Uniwersytet Śląski w Katowicach

Kontekst:

Konurbacja górnośląska jest jednym z największych polskich obszarów wielkomiejskich, gdzie postępują dynamiczne procesy metropolizacji. Świadczyć o tym może stopniowe włączanie się tego obszaru w sieć europejskich metropolii, czego efektywnymi wskaźnikami mogą być: dynamiczny wzrost ruchu pasażerskiego na lotnisku Katowice Pyrzowice (z 260 tyś przed rokiem 2004 do ponad 3 mln w 2015 roku), napływ zagranicznych inwestorów w związku z wysokimi ocenami atrakcyjności inwestycyjnej, wzrost potencjału innowacyjnego, czemu towarzyszą powstające licznie klastry i parki naukowo-technologiczne, inwestycje o znaczeniu metropolitalnym (NOSPR, MCK, Muzeum Śląskie). To jedynie wycinek długiej listy czynników przekładających się na rozwój funkcji metropolitalnych Górnośląskiego obszaru metropolitalnego, którego zewnętrzne oddziaływanie nieustannie rośnie, o czym może świadczyć wejście Katowic, stolicy obszaru metropolitalnego, do wąskiego grona globalnej sieci miast kreatywnych UNESCO w dziedzinie muzyki.

Postępującej konsolidacji funkcjonalnej Górnośląskiego obszaru metropolitalnego towarzyszyła utrzymująca się fragmentaryzacja instytucjonalna powodująca, że obszar ten był zarządzany przez kilkanaście działających niezależnie od siebie jednostek samorządowych tego samego szczebla. Powyższy układ terytorialno-administracyjny nie sprzyjał zintegrowanemu zarządzaniu, optymalizacji wydatków inwestycyjnych, efektywnej promocji zewnętrznej oraz zrównoważonemu rozwojowi terytorialnemu.

Po latach dyskusji i debat na poziomie centralnym, jak i pośród bezpośrednio zainteresowanych jednostek samorządowych, udało się dojść do konsensu co do konieczności ostatecznego rozwiązania tego problemu.  4 kwietnia 2017 roku ustawa powołująca metropolię w województwie śląskim została podpisana w Katowicach przez Prezydenta RP.  1 lipca 2017 roku na drodze rozporządzenie Rady Ministrów powstał związek metropolitalny pod nazwą „Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia”. Od 1 stycznia 2018 roku Metropolia GZM rozpoczęła realizację ustawowych zadań. Tym samym Górnośląski obszar metropolitalny w końcu zyskał instytucjonalną emanację, która dysponuje realnymi narzędziami i środkami oddziaływania na swoim terytorium. Obserwatorium uważnie przygląda się rozwojowi nowej struktury i przełożeniu jej działalności na procesy zachodzące w regionie.

OFERTA

Przykładowe zagadnienia badawcze:

• Badania kapitału społecznego i procesów współrządzenia (zaangażowanie środowisk gospodarczych, organizacji pozarządowych, jednostek badawczych, itp. w kształtowanie polityk metropolitalnych)
• Delimitacja obszaru metropolitalnego, regionu metropolitalnego, analiza funkcji metropolitalnych, powiązań funkcjonalnych i wyznaczanie stery wpływu metropolii;
• Badania i ekspertyzy na potrzeby opracowania strategii rozwoju obszarów metropolitalnych z określeniem wyzwań i kierunków ich rozwoju (strategia polityki metropolitalnej);
• Badania stanu spójności społecznej i terytorialnej w kontekście zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich;
• Analiza czynników i barier rozwoju obszarów metropolitalnych;
• Identyfikacja metropolitalnych sieci przepływów z określeniem funkcjonalnych specjalności jednostek samorządowych w obszarach metropolitalnych;
• Badania opinii mieszkańców na temat procesu integracji w obszarze metropolitalnym i jego funkcjonowania w perspektywie kształtowania się tożsamości metropolitalnej;
• Diagnoza poziomu integracji i skoordynowania usług publicznych świadczonych przez samorządy w obszarach metropolitalnych w perspektywie tworzenia centrów usług wspólnych;
• Ruch wahadłowy ze szczególnym uwzględnieniem dojazdów do pracy;
• (…)

Analizy i badania sektorowe, m.in.:

• Transport publiczny;
• Turystyka – baza i potencjał rozwojowy;
• Usługi komunalne w perspektywie ich integracji w obrębie metropolitalnych centrów usług wspólnych;
• Gospodarka i jej potencjał;
• Sektor edukacji, kształcenia zawodowego i ustawicznego;
• Rynek pracy i jego trendy;
• Sytuacja demograficzna – stan i prognozy;
• Infrastruktura i usługi w zakresie służby zdrowia i pomocy socjalnej;
• Zasoby naturalne i bogactwo przyrodnicze;
• (…)

Szczegółowa oferta naszych zespołów badawczych wraz z wykazem ekspertów i ich dokonań (kliknij na nazwę zespołu):

Zespół ds. metropolizacji i metropolitalnego współrządzenia
Koordynator: dr hab. Robert Pyka, prof. UŚ

robert.pyka@us.edu.pl

Zespół ds. gospodarki, przedsiębiorczości i rynku pracy
Koordynator: dr hab. Adam Bartoszek, prof. UŚ

adam.bartoszek@us.edu.pl

Zespół ds. gospodarki przestrzennej i obszarów funkcjonalnych
Koordynator:  dr hab. Elżbieta Zuzańska-Żyśko, prof. UŚ

elzbieta.zuzanska-zysko@us.edu.pl

Zespół ds. partycypacji, społeczeństwa obywatelskiego i konsultacji społecznych
Koordynator: dr hab. Krzysztof Bierwiaczonek,  prof. UŚ

krzysztof.bierwiaczonek@us.edu.pl

Zespół ds. analiz i dokumentów strategicznych
Koordynator: dr Grzegorz Gawron

grzegorz.gawron@us.edu.pl

Zespół ds. programowania i monitorowania zrównoważonego rozwoju regionu
Koordynator: dr hab. Aleksandra Kuzior, prof. PŚ

aleksandra.kuzior@polsl.pl

Zespół ds. badań zjawisk i procesów kulturowych
Koordynator: dr Andrzej Górny

andrzej.gorny@us.edu.pl

Zespół ds. turystyki
Koordynator: dr hab. Sławomir Pytel, prof. UŚ

slawomir.pytel@us.edu.pl

Zespół ds. transportu
Kontakt:
obserwatoriumMiasto@us.edu.pl