Na obszarach polarnych i subpolarnych obserwuje się bardzo szybkie zmiany środowiska przyrodniczego związane przede wszystkim ze wzrostem temperatury powietrza („amplifikacja arktyczna”). Wzrost temperatury powietrza wpływa m.in. na występowanie susz w Arktyce. Wysuszone podłoże, pokryte rzadką roślinnością tundrową jest bardzo podatne na działanie wiatru. Od lat 90-tych ubiegłego wieku obserwuje się w Islandii wzrost występowania burz pyłowych, a ok. 25 % powierzchni wyspy jest dotkniete silną i bardzo silną erozją. Instrumentalne pomiary tempa erozji gleb są prowadzone zaledwie w kilku stanowiskach badawczych a ciągi obserwacyjne nie przekraczają kilkunastu lat. Celem badań prowadzonych w Islandii było opracowanie nowatorskiej techniki analizy dendrogemorfologicznej umożliwiającej określenie tempa erozji z rozdzielczością roczną oraz jej zmienności w czasie. Po raz pierwszy w badaniach polarnych wykorzystano odsłonięte korzenie krzewinek arktycznych jako źródło informacji środowiskowej. Nowa metoda badawcza pozwala na stosunkowo szybkie zdiagnozowanie procesów erozyjnych oraz umożliwi przewidywanie ich negatywnych skutków. W międzynarodowym zespole badawczym, w skład którego wchodziła dr hab. Prof. UŚ Magdalena Opała-Owczarek, brali udział naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego, Agricultural University of Iceland oraz Michigan State University. Artykuł został opublikowany w otwartym dostępie w czasopiśmie Geoderma (IF = 7.422, MNiS = 200 pkt.):
Owczarek P., Dagsson-Waldhauserova P., Opała-Owczarek M., Migała K., Arnalds Ó., Schaetzl R.J., 2022: Anatomical changes in dwarf shrub roots provide insight into aeolian erosion rates in northeastern Iceland. Geoderma 428, 116173.
https://doi.org/10.1016/j.geoderma.2022.116173
Badania były prowadzone w ramach projektu pt.”Growth-ring record of modern extreme weather phenomena in the Low Arctic (REACT)” finansowanego przez INTERACT grant agreement no. 730938, European Commission HORIZON 2020. W ramach tego projektu powstała także publikacja dotycząca opracowania pierwszych skal dendrochronologicznych krzewinek islandzkich:
Phulara M., Opała-Owczarek M., Owczarek P., 2022: Climatic signals on growth ring variation in Salix herbacea: comparing two contrasting sites in Iceland. Atmosphere, 13, 718. https://doi.org/10.3390/atmos13050718
