Uniwersytet Śląski w Katowicach

Woda to ważny element środowiska w znaczący sposób wpływający na funkcjonowanie ekosystemów i społeczeństw. Coraz większe problemy z dostępnością do zasobów wody dobrej jakości wymagają racjonalnej gospodarki wodnej, opartej na wiedzy, zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju. Szczególnie ważne wydaje się to wobec malejącej dostępności zasobów wodnych. Umiejętna dbałość o wodę i środowiska wodne pozwoli na łagodzenie przewidywanych skutków zmian klimatu.

Woda jest podstawowym elementem ekosystemów, surowcem do bezpośredniej konsumpcji i użytkowania przemysłowego. Ważne wyzwania czekające społeczeństwo w dobie zmian klimatu to:

• wprowadzenie zasad racjonalnego gospodarowania zasobami wód;
• racjonalne gospodarowanie środowiskami z wodami związanymi;
• ochrona siedlisk wodnych;
• tworzenie przyjaznych społeczeństwu wodnych ekosystemów śródmiejskich, czyli błękitno-zielonej infrastruktury.

Działania takie wymagają wysokokwalifikowanej kadry pracowników. Zarządzanie zasobami wodnymi i ekosystemami związanymi z wodami wymaga wszechstronnej wiedzy z obszaru nauk ścisłych i przyrodniczych, społecznych oraz inżynieryjno-technicznych. Kwalifikacje takie powinny obejmować: podstawy matematyki, fizyki, chemii, a także podstaw meteorologii i klimatologii, hydrologii, hydrobiologii oraz hydrogeologii, w stopniu umożliwiającym wykorzystanie tej wiedzy do zarządzania środowiskami wodnymi.

Obecnie brakuje specjalistów gotowych do podjęcia wyzwań związanych z gospodarowaniem wodami. Powoduje to konieczność przygotowania kompetentnych pracowników pełniących rolę wykonawców/menadżerów zarządzających wodami i środowiskami z wodami związanymi. Instytucje takie jak: Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie odpowiedzialne za zarządzanie zasobami wodnymi w Polsce, przedsiębiorstwa wodociągowe, zarządcy zbiorników wodnych, jednostki administracji samorządowej i organizacje pozarządowe wskazują na poważny problem z pozyskiwaniem nowych kompetentnych pracowników.

Odpowiedzią na sygnalizowane problemy jest stworzenie nowoczesnego kierunku studiów pod nazwą „Aquamatyka – interdyscyplinarne gospodarowanie środowiskami wodnymi” (Aquamatyka) na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.

Celem tych studiów jest wykształcenie kompetentnych menadżerów gospodarki wodnej pełniących w miejscach swojej pracy rolę członka/lidera grupy zadaniowej, charakteryzujących się: samodzielnym myśleniem i działaniem, uznającym prymat wiedzy nad emocjami.

Edukacja na kierunku Aquamatyka będzie oparta na zasadach wypracowanych przez Wilhelma von Humboldta:

• wieloaspektowości – poszczególne gałęzie nauki uzupełniają się i składają na wiedzę ogólną, a więc są jednakowo ważne,
• nauki przez doświadczenie – kształceniu studentów poprzez bezpośrednie zaangażowanie w działania praktyczne i badania naukowe,
• jedności profesorów i studentów – tworzenie wspólnych zespołów badawczych „studenci – kadra naukowa”, gdzie profesor nie ma monopolu na prawdę, a student, w procesie jej odkrywania, jest pełnoprawnym partnerem.

Absolwent kierunku Aquamatyka nie tylko będzie rozumiał problemy i zagrożenia, jakie w środowiskach wodnych powodują zmiany klimatu, ale także będzie umiał je rozwiązywać poprzez ustalenie przyczyn i przewidywanie ich skutków ekologicznych.

Będzie potrafił podjąć skuteczne działania ograniczające negatywne skutki zmian hydrologicznych i hydrobiologicznych poprzez:

• inwentaryzację wód powierzchniowych i podziemnych oraz środowisk związanych z wodami,
• wprowadzenie skutecznych metod monitoringu tych obszarów,
• zaproponowanie działań naprawczych i weryfikację ich skuteczności z wykorzystaniem metod statystycznych i modelowania matematycznego,
• planowanie ochrony i rekultywacji środowisk wodnych,
• projektowanie obszarów małej/dużej retencji, tworzenie miejskich obszarów zielono-niebieskiej infrastruktury i racjonalne gospodarowanie kurczącymi się zasobami wód.

W trakcie kształcenia duży nacisk będzie położony na umiejętność wykorzystywania narzędzi informatycznych, takich jak GIS i CAD, wykorzystywanie baz danych, tworzenie map i grafik ilustrujących zagadnienia wodne.

Student będzie uczył się analizować dokumenty związane z gospodarowaniem wodą takie, jak: projekty hydrotechniczne, dokumentacje budowlane, operaty, ekspertyzy, decyzje i sprawozdania. Będzie prawidłowo oceniał rolę ekosystemów wodnych, potrafił rozpoznawać najważniejsze gatunki roślin i zwierząt związanych ze środowiskami wodnymi oraz rozumiał łączące je relacje.

Jako przyszły pracownik instytucji związanych z wodami będzie potrafił obsługiwać sprzęt pływający oraz wykorzystywać bezzałogowe statki powietrzne do pozyskiwania danych niezbędnych do gospodarowania wodą.

Ważnym elementem edukacji będą zajęcia projektowe, których celem jest nauczenie studentów realizacji powierzonych zadań. Podczas takich zajęć student, samodzielnie lub w zespole, przeprowadzi badania terenowe, mając do dyspozycji sprzęt pomiarowy. Na podstawie wyników pomiarów oraz korzystając z literatury naukowej i danych zgromadzonych w repozytoriach przygotuje opracowanie. Studenci będą potrafili prezentować i bronić tez zaproponowanych w opracowaniach.

Zajęcia projektowe umożliwią studentom zapoznanie się z zasadami przygotowania i realizacji projektów. Interdyscyplinarnej edukacji na kierunku Aquamatyka dopełni wprowadzenie do programu zajęć aspektów prawa pracy, zasad bezpieczeństwa pracy, a także zasad komunikowania się z różnymi grupami społecznymi.