Uniwersytet Śląski w Katowicach

Jeszcze jako student IV roku M. Kuczma rozpoczął w styczniu 1956 r. pracę w Katedrze Matematyki Akademii Górniczo-Hutmiczej w Krakowie na stanowisku zastępcy asystenta i kolejno na stanowiskach asystenta, starszego asystenta i adiunkta, aż do lutego 1962 r., po czym przeszedł do Katedry Geometrii Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie pracował na stanowisku adiunkta, a następnie docenta. Z dniem 1 grudnia 1966 r. został przeniesiony do Katedry Równań Funkcyjnych w katowickiej Filii UJ. Od utworzenia Uniwersytetu Śląskiego w roku 1968 aż do końca roku akademickiego 1968/69 pełnił funkcję kierownika sekcji matematyki i równocześnie kierownika Katedry Równań Funkcyjnych. W związku z wprowadzeniem nowej struktury na Uniwersytecie Śląskim, od 1 lipca 1969 r. objął funkcję dyrektora Instytutu Matematyki UŚl. (pełnił ją do końca września 1973 r.) oraz funkcję kierownika Zakładu Równań Funkcyjnych (do końca sierpnia 1987 r.). Dnia 19 stycznia 1961 r. Rada Wydziału Mat.-Fiz.-Chem. UJ nadała panu Markowi Kuczmie stopień doktora nauk matematyczno-fizycznych za rozprawę pt. O pewnym równaniu funkcyjnym pierwszego rzędu, promotorem był profesor Stanisław Gołąb. M. Kuczma habilitował się na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego z zakresu analizy matematycznej: za rozprawę pt. O równaniu Schrödera, M. Kuczma uzyskał stopień naukowy docenta w październiku 1963 r. Habilitacja ta zbiegła się w czasie z utworzeniem w Katowicach Studium Matematyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ze Studium pan prof. Marek Kuczma związany był od pierwszych chwil jego istnienia. Natychmiast po otrzymaniu etatu docenta. (w 1964 r.) został on wybrany prodziekanem Wydziału Mat.-Fiz.-Chem. UJ ds. Oddziału w Katowicach, którą to funkcję pełnił do czerwca 1968 r. Z dniem 1 grudnia 1966 r. objął kierownictwo Katedry Równań Funkcyjnych w katowickiej Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tytuł profesora nadzwyczajnego nauk matematycznych uzyskał w roku 1969, a profesora zwyczajnego – w cztery lata później.

Wypromował trzynaścioro doktorów; dziesięcioro z nich habilitowało się, a pięć spośród tych osób ma tytuł profesorski. W roku 1968 ukazała się drukiem fundamentalna monografia Functional equations in a single variable autorstwa Marka Kuczmy. Stworzyła ona podwaliny systematycznej teorii równań funkcyjnych o jednej zmiennej. Sam Marek Kuczma rolę swego dzieła postrzegał tak: Głównym moim osiągnięciem naukowym jest stworzenie i rozwinięcie (częściowo wespół z moimi uczniami) systematycznej teorii równań funkcyjnych o jednej zmiennej. Teoria ta została przedstawiona w mojej monografii …Jest to jedyna w świecie monografia poświęcona temu przedmiotowi i jest stale cytowana przez wszystkich autorów piszących na ten temat. I dalej: Omówienie mojej monografii, napisane przez prof. M. A. McKiernana z University of Waterloo (Kanada), ukazało się w Mathematical Reviews, tom 37, Nr 4 (1969), \#4441, oraz w Zentralblatt für Mathematik, tom 196 (1970), str. 164. Recenzja tej monografii, pióra prof. M. Kucharzewskiego z Instytutu Matematycznego P.A.N., ukazała się we Wiadomościach Matematycznych, tom 11 (1970), str. 321-322. Zaś w Jahresbericht der deutschen Mathematiker Vereinigung, tom 72, zeszyt 2/3 (1970), ukazała się recenzja pióra T. Howroyda, profesora University of New Brunswick (Kanada) (fragmenty życiorysu naukowego datowanego na 26 kwietnia 1976 r.)

Za faktyczną datę narodzin teorii racjonalnym wydaje się przyjąć moment uruchomienia przez profesora Kuczmę seminarium naukowego z początkiem roku akademickiego 1964/65. Historia tego Seminarium, istniejącego do dziś, jest niemal tożsama z historią wspaniałego rozwoju tytułowej dyscypliny.

Dorobek naukowy profesora Marka Kuczmy jest imponujący; składa się nań 180 publikacji i trzy monografie matematyczne:

• Functional Equations in a Single Variable
• An Introduction to the Theory of Functional Equations and Inequalities
• Iterative Functional Equations.

O pierwszej z nich była już mowa. Druga monografia również cieszy się uznaniem w środowisku międzynarodowym i jest bardzo wysoko oceniana przez specjalistów. Dowiodła ona, w szczególności, że także w dziedzinie równań i nierówności funkcyjnych o wielu zmiennych prof. Kuczma był specjalistą najwyższego formatu; wraz z licznymi pracami oryginalnymi w tej dziedzinie pozwoliło to włączyć się młodym matematykom w światowy nurt badań w tej dyscyplinie. Ostatnia z wymienionych monografii, napisana wspólnie z B. Choczewskim i R. Gerem, zawiera zarys współczesnej teorii iteracyjnych równań funkcyjnych zawierając najnowsze wyniki do chwili jej wydania, tj. do początku lat 90. ubiegłego wieku. Źródłem sporem satysfakcji zarówno dla profesora Kuczmy jak i jego uczniów był też fakt, że jego prace poświęcone teorii rozwiązań monotonicznych i wypukłych pewnych równań funkcyjnych o jednej zmiennej znalazły szeroki oddźwięk i ważne zastosowania w probabilistyce, w tzw. teorii procesów kaskadowych (gałązkowych) (por. np. E. Seneta, Functional equations and the Galton-Watson process, Advances in Applied Probability 1 (1969), 1-42 oraz K.B. Athreya and P.E. Ney, Branching processes, Springer Verlag, 1972).

Dramatycznym zrządzeniem losu, Marek Kuczma, który nigdy nie cieszył się dobrym zdrowiem, w 1978 roku doznał wylewu do mózgu, co spowodowało konieczność długotrwałego leczenia i rehabilitacji. Zakończone sukcesem, pozwoliły mu powrócić do dydaktyki i pracy naukowej. Niestety, nie na długo. Ponowny wylew przykuł już profesora na stałe do inwalidzkiego wózka i spowodował, że już jedynie okazjonalnie i coraz rzadziej opuszczał wnętrze swego bardzo skromnego mieszkania przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. To, że był w stanie bardzo owocnie pracować naukowo jeszcze przez całą dekadę lat osiemdziesiątych (zwróćmy uwagę, że dwie ostatnie z cytowanych monografii wydane zostały, odpowiednio, w latach 1985 i 1990 (!)) zawdzięczał swojemu hartowi ducha, ale przede wszystkim anielskiej cierpliwości i poświęceniu swej żony Krystyny.

Pan Profesor Marek Kuczma, twórca polskiej szkoły równań funkcyjnych, jest jednocześnie jedną z najbardziej zasłużonych postaci w dziele tworzenia i rozwoju Uniwersytetu Śląskiego.

Publikacje Prof. zw. dra hab.Marka Kuczmy

OPRACOWAŁ PROF. DR HAB. ROMAN GER