Krajobraz podlega ciągłej zmianie. Nie zawsze są to zmiany korzystne dla ekosystemów i przynoszące harmonijny rozwój przestrzenny. Trwałość użytkowania terenu zalicza się do jednych z istotniejszych wartości krajobrazu, pomocnych m.in. w procedurze wzmacniania ochrony obszarów szczególnie cennych.
Jak określić trwałość krajobrazu i wskazać, które krajobrazy są najstarsze? Jak pokazać ich zasięgi na mapie? Na te pytania, stanowiące istotny wkład w badania nad trwałością krajobrazu kulturowego, starały się odpowiedzieć prof. Urszula Myga-Piątek oraz dr inż. Anna Żemła-Siesicka. Na przykładzie Wyżyny Częstochowskiej i szczegółowego studium przypadku Ogrodzieńca, wykorzystując historyczne i współczesne mapy, autorki wskazały krajobrazy o najwyższym stopniu trwałości. Ponadto autorki wprowadzają do obiegu naukowego nowe pojęcie – izochrony krajobrazu. Dzięki nim możliwe jest wskazanie na mapie lokalizacji najstarszych, niezmienionych krajobrazów. Badania stanowią wstępny etap prac nad nową metodyką wizualizacji historycznej zmienności krajobrazów.
Żemła-Siesicka, A.; Myga-Piątek, U. A landscape persistence assessment of Częstochowa Upland. A case study of Ogrodzieniec, Poland. Sustainability 2021, 13 (11), 6408
Wzrost obszarów leśnych i osadniczych w sąsiedztwie ruin zamku w Ogrodzieńcu. U góry zdjęcie z okresu 1918-1939 (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego), u dołu zdjęcie z roku 2020 (kolekcja własna).
Izochrony krajobrazu na obszarze gminy Ogrodzieniec.
Izochrony trwałości krajobrazu dla poszczególnych typów krajobrazu. 1 – leśny, 2 – rolniczy, 3 – osadniczy, 4A – warowny, 4B – przemysłowy, 4C – zbiorniki wodne.