Uniwersytet Śląski, który powstał jako dziewiąty uniwersytet w Polsce, świętuje dziś 48. rocznicę swego powołania. Z okazji święta uczelnia wspomina swoje początki i swoich założycieli, a jednocześnie jak co roku świętuje jubileusz uroczystym koncertem akademickim, który odbędzie się 11 czerwca w sali koncertowej Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach.
8 czerwca 1968 roku rozporządzeniem Rady Ministrów został utworzony Uniwersytet Śląski w Katowicach. 1 października odbyła się uroczysta inauguracja pierwszego roku akademickiego.
Pierwsza inicjatywa utworzenia w województwie śląskim uczelni pojawiła się już w 1921 roku i należała do ks. bpa Stanisława Adamskiego oraz Wojciecha Sosińskiego, posłów na Sejm Ustawodawczy. Na forum parlamentarnym został zgłoszony wniosek z 3 lutego 1921 r. o przygotowanie założenia w województwie śląskim uniwersytetu i politechniki, zgłoszenie nie miało jednak szans na realizację, przede wszystkim z powodu niedoboru personelu naukowo-dydaktycznego.
Kolejne rozmowy na ten temat toczono pod koniec lat 20. XX wieku. Potrzeba stworzenia w Katowicach instytucji, która m.in. podnosiłaby kwalifikacje nauczycieli szkół powszechnych i średnich, zaowocowała powołaniem w 1928 roku Instytutu Pedagogicznego w Katowicach. Wybuch II wojny światowej przerwał rozwój katowickiego ośrodka dydaktycznego, jednak już w marcu 1945 roku rozpoczęto działania zmierzające do jego reaktywacji.
Instytut Pedagogiczny w Katowicach nie posiadał uprawnień szkoły wyższej, a potrzeba powołania do życia instytucji zaspokajającej nie tylko potrzeby edukacyjne województwa śląskiego, ale również pełniącej funkcję ogniska polskiej kultury była nadal żywa. Z tego też powodu ponownie podjęto starania o utworzenie w Katowicach uniwersytetu. W maju 1945 roku powstał Obywatelski Komitet Przygotowawczy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Efektem jego prac był Memoriał w sprawie założenia Uniwersytetu w województwie śląsko-dąbrowskim, szeroko uzasadniający postulat utworzenia Uniwersytetu Śląskiego. W 1950 roku powołano do życia Państwową Wyższą Szkołą Pedagogiczną, która zajęła miejsce likwidowanego Instytutu Pedagogicznego.
W latach 50. XX w. na nowo odżyły nadzieje związane z utworzeniem w województwie śląskim uczelni humanistycznej. W czerwcu 1962 roku podjęto próby powołania do życia Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach. Było to przełomowe wydarzenie dla śląskiej inicjatywy. Początkowe plany uruchomienia tu zamiejscowych studiów humanistycznych uległy znacznej modyfikacji, ostatecznie otworzono kierunki matematyczne, fizyczne oraz studia prawnicze. Stanowisko prorektora ds. Filii UJ objął prof. Kazimierz Popiołek. Ciągle żywa potrzeba utworzenia samodzielnego ośrodka uniwersyteckiego w miarę upływu czasu nabierała bardziej realnych kształtów, m.in. dzięki koncepcji połączenia dwóch uczelni: Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ostatecznie decyzja w sprawie powołania uniwersytetu zapadła w 1968 roku, a na stanowisko rektora nowej placówki powołany został prof. Kazimierz Popiołek.
Uczelnia rozpoczęła działalność, licząc ponad 5,7 tys. studentów, kształcących się na czterech Wydziałach: Humanistycznym; Matematyki, Fizyki i Chemii; Prawa i Administracji oraz ówczesnym Wychowania Technicznego. Dziś Uniwersytet Śląski to 12 wydziałów (plus jednostki międzywydziałowe i ogólnouczelniane) mieszczących się w czterech miastach: Katowicach, Sosnowcu, Chorzowie i Cieszynie, 76 kierunki studiów, 238 specjalności i prawie 30 tys. studentów.
