prof. dr hab. Jerzy Sperka
dyrektor Instytutu Historii
e-mail: jerzy.sperka@us.edu.pl
(ur. 1962), prof. dr. hab; historyk-mediewista, absolwent UŚ w 1987 r.; doktorat – 1998 r., habilitacja – 2007 r., profesura – 2013 r. Dyrektor Instytutu Historii UŚ (2012-); zastępca dyrektora IH (1999-2012); wiceprzewodniczący Stałego Komitetu Mediewistów Polskich (2012-17), członek Rady Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki przy MNiSW (2017-2018), członek Komitetu Nauk Historycznych PAN w Warszawie (2016-2019) i Komisji Historycznej PAN Oddział w Katowicach. Zajmuje się późnym średniowieczem, zwłaszcza dziejami politycznymi Królestwa Polskiego za pierwszych Jagiellonów, Górnym Śląskiem i Rusią Czerwoną, genealogią dynastyczną i szlachecką, dziejami miast na obszarze Górnego Śląska i Małopolski Zachodniej. Autor ponad 150 artykułów i biogramów, 4 monografii autorskich, kilku monografii zbiorowych (m.in. o dziejach miast Będzina, Pszczyny, arcybiskupie Wojciechu Jastrzębcu); współredaktor czasopisma „Średniowiecze Polskie i Powszechne”. Laureat Nagrody Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2002 r., Nagrody im. Adama Heymowskiego przyznawanej przez Polskie Towarzystwo Heraldyczne w 2001 r. (za pracę o Szafrańcach) i 2006 r. (za książkę o otoczeniu Władysława Opolczyka), wyróżniony przez Porozumienie Wydawców Książki Historycznej w 2002 r. za monografię o rodzinie Szafrańców.
Wybrane publikacje:
- Szafrańcowie herbu Stary Koń. Z dziejów kariery i awansu w późnośredniowiecznej Polsce, Katowice 2001, ss. 592.
- Wojny króla Władysława Jagiełły z księciem opolskim Władysławem (1391-1396), Cieszyn 2003 (II wyd. Wodzisław Śląski 2011), ss. 126.
- Otocznie Władysława Opolczyka w latach 1379-1401. Studium o elicie władzy w relacjach z monarchą, Katowice 2006, ss. 477.
- Władysław książę opolski, wieluński, kujawski, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namiestnik Polski (1326/1330-8 lub 18 maja 1401), Kraków 2012 (II wyd. 2016), ss. 508.
- Zmiany na arcybiskupstwie gnieźnieńskim, biskupstwie krakowskim i urzędach kancelaryjnych na przełomie lat 1422 i 1423, „Teki Krakowskie”, t. 5, Kraków 1997, s. 139-154.
- Biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki a ugrupowanie dworskie w okresie panowania Władysława Jagiełły i w pierwszych latach Władysława, w: Zbigniew Oleśnicki. Książę Kościoła i mąż stanu, red. F. Kiryk, Z. Noga, Kraków 2006, s. 107-122.
- Z dziejów migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi Koronnej w końcu XIV i w początkach XV wieku, w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, Kraków 2012, s. 519-548.
- Tragiczne losy księcia rybnickiego Wacława III (zm. 1478). Epizod z dziejów rywalizacji między Jagiellonami a Maciejm Korwinem o koronę czeską, „Studia z Dziejów Średniowiecza”, nr 20, 2016, s. 253-272.
- Rycerze śląscy w służbie i otoczeniu królów Polski w drugiej połowie XIV i pierwszej połowie XV wieku, w: Średniowieczni władcy i ich otoczenie, red. J. Sperka, K. Kollinger, Rzeszów 2018, s. 133-176.
- Koligacje rodzinne Przemyślidów opawskich linii raciborskiej z możnowładztwem Królestwa Polskiego do początku XVI wieku, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, t. 11(15, 2019, s. 183-219.
Jerzy Sperka, PhD, DLitt
Professor in the Institute of History, University of Silesia in Katowice
Director of the Institute of History
Email: jerzy.sperka@us.edu.pl;
ORCID: 0000-0002-1316-4640;
Google Scholar: https://scholar.google.pl/citations?user=uHx6Re0AAAAJ&hl=pl
Research Gate: https://www.researchgate.net/profile/Jerzy-Sperka
Research interests:
- political history of the Crown of the Kingdom of Poland during the time of the first Jagiellonians, duchies of Upper Silesia and Red Ruthenia in the 14th and 15th centuries;
- the dynastic and noble genealogy of Poland and Upper Silesia in the late Middle Ages;
- the migration of the Silesian knights to the Kingdom of Poland (especially Red Ruthenia) in the 14th and 15th centuries;
- history of the cities in Upper Silesia and the western part of Lesser Poland.
Selected publications:
Szafrańcowie herbu Stary Koń. Z dziejów kariery i awansu w późnośredniowiecznej Polsce [The Szafraniec family belonging to the noble clan of Old Horse. A history of career and promotion in the late medieval Poland], Katowice 2001, 592 pages.
Otocznie Władysława Opolczyka w latach 1379-1401. Studium o elicie władzy w relacjach z monarchą [Władysław Opolczyk’s people in 1379-1401. A study of the power elite relations with the monarch], Katowice 2006, 477 pages.
Władysław książę opolski, wieluński, kujawski, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namiestnik Polski (1326/1330-8 lub 18 maja 1401) [Władysław Duke of Opole, Wieluń, Kuyavia and Dobrzyń, ruler of Ruthenia, count palatine of Hungary and governor of Poland 1326/1330–8 or 18 May 1401], Kraków 2012 (2nd edition, 2016), 508 pages.
Z dziejów migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi Koronnej w końcu XIV i w początkach XV wieku, in: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych [History of Silesian knights’ migration to Crown Ruthenia], eds. W. Bukowski, T. Jurek, Kraków 2012, pp. 519-548.
Rycerze śląscy w służbie i otoczeniu królów Polski w drugiej połowie XIV i pierwszej połowie XV wieku [Silesian knights serving and being in the company of the kings of Poland in the second half of the 14th century and the first half of the 15th century], in: Średniowieczni władcy i ich otoczenie, eds. J. Sperka, K. Kollinger, Rzeszów 2018, pp. 133-176.
Koligacje rodzinne Przemyślidów opawskich linii raciborskiej z możnowładztwem Królestwa Polskiego do początku XVI wieku [Family connections of the Racibórz line of the Opava Přemyslid dynasty with the magnates of the Kingdom of Poland before the 16th century], “Średniowiecze Polskie i Powszechne”, Vol. 11(15), 2019, pp. 183-219.
Fellowships and grants:
– Jsme Ostravska – Moderni, inspirativni a atraktivni misto pro kvalitni studium — the Czech Council on Academic Research, Development and Innovation (2018–2020)
– Support of Academic Journals – the Ministry of Science and Higher Education — Średniowiecze Polskie i Powszechne (2019–2020)
Academic outreach and engagement:
– Co-author of the permanent exhibition, “Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów” in the Silesian Museum in Katowice (https://muzeumslaskie.pl/pl/wystawy/swiatlo-historii-gorny-slask-na-przestrzeni-dziejow/).
- Principal historical expert of the Vladislaus of Opole monument building initiative in Opole.
- Guest lectures popularizing the history of Poland and Silesia in the Middle Ages in academic and educational institutions and museums in Poland and abroad.
Others:
- member of the Council of the National Program for the Development of Humanities, at the Ministry of Education and Science,
- member of the Historical Studies Committee of the Polish Academy of Sciences in Warsaw,
- member of the Historical Committee of the Polish Academy of Sciences, the Katowice branch,
- co-editor of the journal “Średniowiecze Polskie i Powszechne”.
