dr hab. prof. UŚ Dariusz Rolnik
zastępca dyrektora Instytutu Historii
e-mail: dariusz.rolnik@us.edu.pl
Zajmuje się dziejami Rzeczypospolitej czasów panowania Stanisława Augusta (1764-1795). W tym zakresie chronologicznym prowadzi badania nad postawami szlachty państwa polskiego, jej stosunkiem do króla i instytucji państwa w ogóle oraz do kwestii zagrożenia bytu – całości (sprawa postrzegania rozbiorów przez współczesnych) i suwerenności (zachowania wobec Rosjan) szlacheckiej Rzeczypospolitej. W ramach tak naznaczonych mieszczą się dwa duże równolegle realizowane projekty: 1. kształtowanie, tworzenie, rozpad i program polityczny „stronnictwa królewskiego” Stanisława Augusta (1778-1788), oraz 2. obraz społeczeństwa szlacheckiego czasów stanisławowskich i jego zmiany (kryteria awansu, drogi karier, mechanizmy przyciągania „klienteli”, portret „mentalny”). Z tym zagadnieniami związana jest realizacja projektów dotycząca dziejów rodzin senatorskich Świeykowskich, Jeleńskich, Chmarów oraz elit Wielkopolski i stopniowa analiza wytworzonych przez nich źródeł (archiwa podworskie-rodzinne i zawarta w nich korespondencja).
Wybrane publikacje:
Prace zwarte:
- Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793). Katowice 2000, ss. 187. ISBN 83-226-09994-4.
- Portret szlachty czasów stanisławowskich, epoki kryzysu, odrodzenia i upadku Rzeczypospolitej w pamiętnikach polskich. Katowice 2009, ss. 615. ISBN 978-83-226-1796-0.
- Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721-1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej. Katowice 2016, ss. 756. ISBN 978-83-8012-751-7.
- Województwo mińskie i Jeleńscy w życiu publicznym Rzeczypospolitej w latach 1764-1795 w świetle ich korespondencji. Katowice 2018, ss. 324. ISBN 978-83-226-3123-2.
- Archiwum Jeleńskich z NGAB w Mińsku (XVI-XX wiek) – jego dzieje i inwentarz. Katowice 2018, ss. 504. ISBN 978-83-226-3427-1.
Artykuły i rozdziały w monografiach zbiorowych:
- Konfederacja jako instrument działania politycznego w opinii szlachty czasów stanisławowskich (1764-1795), [w:] Król a prawo stanów do oporu. Kraków. Red. M. Markiewicz, E. Opaliński, R. Skowron. Kraków 2010, s. 419-436. ISBN 978-83-61866-16-9.
- Kasztelan krakowski Antoni Jabłonowski i inni „możnowładcy”. O roli politycznej magnaterii w czasach panowania Stanisława Augusta, [w:] Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XV-XVIII wieku. Red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz. Kraków 2012, s. 207-231. ISBN 978-83-7730-056-3.
- Sejmiki poselskie drugiej połowy panowania Stanisława Augusta (1778-1793). O czynnikach i motywacjach decydujących o wyborze posłów sejmowych, [w:] Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, Red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013, s. 331-355. ISBN 978-83-62447-08-4.
Dariusz Rolnik, PhD, DLitt
Associate Professor in the Institute of History, University of Silesia in Katowice
Deputy Director of the Institute of History
dariusz.rolnik@ us.edu.pl
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7649-3142
https://www.researchgate.net/profile/Dariusz_Rolnik
https://scholar.google.com/citations?user=ChlGTagAAAAJ&hl=pl
https://silesian.academia.edu/DariuszRolnik
Research interests:
Social, political and economic history of Poland of Stanisław August Poniatowski; political careers; the royal party; Poland — little homelands; contemporary stereotypes in thinking about the 18th century reality.
Selected publications:
– Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793) [Crown nobility on the Targowica Confederation (May 1792 – January 1793)]. Katowice 2000, pp. 187.
– Portret szlachty czasów stanisławowskich, epoki kryzysu, odrodzenia i upadku Rzeczypospolitej w pamiętnikach polskich [A portrait of the nobility of the Stanisław August time, the epoch of the crisis, revival and decline of Poland in Polish diaries]. Katowice 2009, 615 pages. [2nd edition, 2011].
– Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721-1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej [The last Podole voivode Leonard Marcin Świeykowski’s (1721-1793) everyday and public life in Poland and his reflections on Poland]. Katowice 2016, 756 pages.
– Województwo mińskie i Jeleńscy w życiu publicznym Rzeczypospolitej w latach 1764-1795 w świetle ich korespondencji [The Minsk voivodeship and the Jeleński family in the public life in Poland in 1764-1795 in the light of their correspondence]. Katowice 2018, 324 pages.
– Archiwum Jeleńskich z NGAB w Mińsku (XVI-XX wiek) – jego dzieje i inwentarz [The Jeleńskis’ archive from NGAB in Minsk (the 16th-20th centuries) — its history and inventory]. Katowice 2018, 504 pages.
Fellowships and grants:
– 2012-2015. Opus NCN 2011/03/B/HS 3/00356. Województwo mińskie i Jeleńscy w życiu publicznym Rzeczypospolitej w latach 1775-795 w świetle korespondencji Jeleńskich z NGAB w Mińsku. Project manager. The Institute of History, University of Silesia in Katowice .
– 2015-2018. Opus NCN 2014/15/B/HS3/00227. Adam Chmara (1721-1805) – ostatni wojewoda miński w świecie polityki czasów stanisławowskich i jego archiwum. Project manager. The Institute of History, University of Silesia in Katowice.
– 2015-2020. NPHR (1aH 15 0046 83) Edycja źródłowa: Akta sejmikowe województw Wielkopolski właściwej w latach 1764-1793. Project participant. The Institute of History, Adam Mickiewicz University in Poznań. Project manager: Michał Zwierzykowski.
Academic outreach and engagement:
Popular science lectures on the Constitution of 3 May 1791 — schools and museums.
O postawach Polaków wobec targowicy – the exhibition in the Royal Castle in Warsaw – May 2021.