Badanie dawnych sposobów użytkowania ziemi przez człowieka nie jest jedynie badaniem przeszłości. Służy bowiem wyjaśnianiu teraźniejszości, gdyż wiedza na ten temat odgrywa znaczną rolę w rozumieniu aktualnych i przyszłych zmian środowiska przyrodniczego oraz roli człowieka w jego przekształcaniu.
W swoim najnowszym artykule opublikowanym na łamach „Journal of Historical Geography”, dr Michał Sobala z Zespołu Badań Krajobrazu ocenił przydatności współczesnych map do odtwarzania historycznego zasięgu śródleśnych polan w Karpatach Zachodnich. Na podstawie analizy treści współczesnych map, autor zrekonstruował aż 90% powierzchni polan, które były przedstawione na austriackich mapach katastralnych z 1848 r. Badania wykazały, że polanami, których nie udało się zrekonstruować były głównie te, których powierzchnia była niewielka. Tym samym zajmowana przez nie powierzchnia stanowiła zaledwie 2% badanego obszaru, nie wpływając znacznie na końcowy wynik rekonstrukcji.
Zaproponowana metoda opiera się na analizie wielkości i kształtu współczesnych działek – ich rozdrobnienie, wynikające z historycznych podziałów majątkowych, pozwala określić, które były w przeszłości użytkowane jako grunty rolne, a które jako leśne. Istotną rolę odegrała także współczesna Leśna Mapa Numeryczna, na której współczesny zasięg gruntów leśnych nawiązuje do ich historycznego zasięgu. Metoda ta może z powodzeniem być stosowana tam, gdzie występuje rozdrobnienie gruntów, a porzucenie ich użytkowania pozwoliło zachować efekty tego podziału. Jest szczególnie przydatna dla obszarów, gdzie nie zachowały się historyczne mapy, co zmusza do poszukiwania alternatywnych metod odtwarzania dawnego stanu środowiska.
Badania zostały sfinansowane przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu Miniatura. Numer grantu: 2019/03/X/ST10/00775
Źródło: https://doi.org/10.1016/j.jhg.2024.03.011
Autor notatki: Michał Sobala
