć stanowią także wspólne publikacje, partycypacja w ciałach kolegialnych i wydawnictwach. Pracownicy Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej zaangażowani są także w prace redakcyjne czasopism anglojęzycznych wydawanych w Polsce i zagranicą.
Podobny zakres współpracy – naukowo-badawczej, projektowej czy dydaktyczno-edukacyjnej Pracownicy Instytutu podejmowali i podejmują z partnerami z Uniwersytetów i innych instytucji naukowych zlokalizowanych zagranicą. Wśród jednostek zagranicznych wymienić należy: Uniwersytet Ostrawski, Uniwersytet Palackiego w Ołomuńcu, Uniwersytet Johna Moore w Liverpoolu, Helmholtz-Zentrum für Umweltforschung UFZ, Uniwersytet Sofijski, Uniwersytet Strathclyde w Glasgow, Odeski Uniwersytet Państwowy, Uniwersytet Iwana Franki we Lwowie, Sapienza, Uniwersytet w Rzymie, Państwowa Akademia Nauk Ukrainy, Uniwersytet w Strasbourgu, Uniwersytet w Belgradzie, Uniwersytet Lwowski, Uniwersytet w Timisoarze, Uniwersytet w Birmingham, Instytut Geografii Rosyjskiej Akademii Nauk, Uniwersytet w Goteborgu, Uniwersytet Techniczny w Libercu.
Aktywność Pracowników Instytutu przejawia się również w partycypacji w organizacjach i strukturach naukowych związanych z przedmiotem badań geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej. Wymienić tu należy: Komitet Nauk Demograficznych PAN, Komitet Nauk Geograficznych PAN, Polska Akademia Nauk Oddział Katowice, Komisja Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, The Permanent European Conference for the Study of the Rural Landscape, Obserwatorium Procesów Miejskich i Metropolitalnych, Polskie Towarzystwo Geograficzne: Komisja Geografii Osadnictwa i Ludności, Komisja Krajobrazu Kulturowego, Komisja Edukacji Geograficznej oraz Towarzystwo Urbanistów Polskich.
Ważnym elementem współpracy Instytutu są wspólne działania i projekty z instytucjami otoczenia nauki, administracyjnymi, samorządowymi, biznesowymi i społecznymi. Realizacja wspólnych działań dotyczy zarówno poziomu lokalnego – miasta, gminy, dzielnice, ogólnokrajowego, jak i europejskiego (m.in. forum Parlamentu Europejskiego, kraje Grupy Wyszehradzkiej). Wśród podmiotów partycypacyjnych były lub są między innymi: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Rozwoju, Rządowa Rada Ludnościowa, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, Camden Collective (Camden Town Unlimited), Instytut Badań Strukturalnych, Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach, EuroInstytut Polsko-Czesko-Słowacki, Euroregion „Śląsk Cieszyński”, Euroregion „Silesia”, Najwyższa Izba Kontroli – Delegatura w Katowicach, Stowarzyszenie „Pro-Silesia”, Stowarzyszenie „Pro Futuro”, Instytut Zagłębia Dąbrowskiego, a także samorządy wielu miast i gmin, głównie z województwa śląskiego.