Larissa Aronin, Michael Hornsby, Grażyna Kiliańska-Przybyło (red.) The Material Culture of Multilingualism. Kultura materialna a wielojęzyczność
Springer. Berlin / Heidelberg. 2018. ISBN: 978-3-319-91103-8, ss. 211.
Tom stanowi próbę stworzenia wyjątkowej płaszczyzny pomiędzy materialnymi i językowymi aspektami komunikacji, edukacji i użycia języka. Artykuły znajdujące się w tomie mają charakter interdyscyplinarny i reprezentują tak różnorodne dziedziny jak lingwistyka stosowana, etnologia, socjologia, historia i filozofia. Tematyka tomu, czyli analiza przedmiotów reprezentujących kulturę materialną, w nowy i nieoczekiwany sposób pozwala nam lepiej zrozumieć zjawisko wielojęzyczności.
Emilia Bańczyk Kulturowe kody reklamy. Świat znaczeń w reklamie z perspektywy socjalizacji
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226 3455 4, ss. 224.
Książka podejmuje niezwykle aktualne zagadnienie wpływu mediów na sposób myślenia i język dzieci. W części badawczej stanowi polimetodologiczną analizę przekazów reklamowych emitowanych na kanale TVP ABC pod kątem treści socjalizacyjnych, jakie potencjalnie może na ich podstawie zinternalizować dziecięcy odbiorca. Dzieci jako adresaci bajek stają się bowiem równocześnie odbiorcami wielu przekazów reklamowych, które dostarczają wiedzy nie tylko o produktach, ale też o stylach życia i świecie wartości.
Emilia Bańczyk, Natalia Moćko (red.) Medialne kody w wyobraźni i języku dziecka
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3449-3, ss. 172.
Publikacja podejmuje niezwykle aktualne i bardzo szerokie zagadnienie wpływu mediów na sposób myślenia i język dzieci. Podstawowym założeniem zbioru, widocznym we wszystkich zgromadzonych w publikacji tekstach, jest uznanie, że obecność mediów w życiu dziecka znacząco wpływa na jego sposób postrzegania świata. Mozaikowość przekazu i rozmaitość wpływów medialnego świata najlepiej oddaje pojęcie medialnych kodów. Teksty zgromadzone w tomie dają pogląd zarówno na to, jakie treści z mediów dziecięcy odbiorca może przyswajać, jak i na to, co rzeczywiście pozostaje z kontaktu z mediami w dziecięcej mowie i myśleniu.
Paulina Biały, Bożena Cetnarowska (red.) Studies in Contrastive Semantics, Pragmatics, and Morphology
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3176-8, ss. 156
Książka stanowi zbiór artykułów poświęconych zagadnieniom związanym z lingwistyką kontrastywną. Artykuły w niej zaprezentowane omawiają w głównej mierze kwestie dotyczące kontrastywnej semantyki kognitywnej. Niemniej jednak, kilka artykułów skupia się wokół morfologii i pragmatyki kontrastywnej, dzięki czemu może być wartościowym woluminem dla szerszego grona czytelników. W publikacji poruszane są zjawiska językowe występujące głównie w języku polskim i angielskim, jednakże czytelnika mogą także zainteresować odniesienia do języka chorwackiego, francuskiego, czy czeskiego. O ile we wstępie w sposób przeglądowy omówione są najistotniejsze kwestie dotyczące lingwistyki kontrastywnej w szerszym kontekście, to poszczególne artykuły mają na celu ukazanie obecnych tendencji w badaniach kontrastywnych oraz zróżnicowanych metod badawczych. Dlatego też niniejsza publikacja adresowana jest głównie do językoznawców, teoretyków i praktyków lingwistyki kontrastywnej, a także kognitywistów.
Ewa Biłas-Pleszak, Joanna Przyklenk, Artur Rejter, Katarzyna Sujkowska-Sobisz (red.) Wędrówka, podróż, migracja w języku i kulturze
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3368-7, ss. 460.
Nomadyczność współczesnej (i nie tylko!) kultury stanowi trudny do podważenia fakt. Ludzie wędrują przez życie, ale i przemieszczają się w rozmaitych innych formach. Podróże w sensie geograficznym, mentalnym, metaforycznym… wyznaczają kształt naszej egzystencji, nieodmiennie związanej z różnymi formami ruchu. Złożoność tej problematyki, jej wielowątkowość oraz nieoczywistość potwierdzają autorki i autorzy niniejszej monografii, którzy za przedmiot opisu i interpretacji wybrali różne odsłony wędrówki, podróży, migracji. Nierzadko, co warto podkreślić — odsłony to oryginalne, odkrywcze i niebanalne. Takie podejście do tematu tomu należy uznać z pewnością za jego wartość.
Andrzej Charciarek, Ewa Kapela, Anna Zych (red.) Jednostki języka w systemie i tekście. T.2
Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2018, – 238 s. – (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; nr 3723) – ISBN 978-83-226-3300-7, ss. 240 (wersja drukowana), ISBN 978-83-226-3301-4 (wersja elektroniczna).
Problematyka tekstów zawartych w niniejszym tomie odzwierciedla wielorakość perspektyw badawczych i ujęć metodologicznych we współczesnym językoznawstwie slawistycznym. Wchodzące w skład różnych poziomów języka jednostki językowe są badane nie tylko jako elementy systemu, ale także jako komponenty zróżnicowanych gatunkowo tekstów dawnych i współczesnych. W publikacji znalazły się zarówno opracowania dotyczące jednego języka, jak i studia porównawcze: polsko-rosyjskie, polsko-czeskie, polsko-chorwackie, rosyjsko-czeskie. Wśród zawartych w niniejszym tomie opracowań znajdujemy również teksty dotyczące zagadnień przekładoznawczych.
Bernadetta Ciesek Dyskursy dyskryminacji i tolerancji w przestrzeni publicznej współczesnej Polski (postawy, wartości, strategie)
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018, ISBN: 978-83-226-3259-8, ss. 276.
Publikacja opisuje społeczne praktyki wykluczenia oraz tolerancji obecne we współczesnej polskiej przestrzeni publicznej. Tło teoretyczno-metodologiczne stanowi KAD. W pierwszej części autorka omawia wielość ścieżek, koncepcji i perspektyw badań dyskursu oraz proponuje własną konceptualizację tej kategorii badawczej. Część druga to obraz relacji między podmiotami wybranych dyskursów (m.in. feministycznego, nacjonalistycznego czy narodowo-prawicowego) zrelatywizowanych do wskazanych w tytule praktyk wykluczenia i tolerancji. Analizy koncentrują się na wyłonieniu z dyskursywnych światów jednostek/grup postrzeganych w kategorii Innego oraz rekonstrukcji dyskursywnego obrazu Innych, a także Swoich. Ogląd uwzględnia również płaszczyznę aksjologiczną i ideologiczną, ponieważ dyskursywna konceptualizacja świata to wypadkowa intersubiektywnie podzielanych wartości, przekonań, schematów myślenia, które polaryzują stanowiska i wpływają na stosunek wobec Innych, generując akty wykluczenia bądź tolerancji.
Piotr Czerwiński Пётр Червинский: Парадигматика знаков сна. Описание системы
Wydawnictwo Krok, Tarnopol 2018. ISBN: 978-617-692-472-2, 322 s.
Piotr Czerwiński Пётр Червинский: Русский речевой узус
Wydawnictwo Krok, Tarnopol 2018. ISBN: 978-617-692-505-7, 428 s.
Justyna Dolińska Zur Klassifizierung der Prädikative („O klasyfikacji orzeczników”)
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN 978-83-226-3329-8
W literaturze przedmiotu panuje problem klasyfikacji oraz nazewnictwa orzecznika: jakie konstrukcje zalicza się do pojęcia orzecznika i jak powinny zostać oznaczone poszczególne jego rodzaje? Jak nazwać te elementy, których nie obejmuje pojęcie orzecznika? Niniejsza praca klasyfikuje i nazywa konstrukcje orzecznikowe. W tym celu poddano analizie wybrane dzieła gramatyki języka niemieckiego. Dla lepszego zrozumienia obszaru badawczego uwzględniono niektóre aspekty języka polskiego.
Iwona Dronia, Artur Kijak, Paweł Zakrajewski (red.) Różne oblicza dialogu
Wydawnictwo WSH. Sosnowiec 2018. ISBN: 978-83-66165-27-4, ss. 187.
Beata Duda Miasto w świecie dyskursów
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3261-1, ss. 220.
Tematyka monografii Miasto w świecie dyskursów koncentruje się wokół kategorii miasta i związanej z nim problematyki, sytuowanej i rozważanej w ramach metodologii lingwistyki tekstu i dyskursu, lingwistyki kulturowej, socjologii, jak również paradygmatów transdyscyplinarnych, jakim są krytyczna analiza dyskursu (KAD, critical discourse analysis) oraz kulturowe studia miejskie (Urban Cultural Studies). Publikacja stanowi propozycję scharakteryzowania i nakreślenia ram dyskursu, który obejmuje swym zakresem wszystkie dyskursy, których przedmiotem odniesienia jest miasto jako kategoria niezwykle złożona i heterogeniczna. Oglądowi poddane zostały praktyki doświadczenia wielkomiejskiego, zagadnienia percepcji i kulturowe zapośredniczenia w relacjach człowieka z tym rodzajem przestrzeni. Efektem analiz, które były związane z lekturą tekstowych reprezentacji współczesnych polskich metropolii, stało się skonstruowanie zasad, norm i konwencji dyskursu miejskiego.
Ewa Ficek, Magdalena Ochwat, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Małgorzata Wójcik-Dudek (red.) Społeczeństwo obywatelskie: edukacja, wartości, style komunikacyjne
Multimedialne Wydawnictwo Naukowe „Wykładnia”. Katowice 2018. ISBN: 978-83-951069-0-3, ss. 57.
Danuta Gabryś-Barker, Ryszard Kalamarz, Maria Stec (red.) Materiały i media we współczesnej glottodydaktyce. Wybrane zagadnienia
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3595-7, ss. 208.
Tom poświęcony jest szeroko rozumianemu zagadnieniu materiałów autentycznych i dydaktycznych oraz wspomagających ich technologii w nauczaniu języków obcych w różnych kontekstach dydaktycznych. Obejmuje zarówno rozważania teoretyczne, jak i praktyczne w zakresie stosowania materiałów i mediów na lekcji języka obcego w odniesieniu do analizy potrzeb ucznia/studenta, odpowiedniego ich doboru, jak i sposobów wykorzystania. Tom adresowany jest do nauczycieli glottodydaktyków pracujących głównie na kursach lektoratowych na wyższych uczelniach.
Tomasz Gęsina, Wioletta Wilczek (red.) Kuchnia w języku i kulturze dawniej i dziś
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3493-6, ss. 148.
Książka powstała z inspiracji światem kuchni. Większość opublikowanych artykułów, zamieszczonych w monografii, została wygłoszona podczas konferencji naukowej „Kuchnia w języku i kulturze dawniej i dziś” (Katowice, 9 maja 2017 r.), natomiast niektóre powstały w wyniku ożywionych dyskusji nad zaprezentowanymi wystąpieniami. Autorzy artykułów podjęli różnorodną problematykę związaną z tematyką kuchni w kulturze w ujęciu historycznym i współczesnym. Ważnym aspektem badań była także kuchnia narodowa i regionalna. Wymienione kręgi tematyczne stały się podstawą do wydzielenia trzech części pracy: Kulinaria przeszłości – dawna kuchnia w języku i tekście, Nowoczesność i tradycja – współczesne odsłony kulinarne, Smaki świata i bliskiej okolicy – kuchnie narodowe i regionalne. Teksty, zgromadzone w tej publikacji, pomimo iż wykorzystują często odmienne założenia metodologiczne, potwierdzają, że tematyka kulinarna stanowi impuls inspiracji badawczych.
Anna Guzy, Danuta Krzyżyk, Magdalena Ochwat, Małgorzata Wójcik-Dudek (red.) W krajobraz literacko-kulturowy i językowy wpisane…: księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bernadecie Niesporek-Szamburskiej w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3354-0, ss. 584.
W środowisku akademickim księga jubileuszowa to wydawnictwo naukowe będące szczególnym wyrazem uznania dla badacza, naukowca, któremu jest dedykowane. 40-lecie pracy naukowej Pani Profesor Bernadety Niesporek-Szamburskiej stało się inspiracją dla przyjaciół, współpracowników i uczniów Pani Profesor Bernadety Niesporek-Szamburskiej do przygotowania księgi jubileuszowej.
Zebrane w tym tomie teksty są różnorodne zarówno pod względem tematycznym, jak i gatunkowym – są wśród nich rozprawy zakorzenione w różnych dziedzinach nauki (literaturoznawstwie, językoznawstwie, dydaktyce nauczania języka i dydaktyce nauczania literatury), eseje, szkice, osobiste głosy skierowane do Jubilatki. Autorzy artykułów wykorzystują odmienne metodologie i narzędzia badawcze, a przedmiotem oglądu i interpretacji czynią różnego rodzaju teksty (teksty te stworzone przez dzieci, także teksty o dzieciach i dla dzieci).
Artykuły zostały zebrane w trzech rozdziałach: Krajobraz literacko-kulturowy…(14 artykułów, m.in. o poezji lingwistycznej, frazeologii i paremiologii w wierszach Wandy Chotomskiej, stereotypach obcości etnicznej w międzywojennej literaturze dla dzieci i młodzieży, wierszach dziecięcych Joanny Mueller, motywie osła w „Muzykantach z Bremy” i innych tekstach kultury integrowaniu sztuk, aktywności ucznia motywowanej szkolną lekturą, obrazie matki w opowiadaniu Po kamienistej drodze Gustawa Morcinka), Krajobraz językowy…(16 artykułów, m.in. o kulturze językowej Polaków, sposobie popularyzowania wśród młodych użytkowników języka zagadnień poprawnościowych, funkcjonalnym kształceniu językowym, rozwijaniu w szkole sprawności mówienia, stymulowaniu twórczej aktywności językowej dzieci, ortografii, badaniach nad językowym obrazem świata dzieci i młodzieży), Krajobraz inny niż wszystkie…. (7 artykułów, poświęconych m.in. edukacji akademickiej i rozwijaniu kompetencji dydaktycznych nauczycieli, modelach postrzegania niepełnosprawności przez autorów podręczników języka polskiego, technologii cyfrowej we współczesnej szkole) po to, by z jednej strony ukazać bogactwo i różnorodność badań związanych z edukacją polonistyczną i kształceniem nauczycieli, z drugiej – wskazać szerokie pole zainteresowań Pani Profesor Bernadety Niesporek-Szamburskiej, Jej naukowe poszukiwania, mijane w czasie podróży naukowo-badawczych krajobrazy.
Książka adresowana jest do polonistów, studentów polonistyki, dydaktyków języka ojczystego i literatury oraz do pedagogów.
Lubomir Hampl Świat awifauny IV w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego (bocian, ibis i pelikan)
Wydawnictwo Naukowe ATH, Wymiary Humanistyki, Bielsko-Biała 2018, s. 256. ISBN 978-83-65182-87-6 [100 pkt. MNiSW]
Alina Jackiewicz, Marzena Będkowska-Obłąk (red.) Oblicza przyjaźni w języku, kulturze i literaturze
Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice 2018. ISBN: 978-83-7880-505-2, ss 213.
Monografia jest rezultatem refleksji nad złożonością zjawiska przyjaźni w jej wielu odsłonach, tj. jako bliskiej, serdecznej relacji z kimś opartej na wzajemnej życzliwości, szczerości, czy przyjaźni prototypowej, bezinteresownej, dozgonnej, niezachwianej, prawdziwej, serdecznej, szczerej i wzajemnej, będącej przedmiotem rozlicznych badań filozofów, psychologów oraz badaczy z dziedziny nauk humanistycznych. Monografię tworzy szesnaście opracowań w językach: polskim i francuskim, w podziale na trzy części: językoznawczą, kulturowo-literacką oraz francuskojęzyczną. Artykuły części językoznawczej ujmują tematykę przyjaźni z perspektyw pragmatyki, socjolingwistyki, kognitywistycznego ujęcia rzeczywistości, czy glottodydaktyki. Opracowania części kulturowo-literackiej oscylują w obrębie kultur włoskiej, rosyjskiej, angielskiej oraz literatury angielskiej. Część francuskojęzyczna obejmuje swym zakresem dyskurs naukowy, współczesną literaturę francuską oraz studia kanadystyczne.
Aleksandra Kalisz, Ewelina Tyc (red.) Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach audiowizualnych. T. 4
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3388-5, ss. 260.
Kolejny – czwarty – tom z serii autopromocyjnej pt. Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach audiowizualnych stanowi zbiór artykułów, które tym razem strategii kreowania wizerunku poszukują w mediach audiowizualnych. W tej niezwykle chłonnej przestrzeni dojrzeć można bowiem sposoby realizowania rozmaitych strategii autopromocyjnych wśród tych, którzy wszelkimi możliwymi sposobami próbują zaistnieć w świadomości odbiorcy – widza. Przywołane taktyki są zatem asumptem nie tylko do podjęcia refleksji nad rozmaitymi jednostkami czy grupami społecznymi wykorzystującymi przestrzeń publiczną w celu promowania własnego wizerunku, ale również doskonałym punktem wyjścia do analizy obranej przestrzeni medialnej, w której za sprawą słowa i obrazu dokonuje się prezentacja określonych postaw.
Ireneusz Kida (red.) Historical issues in Hamito-Semitic and Indo-European languages
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-8012-948-1, ss. 131.
Tom jest zbiorem dziewięciu artykułów, poświęconym przede wszystkim wybranym zagadnieniom dotyczącym wpływu języków chamito-semickich na niektóre języki indoeuropejskie w odległej przeszłości, ale także poruszającym inne tematy z zakresu językoznawstwa ogólnego (fonologii, dialektologii, zmiany językowej oraz magii).
Małgorzata Kita, Iwona Loewe (red.) Język w radiu. Antologia
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3320-5, ss. 284.
Nakładem wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego ukazał się czwarty z kolei tom cyklu antologii pt. „Język w radiu” pod red. Małgorzaty Kity i Iwony Loewe. Polecamy książkę o medium, które zrodziło się ponad 100 lat temu dzięki pomysłowi Gugliema Marconiego, laureata Nagrody Nobla z fizyki w 1909 roku. „Radio, choć zdetronizowane jako główny środek przekazu, bynajmniej nie przeminęło. Zawsze niewidoczne, nigdy niezapomniane, potrafiło się przekształcić w całkiem odmienny środek przekazu” [Paul Levinson]
Sylwia Klos Portugalski nie gryzie!
Wydawnictwo Edgard. Warszawa 2018. ISBN: 978-83-66053-21-2, ss. 192.
Portugalski nie gryzie! w łatwy i przyjemny sposób pozwala opanować język portugalski na poziomie podstawowym (A1-A2). Dedykowany jest zarówno uczniom, jak i samoukom, którzy chcą poznać ten język w jego europejskiej odmianie.
Książka składa się z 13 rozdziałów podzielonych na tematy z życia codziennego, takie jak: pierwsze kontakty, szkoła, praca, podróże i wiele innych. Każdy rozdział zawiera nowe słówka, krótkie dialogi i teksty z tłumaczeniami, zagadnienia gramatyczne, a także ciekawe zadania, które pozwolą utrwalić poznany materiał.
Katarzyna Kwapisz-Osadnik Jest, był, będzie czy byłby? Zagadki czasów i trybów w języku francuskim
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3490-5, 160 ss.
Książka skierowana jest nie tylko do nauczycieli, studentów oraz wszystkich uczących się języka francuskiego na poziomie średnio-zaawansowanym i zaawansowanym, ale także do osób, które uczą się innych języków i chcą poszerzyć wiedzę ogólną o tym, jak postrzegamy rzeczywistość, jak przetwarzamy dane, jak je kodujemy w językach i w końcu jak konstruujemy nasze wypowiedzi. Zaproponowana metoda odpowiada technologicznej wizji współczesnego świata, w której kładzie się naciska na szybkość, skuteczność i interdyscyplinarność – czyli to, czego się uczymy, ma mieć postać całościowej mapy albo graficznego schematu, przekraczającego granice wiedzy o samym języku. Książka składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym zostaje przybliżona metoda wyjaśniania funkcjonowania francuskich czasów i trybów w oparciu o takie zjawiska jak percepcja i obrazowanie. W tej części Autorka przypomina również, czym są czasy i tryby gramatyczne. Drugi rozdział poświęcony jest równocześnie wszystkim czasom i trybom funkcjonującym w języku francuskim. Autorka publikacji wyjaśnia funkcjonowanie czasów i trybów gramatycznych języka francuskiego, jednak robi to równolegle ukazując, że ta sama sytuacja może być wyrażona za pomocą użycia różnych czasów i trybów. Dzięki odpowiednio dobranym rysunkom oraz narracji utrzymanej w konwencji rozmowy z czytelnikiem przystępnie opisuje wybór konkretnego czasu i/lub trybu, wskazując na mechanizmy przetwarzania danych przez rodzimego użytkownika języka, czyli przedstawia, w jaki sposób użytkownik języka francuskiego wyobraża sobie sytuacje i jakie są tego gramatyczne i leksykalne konsekwencje.Trzecia część zawiera odmiany czasowników, zaczynając od tych, które mają najwyższą frekwencję użycia, a także rozdział poświęcony wyjaśnieniu wyboru czasownika posiłkowego w czasach złożonych.
Iwona Loewe Dyskurs telewizyjny w świetle lingwistyki mediów
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3544-5, ss. 190.
Autorka przyjmuje, że dyskurs telewizyjny należy do kultury, więc jest znakowy, transmisyjny, przechowujący zwyczaje wspólnoty dyskursywnej. W książce zreferowano stan badań nad telewizją w polskich badaniach filologicznych, a następnie nad dyskursem telewizyjnym. Autorka przedstawia w niej własną propozycję parametryzacji dyskursu telewizyjnego i zarysowania jego obszaru badawczego. Część książki stanowią rozważania wokół tekstu multimodalnego. Przedstawiono wyniki badań nad mediotekstem, polilogiem, logowizualnością, aktorami dyskursu: nadawcą i widownią. W książce znajduje się także refleksja nad znaczeniem koloru w wyznaczonych pasmach telewizyjnego dyskursu.
Marcin Maciołek, Jolanta Tambor Głoski polskie: przewodnik fonetyczny dla cudzoziemców i nauczycieli uczących języka polskiego jako obcego
Wydawnictwo Gnome. Katowice 2018. ISBN: 978-83-63268-55-8, ss. 134.
Publikacja opisuje trudności związane z artykulacją polskich głosek, które mogą wystąpić u różnych grup narodowościowych cudzoziemców uczących się języka polskiego. W książce zaprezentowano wzorcową artykulację polskich samogłosek i spółgłosek, a także omówiono zasady prawidłowego akcentowania wyrazów i połączeń wyrazowych we współczesnej polszczyźnie. Wskazano miejsca szczególnie trudne dla cudzoziemców, a także podano konkretne propozycje metodyczne w postaci licznych ćwiczeń i zadań fonetycznych umożliwiających przezwyciężenie trudności wymawianiowych osób uczących się jpjo. Przewodnik zawiera ponadto quiz fonetyczny oraz przykładowy egzamin z podstaw fonetyki i prawideł poprawnej wymowy, pozwalający określić poziom wiedzy przyszłych lektorów języka polskiego.
Marcin Maciołek Obrazki do kształtowania percepcji słuchowej oraz wymowy cudzoziemców uczących się języka polskiego
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3623-7, ss. 56.
Publikacja poświęcona jest kształtowaniu słuchu fonematycznego (percepcji słuchowej) oraz poprawnej wymowy u obcokrajowców uczących się języka polskiego. Jako narzędzie umożliwiające osiągnięcie tego celu wykorzystano ilustracje prezentujące 63 tzw. pary minimalne (ang. Minimal pairs, niem. Minimalpaare), czyli wyrazy różniące się pojedynczą głoską i posiadające odmienne znaczenia. Dobór przykładów – wsparty wieloletnim doświadczeniem autora w nauczaniu języka polskiego jako obcego – podyktowany był najczęściej pojawiającymi się u cudzoziemców uczących się polszczyzny trudnościami w artykulacji polskich dźwięków. Wykorzystane do celów fonodydaktycznych wyrazy, ułożone w leksykalno-brzmieniowe kontrasty, to głównie słownictwo z zakresu poziomu podstawowego.
Marcin Maciołek Tęczowa gramatyka języka polskiego w tabelach
Szkoła Języka i Kultury Polskiej. Katowice 2018. ISBN: 978-83-86089-56-3, ss. 46.
Marcin Maciołek (red.) Współczesne aspekty badań nad językiem polskim: teoria i praktyka
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3580-3, ss. 412.
Władysław Miodunka, Jolanta Tambor, Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Danuta Krzyżyk, Jan Mazur, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Agnieszka Tambor, Małgorzata Smereczniak, Karolina Graboń Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie: diagnoza – stan – perspektywy
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3534-6, ss. 338.
Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza – stan – perspektywy” to pozycja obowiązkowa na półkach nauczycieli, wykładowców, lektorów, działaczy polonijnych, animatorów kultury, dziennikarzy, dyplomatów – jednym słowem wszystkich, którym prestiż języka polskiego w świecie leży na sercu i od których los i status języka polskiego na świecie zależy.
Barbara Mitrenga (red.) Między przeszłością a teraźniejszością: rozważania o języku i tekście, Linguarum Silva, vol. 7
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3550-6, ss. 192.
Siódmy tom Linguarum silva stanowi kolejną część serii wydawniczej ukazującej się od 2012 roku pod patronatem Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jego tytuł – Między przeszłością a teraźniejszością. Rozważania o języku i tekście – wskazuje na dwie istotne, a zarazem charakterystyczne dla tego rocznika, cechy. Pierwszą z nich jest szeroka perspektywa czasowa umożliwiająca autorom artykułów stawianie pytań zarówno o historyczne, jak i współczesne aspekty poruszanych zagadnień. Natomiast druga cecha wskazuje na przedmiot naukowej refleksji, czyli „język” i/lub „tekst”. Tak zarysowane granice analizy i interpretacji faktów językowych oraz szeroko rozumianych tekstów dają możliwość zaprezentowania wielu inspirujących, ważnych i ciekawych tematów, będących wynikiem – a zarazem świadectwem – zainteresowań badawczych autorów.
W tomie opublikowano 11 artykułów poświęconych różnorodnym zagadnieniom z zakresu językoznawstwa. Prace te wpisują się w m.in. w nurt językoznawstwa historycznego, językoznawstwa kognitywnego, onomastyki, stylistyki oraz socjo- i pragmalingwistyki. Tom podzielony jest na trzy części ze względu na przedmiot badawczy usytuowany w „przeszłości” (Rozważania o języku w ujęciu historycznym oraz dawnym tekście), w „teraźniejszości” (Współczesne problemy języka i tekstu) lub „między” nimi (Rozważania o języku i tekście w ujęciu przekrojowym i porównawczym). Wśród artykułów znalazły się opracowania poświęcone są m.in. antroponimom w poezji Jana Lechonia, recenzji muzycznej, perswazji w reklamach charytatywnych, mikrotoponimii Warszawy oraz tematyce bilingwizmu.
Joanna Mleczko Tradycyjny bułgarski obrzęd weselny. Studium etnolingwistyczne
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN 978-83-226-3196-6, ss. 392.
Praca poświęcona tradycyjnemu bułgarskiemu weselu ujmowanemu w kategoriach rite de passage. Sam obrzęd jest w niej traktowany jako tekst „kultury”, tworzony przez elementy należące do różnych języków semiotycznych. Wykorzystując fakt, że czynność podjęta w czasie realizacji obrzędu potencjalnie łączy w sobie elementy jego kodu personalnego (subiekta i /lub obiekt), temporalnego, przestrzennego (usytuowanie w czasie i przestrzeni), przedmiotowego (wykorzystanie rekwizytu obrzędowego), werbalnego i muzycznego (jeśli towarzyszy jej wypowiadanie słów lub muzyka), przy ekscerpcji materiałów źródłowych nacisk położono na kod akcjonalny wesela. Analiza etnolingwistyczna wykorzystująca dane etnograficzne i językowe (teksty folkloru, terminologia, frazeologizmy, przysłowia) pozwala na odkrycie sensów symbolicznych, jakie niosą ze sobą konkretne działania oraz funkcji, które spełniają w planie semantycznym obrzędu.
Natalia Moćko Programy animowane dla dzieci w historii telewizji polskiej: znak, styl, dyskurs
Oficyna Wydawnicza Aspra-JR. Warszawa 2018. ISBN: 978-83-7545-875-6, ss. 226.
Autorka bada zupełnie nowe zagadnienie, gdyż nie ma językoznawczego opracowania filmów animowanych nadawanych cyklicznie w seriach, przedstawia ich rozwój i zachodzące zmiany w aspekcie historycznym, dzięki czemu udało się jej porównać język postaci, wskazać stylizację na polszczyznę potoczną, podkreślić zmianę pozycji narratora, wskazać typ bohatera i wyliczyć nowe środki służące indywidualizacji postaci głównej. Zaznacza również kluczowe momenty decydujące o zmianach w sposobie technik ożywiania obrazu i roli kodów audiowizualnych.
Nadała swemu wywodowi charakter interdyscyplinarny, jako że przez specyficzność badanego materiału była zmuszona sięgnąć do różnych dyscyplin, mianowicie komunikologii, medioznawstwa, socjo- i psychologii, językoznawstwa, kulturoznawstwa, a także antropologii i nawet logopedii.
Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek (red.) (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3306-9, ss. 344.
Teksty zamieszczone w tomie (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży skupiają się na problematyce związanej z niezwykle popularnym we współczesnej kulturze zjawiskiem postpamięci. Mówiąc o szeroko zakrojonym projekcie „Postpamięć”, warto przyjrzeć się jego realizacjom obecnym we współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży. Ogląd obejmuje reprezentacje przeszłości w literaturze nie tylko XIX i XX wieku, ale również tej najnowszej, refleksję nad gatunkami literackimi (np. powieść historyczna, saga, dziennik, pamiętnik), kategorią wspomnienia, instrumentalizacją i ideologizacją historii w edukacji oraz refleksję nad ponowoczesnymi grami z kanonami (toposami) typowymi dla poszczególnych obrazów przeszłości.
Danuta Pluta-Wojciechowska Efektywność terapii dyslalii. Logopedyczno-lingwistyczna analiza wyników badań
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3629-9, ss. 332.
Książka prezentuje pierwsze w Polsce badania dotyczące efektywności terapii w przypadku wad wymowy wynikających z zaburzeń anatomicznych i czynnościowych, takich jak ankyloglosja, wada zgryzu, przerost migdałka gardłowego, zaburzenia oddychania i połykania. Autorka przedstawia wyniki badań na tle szerokiego kontekstu poznawczego. Analizuje bowiem transformację diagnozy i terapii wad wymowy, jaka odbyła się w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w polskiej logopedii. Na takim tle omawia opracowaną przez siebie oryginalną Strategiczną metodę usprawniania realizacji fonemów (SMURF) i podstawy Fizjologicznej terapii miofunkcjonalnej (FTM). Monografia zawiera relację w wyników badań efektywności terapii za pomocą SMURF i FTM z wykorzystaniem analiz lingwistycznych i logopedycznych, a także testów statystycznych. Autorka porównuje opracowaną przez siebie metodę terapii z innymi sposobami postępowania opisanymi w literaturze polskiej i zagranicznej.
Magdalena Pastuch, Mirosława Siuciak (red.) Kinga Wąsińska, Wioletta Wilczek (współudz.) Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3137-9, ss. 724.
Tom jest pokłosiem zorganizowanego w Katowicach I Kongresu Historyków Języka. W wystąpieniach Kongresowych podejmowano różnorodne wątki, które ułożyły się w następujące bloki tematyczne:
1. Dylematy metodologiczne współczesnego językoznawstwa diachronicznego
2. Badania historycznojęzykowe a uniwersalne problemy lingwistyki
3. Źródła w badaniach diachronicznych
4. Leksykologia i leksykografia
5. Polszczyzna regionalna i dialekty
6. Komunikacja. Genologia. Stylistyka
7. Wiedza historycznojęzykowa w kształceniu uniwersyteckim
Bardzo istotnym uzupełnieniem tomu jest zapis i omówienie dwóch przeprowadzonych dyskusji panelowych, które zogniskowane były wokół następujących zagadnień: 1. Wyzwania badawcze i metodologiczne lingwistyki historycznej; 2. Nauczycielskie zadania historyków języka wobec narodowej wspólnoty komunikatywnej dawniej i obecnie. Dodatkową wartością tomu jest jego ostatnia część poświęcona uroczystościom nadania Instytutowi Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego imienia wybitnej językoznawczyni – Ireny Bajerowej.
Agnieszka Piela Słownik frazeologizmów z archaizmami. Pamiątki przeszłości
Wydawnictwo PWN. Warszawa 2018. ISBN: 978-83-01-20063-3, ss. 352.
Pierwszy na polskim rynku wydawniczym leksykon zawierający frazeologizmy z zabytkowymi formami języka polskiego. Słownik dokumentuje związki wyrazowe z reliktami fonetycznymi, fleksyjnymi, słowotwórczymi, leksykalnymi, semantycznymi, składniowymi ukazując skalę dziedzictwa kulturowo-językowego w polszczyźnie XXI w. Słownik frazeologizmów z archaizmami pozwala lepiej poznać związki frazeologiczne polszczyzny, w skład których wchodzą archaiczne wyrazy, ich formy i znaczenia. Pokazuje ich funkcjonowanie we współczesnym języku polskim. Na co dzień bowiem posługujemy się takimi frazeologizmami, ale na ogół nie uświadamiamy sobie, że stanowią one pamiątki po wcześniejszych etapach rozwojowych polszczyzny.
Karolina Starnawska, Danuta Krzyżyk, Magdalena Ochwat, Małgorzata Wójcik-Dudek (red.) Przestrzenie spotkania: tom dedykowany Profesor Ewie Jaskółowej w czterdziestolecie pracy dydaktycznej
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3308-3, ss. 502.
Jolanta Tambor (red.) Pogranicza, mniejszości, regiony, etnolingwistyka
Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3582-7, ss. 312.
Lesław Tobiasz Linguistic Landscape in Scuol als Ausdruck der kultursprachlichen Vielfalt der lokalen Gemeinschaft
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3375-5, ss. 244
Książka zapoznaje ze zjawiskiem występowania różnorodnych języków w przestrzeni publicznej miejscowości Scuol, słynnego kurortu oraz znaczącego centrum turystycznego w kantonie Gryzonia we wschodniej Szwajcarii. Oficjalnym językiem miasta jest język retoromański, jednak prawie wszyscy mieszkańcy posługują się płynnie także językiem niemieckim. Autor koncentruje się na analizie pejzażu językowego w różnych obiektach centrum komercyjnego. Analizuje także występowanie poszczególnych języków w obrębie starego centrum oraz na dworcu kolejowym i dolnej stacji kolejki gondolowej Motta Naluns. Na gruncie przeprowadzonych badań autor wysnuwa wnioski dotyczące współczesnej pozycji języka retoromańskiego i jej znaczenia dla przyszłości najstarszego języka Szwajcarii.
Ewelina Tyc Kawa czy herbata? Pierwszy telewizyjny program śniadaniowy. Komunikat polimodalny z perspektywy lingwistyki dyskursu
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2018. ISBN: 978-83-226-3222-2, ss. 224.
Książka zawiera szczegółową analizę pierwszego ogólnopolskiego programu śniadaniowego Kawa czy herbata?, który emitowany był na antenie TVP1 od 1992 do 2013 roku. Był to okres dużych zmian nie tylko w polskiej telewizji, lecz także w ogóle w mediach masowych. Praca składa się z dwóch głównych części, które podzielone są na szczegółowe rozdziały. W części teoretycznej przedstawiony jest stan badań prac medioznawczych oraz Opisane są również metody postępowania, czyli analiza dyskursowa oraz językowy obraz świata, medialny obraz świata i dyskursywny obraz świata. W drugiej zaś części – analitycznej – został opisany materiał audiowizualny programu Kawa czy herbata?. Materiał scharakteryzowano według czterech aspektów wzorca gatunkowego opracowanego przez Marię Wojtak: aspektu strukturalnego, aspektu pragmatycznego, aspektu stylistycznego oraz aspektu poznawczego. Podjęte w pracy rozważania wpisują się w nurt badań dotyczących lingwistyki dyskursu oraz mediolingwistyki.
Katarzyna Węsierska, Katarzyna Gaweł (red.) Zaburzenia płynności mowy
Grupa Wydawnicza Harmonia. Gdańsk 2018. ISBN: 978-83-7744-136-7, ss. 366.
Tom Zaburzenia płynności mowy jest prawdziwie interdyscyplinarny w swym charakterze, gdyż łączy elementy takich dziedzin, jak nauka o komunikacji i jej zaburzeniach, psychologia, psychoterapia, neuronauka oraz nauki społeczne. […] W wielu tekstach można znaleźć nawiązanie do praktyki logopedycznej opartej na faktach. W takim ujęciu wyniki badań naukowych są jednym z ważniejszych kryteriów programowania postępowania logopedycznego. Pozwala to patrzeć z optymizmem na kierunek obecnego rozwoju logopedii, w którym ważne jest łączenie teorii z praktyką.
Iwona Wowro, Mariusz Jakosz, Renata Kozieł (red.) Sprachliche Dimensionen der Fremdheit und Andersartigkeit
Peter Lang. Berlin 2018. ISBN 978-3-631-74541-0, ss. 276.
Celem monografii zbiorowej, w skład której wchodzi 16 prac naukowych polskich i zagranicznych germanistów, przede wszystkim lingwistów, jest refleksja nad językowym wymiarem obcości i inności w aktualnych dyskursach. Monografię postrzegać należy jako manifest w okresie rosnącego zastosowania fake news i populizmu w dyskursach medialnych, tym bardziej, że obcość, procesy wykluczania, niezrozumienia w wymiarze inter- i intrakulturowym są w dużej mierze zjawiskiem językowym i dyskursywnym. Ponadto tom uświadamia, że lingwistyka i lingwiści nie tyle nie mogą pomijać w swoich badaniach zagadnień związanych z językiem nienawiści, wykluczania i propagandy. Zebrane w tomie prace pokazują, że współczesna lingwistyka dysponuje odpowiednim i wystarczającym instrumentarium metodycznym, by wyżej wymienione mechanizmy analizować, co w konsekwencji prowadzi do ich ujawnienia i demaskowania. W zaprezentowanych pracach w monografii wyróżnić można trzy dominujące perspektywy lingwistycznych metod badania zjawiska obcości i inności: perspektywę dyskursywną, semantyczno-leksykalną oraz glottodydaktyczną.