Lasy do niedawna uchodziły za tereny sprzyjające zachowaniu znajdujących się w nich obiektów historycznych, reliktów osadnictwa, śladów działalności gospodarczej człowieka czy wydarzeń wojennych. Z archeologicznego punktu widzenia były wręcz traktowane jak terra incognita. Niestety, las coraz częściej, z powodu wprowadzania inwazyjnych metod jego uprawy (przede wszystkim przygotowania gleb pod nowe nasadzenia, ale także prowadzenia tam dużych inwestycji, czy wchłaniania przez wielkie kopalnie odkrywkowe) przestaje być miejscem bezpiecznym dla reliktów działalności ludzkiej zapisanych w rzeźbie terenu. Zespół geomorfologów z Instytutu Nauk o Ziemi w składzie: Jan Maciej Waga, Bartłomiej Szypuła i Maria Fajer oraz sedymentolog Kazimierz Sendobry, przeanalizował wysokorozdzielcze modele terenu uzyskane ze skaningu laserowego LiDAR 37 hektarowego obszaru leśnego w okolicy Kotlarni. W trakcie badań rozpoznano różnowiekowe formy dokumentujące 21 różnych działań ludzkich, m.in.: pozostałości odnowień leśnych, rozbudowy i przebudowy infrastruktury hydrotechnicznej i drogowej, gospodarki węglarsko-smolarskiej, eksploatacji surowców mineralnych oraz działań militarnych. Wyniki prac teledetekcyjnych zweryfikowano w terenie.
Podejmowane współcześnie decyzje polityczno-gospodarcze dotyczące lasów mogą i powinny uwzględniać nie tylko przesłanki ekonomiczne, ale również z większą uwagą kwestie ochrony i dokumentowania dziedzictwa zapisanego w rzeźbie terenów leśnych. Jest to szczególnie ważne właśnie dla nich, ponieważ takiego bogactwa form naturalnych jak i stworzonych przez człowieka, ujawnionych przez skanowanie laserowe, nie znajdziemy na obszarach użytkowanych rolniczo czy terenach zurbanizowanych.
Badania sfinansowano w ramach konkursu „Małe Projekty 2022” z rezerwy Dyrektora Instytutu Nauk o Ziemi.
Źródło: https://doi.org/10.3390/s22218328
Autor notatki: Prof. UŚ, dr hab. Maria Fajer
