Przejdź do treści

Uniwersytet Śląski w Katowicach

  • Polski
  • English
Instytut Nauk o Ziemi
Logo Europejskie Miasto Nauki Katowice 2024

Badając tajemnice kosmosu: najnowsze meteoryty w Polsce

29.04.2021 - 08:47 aktualizacja 29.04.2021 - 08:47
Redakcja: lukaszmalarzewski

Szacuje się, że każdego dnia wlatuje do ziemskiej atmosfery nie mniej niż 100 ton materiału pochodzenia pozaziemskiego. Jednak tylko 1% zdoła przedostać się przez nią. Ponad 99% materiału, który potencjalnie spada na naszą planetę trafia do mórz i oceanów. Reszta spada na obszar kontynentów. Są to meteoryty, czyli najbardziej cenna materia pochodząca spoza naszej planety i często będąca świadkiem tworzenia się Układu Słonecznego. Najlepszym miejscem do znalezienia meteorytu jest jasna pustynia lub powierzchnia lodowca. Na tak kontraktowej powierzchni, zazwyczaj ciemny meteoryt jest łatwy do wypatrzenia. Nie oznacza to, że w innych miejscach na Ziemi meteoryty nie są znajdowane. Terytorium Polski może nie jest w czołówce miejsce, gdzie łatwo szuka się meteorytów, ale ostatni rok był obfity w zaklasyfikowanie i oficjalne zatwierdzenie trzech nazw dla nowych, polskich meteorytów przez Komitet Nomenklatury Towarzystwa Meteorytowego. Są to meteoryty Leoncin, Kuźnica oraz Lechówka. Dwa pierwsze to chondryty, a Lechówka reprezentuje żelazny meteoryt kopalny. Klasyfikacja i przygotowanie aplikacji zatwierdzającej dla wspomnianych trzech meteorytów zostało dokonane przez pracowników Instytutu Nauk o Ziemi UŚ- prof. dr. hab. Łukasza Karwowskiego oraz dr. Krzysztofa Szopę.

Warto nadmienić, że badanie mineralogiczne meteorytu Leoncin ujawniło wiek procesu metamorfizmu szokowego, którego doznał meteoryt zaraz na początku powstania (~4,5 mld lat). Lechówka jest jednym z dziesięciu meteorytów kopalnych na świecie. Został on znaleziony w tzw. osadzie granicznym kredy i paleogenu, w którym stwierdzono anomalię irydową związaną z globalnie zapisanym zdarzeniem spadku bolidu do Zatoki Meksykańskiej ok. 65 mln lat temu. Lechówka stała się także pożądanym materiałem kolekcjonerskim, co przedłożyło się na sprzedawanie fałszywych fragmentów tego meteorytu. Taki proceder wywołał naukowe śledztwo, które udowodniło, że pojawiający się materiał był fałszerstwem. Kuźnica jest meteorytem znalezionym w Polsce jako jeden, kompletny fragment, co stanowi nietypowy przypadek. Charakteryzuje się typową skorupą obtopieniową i regmagliptami (ślady na powierzchni meteorytu).

Ciekawym źródłem informacji o wspomnianych meteorytach (i nie tylko) można znaleźć w czasopiśmie Acta Societatis Metheoritcae Polonorum oraz w artkule autorstwa Krzysztof Szopa, Tomasz Brachaniec, Lukasz Karwowski, Tomasz Krzykawski (2017) Remnants of altered meteorite in the Cretaceous-Paleogene clay boundary in Poland, Meteoritics and Planetary Sciences 52:612-622.

            Wszystkich zainteresowanych meteorytyką odsyłamy na stronę Biuletynu Meteorytowego oraz stronę Polskiego Towarzystwa Meteorytowego, gdzie znajduje się dostęp do roczników PTMet (Acta Societatis Metheoriticae Polonorum).

. A) Fotografia znalezionych fragmentów paleometeorytu z Lechówki. B) Obraz BSE przykładowego, magnetycznego fragmentu meteorytu kopalnego z Lechówki.
. A) Fotografia znalezionych fragmentów paleometeorytu z Lechówki. B) Obraz BSE przykładowego, magnetycznego fragmentu meteorytu kopalnego z Lechówki.
Beleczkowa chondra oliwinowa z meteorytu Kuźnica. Światło przechodzące, spolaryzowane. Nikole X.
Beleczkowa chondra oliwinowa z meteorytu Kuźnica. Światło przechodzące, spolaryzowane. Nikole X.
Obraz BSE apatytu o wieku 4549±61 mln lat w asocjacji z merrillitem (meteoryt Leoncin). Ap- apatyt, Mer- merrillit, Px- piroksen, Ol- oliwin, Feld- skaleń.
Obraz BSE apatytu o wieku 4549±61 mln lat w asocjacji z merrillitem (meteoryt Leoncin). Ap- apatyt, Mer- merrillit, Px- piroksen, Ol- oliwin, Feld- skaleń.
return to top