Wydmy śródlądowe są ważnym elementem krajobrazu Niżu Europejskiego, w tym Polski. Na wielu obszarach były jednak poddane silnej antropopresji. Jednym z przykładów znacznego zniszczenia pól wydmowych jest Wyżyna Śląska. Obecnie dla niektórych jej części odtworzenie dawnej rzeźby eolicznej jest możliwe jedynie na podstawie analizy archiwalnych map i źródeł historycznych.
Z badań podjętych przez prof. Renatę Dulias na obszarze Kotliny Dąbrowskiej wynika, że spośród około 100 wydm występujących tu na początku XX wieku pozostało jedynie 25 form, czyli z krajobrazu zniknęło ich około 75%. Większość wydm została zniszczona podczas budowy Huty Katowice, eksploatacji piasków oraz wyrównywania terenu w celach budowlanych. Z przyrodniczego punktu widzenia są to niepowetowane straty ze względu na zmniejszenie bio- i georóżnorodności obszaru. Wydmy Kotliny Dąbrowskiej występują w różnych sytuacjach morfologicznych oraz na bardzo zróżnicowanym podłożu pod względem litologicznym (piaski, gliny, iły, mułowce, wapienie, piaskowce) oraz wiekowym (zlodowacenie Wisły, Odry i Sanu, trias dolny i środkowy, perm, karbon górny). Jest to sytuacja wyjątkowa, nawet w skali Polski, aby na stosunkowo niewielkim obszarze procesy eoliczne zachodziły w tak zróżnicowanych warunkach przyrodniczych. Niestety wraz ze zniszczeniem wielu wydm w znacznym stopniu utracono możliwość zbadania cech strukturalnych i teksturalnych osadów eolicznych oraz określenia liczby i wieku faz wydmotwórczych. Przykład Kotliny Dąbrowskiej pokazuje, że w planach zagospodarowania przestrzennego należy przykładać większą uwagę do ochrony walorów przyrodniczych i naukowych wydm śródlądowych.
Dulias R. 2021. The disappearance of inland dunes landscape – a case study from southern Poland. Environmental & Socio-economic Studies, 9, 2: 72-79. https://doi.org/10.2478/environ-2021-0012
