Sprawdzenie wpływu oddziaływania warunków panujących w stratosferze na organizmy żywe i nowe tworzywa to cel projektu „Pamela Mission” współtworzonego przez naukowców związanych z Uniwersytetem Śląskim. Inicjatywa została doceniona w ramach Global Space Balloon Challenge 2019 (GSBC), zajęła pierwsze miejsce w kategorii Best Educational Initiative.
W konkursie, organizowanym corocznie przez Stanford Space Initiative, udział biorą zespoły przeprowadzające w stratosferze eksperymenty naukowe z wykorzystaniem balonu. GSBC służy przede wszystkim popularyzacji nauki i inspiracji przyszłych pokoleń naukowców i inżynierów.
Projekt „Pamela Mission” realizowany jest przez zespół naukowców, który tworzą:
- inicjatorzy i koordynatorzy projektu: dr Joanna Foryś i mgr Ireneusz Foryś z Unibota – jednostki Uniwersytetu Otwartego w Uniwersytecie Śląskim,
- pracownicy Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŚ:
- dr hab. prof. UŚ Mirosław Nakonieczny, dr hab. Agnieszka Babczyńska i dr hab. Grażyna Wilczek z Katedry Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii,
- dr Agata Daszkowska-Golec z Katedry Genetyki,
- dr Sławomir Sułowicz z Katedry Mikrobiologii,
- a także: dr Agata Kołodziejczyk, Director of Scientific Projects z Analog Astronaut Training Center,
- Matt Harasymczuk, Aerospace Software Engineer z Analog Astronaut Training Center,
- bioinformatyk mgr Michał Gocyła,
- mgr inż. Tomasz Brol, inżynier elektronik z wieloletnim doświadczeniem w misjach balonowych
- oraz dr Kamil Kamiński z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W ramach projektu „Pamela Mission” (Pamela = Plant, Aranae and Microorganism Exposure to the Light Activity In the Near Space Environment) do stratosfery (na wysokość 37 km) zostały wysłane organizmy żywe (mikroorganizmy, pająki, jaja pająków, wyselekcjonowane siewki jęczmienia i rzodkiewnika odpornego na suszę) oraz nowe tworzywa (hydrożelowa membrana do konstrukcji przyszłych statków kosmicznych i habitatów pozaziemskich oraz tworzywo, z którego tworzone są anteny wysyłane w kosmos), aby naukowcy mogli badać wpływ warunków panujących w stratosferze.
mat. fot. Unibota
Naukowcy z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŚ koordynują prowadzenie eksperymentów w dziedzinie genetyki, fizjologii i mikrobiologii, natomiast za część dotyczącą nowych materiałów odpowiada firma Analog Astronaut Training Center (we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim) oraz firma Astronika – jeden ze sponsorów misji. Członkowie zespołu z Analog Astronaut Training Center skonstruowali także prototyp specjalnej pasywnej kapsuły termicznej.
Dr Agata Daszkowska-Golec z Katedry Genetyki UŚ monitoruje badania dotyczące wpływu warunków w stratosferze na siewki jęczmienia oraz siewki rzodkiewnika pospolitego, w tym na odmiany dzikie oraz mutanty odporne na stres suszy.
Dr hab. prof. UŚ Mirosław Nakonieczny, kierownik Katedry Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii UŚ, koordynuje prace związane z częścią eksperymentalną dotyczącą wpływu warunków stresowych na pająki z gatunków: Steatoda grossa (Theridiidae) i Parasteatoda tepidariorum (Theridiidae), w tym na jaja wyjęte z kokonów.
Z kolei dr Sławomir Sułowicz z Katedry Mikrobiologii UŚ czuwa nad częścią eksperymentalną z zakresu mikrobiologii i bada wpływ warunków panujących w stratosferze na kilkanaście szczepów mikroorganizmów.
Analizom poddane zostały także nowe tworzywa, takie jak: hydrożelowa membrana do konstrukcji przyszłych statków kosmicznych i habitatów pozaziemskich. Za tę część odpowiadają Matt Harasymczuk i dr Agata Kołodziejczyk z Analog Astronaut Training Center we współpracy z naukowcami z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Testowano także tworzywo, z którego wykonywane są anteny wysyłane w kosmos (eksperyment ten przeprowadzono we współpracy z firmą Astronika) oraz układy elektroniczne i telemetryczne (w tę część zaangażował się mgr inż. Tomasz Brol – specjalista z zakresu nawigacji balonów stratosferycznych i mniejszych).
Na pokładzie kapsuły badawczej umieszczona została ponadto para robotów HECON. Są to Osozjanie, roboty zdrowotne planety OSOZ firmy KAMFOFT SA, jednego ze sponsorów projektu. W misji uczestniczył również USiołek, maskotka Uniwersytetu Śląskiego.
Projekt współfinansowany jest ze środków Uniwersytetu Śląskiego, Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŚ oraz firm KAMSOFT SA i Astronika.