Studia Podyplomowe Teologiczno-Katechetyczne
UZASADNIENIE STUDIÓW
Kwestia kwalifikacji nauczycieli religii jest regulowana na drodze Porozumienia pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej. Porozumienia wypracowane w roku 1993 oraz 2000 zawierały dążenie do dostosowania kwalifikacji nauczycieli religii do powszechnie obowiązujących wymagań wobec nauczycieli, przy jednoczesnym zachowaniu specyfiki lekcji religii, a także uwzględnieniu możliwości kadrowych Kościoła.
Od roku 2007 prowadzono rozmowy dotyczące wypracowania nowego Porozumienia, które zawarte zostało 31 maja 2016 roku. Kolejne Porozumienie podpisane zostało 3 kwietnia 2019 roku i weszło w życie z dniem 1 września 2019 roku. W znowelizowanym dokumencie stwierdza się, że kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela religii w liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I i II stopnia, szkołach podstawowych i w przedszkolach z wyjątkiem specjalnych, posiada osoba, która ukończyła teologiczno-katechetyczne studia podyplomowe umożliwiające nabycie wiedzy, umiejętności i kompetencji z zakresu przedmiotów teologicznych, prowadzone w wymiarze określonym przez Konferencję Episkopatu Polski (zob. § 1 pkt 3; § 2 pkt 3; § 3 pkt 1; §4 pkt 1 Porozumienia z 3 kwietnia 2019 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii).
Analiza aktualnych możliwości kadrowych Kościoła katolickiego przeprowadzona przez Dyrektorów Wydziałów Katechetycznych w Bielsku-Białej, Częstochowie, Gliwicach, Katowicach i Sosnowcu, potwierdza konieczność prowadzenia przez Wydział Teologiczny UŚ w Katowicach teologiczno-katechetycznych studiów podyplomowych.
ADRESACI STUDIÓW
Studia Podyplomowe Teologiczno-Katechetyczne (SPTK) przeznaczone są dla osób chcących zdobyć kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela religii w przedszkolach, szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Warunkiem podjęcia studiów są ukończone studia magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym na kierunku innym niż teologia, dającym dyplom pokrywający się z przedmiotem szkolnym.
Rekrutacja elektroniczna w systemie IRK w terminach określonych w IRK:
Studia Podyplomowe Teologiczno-Katechetyczne – IRK (us.edu.pl)
Uchwała nr 156 Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie określenia zasad pobierania opłat za świadczone usługi edukacyjne związane z prowadzeniem studiów podyplomowych i kursów dokształcających (z późn. zm.)
Zasadą jest, że opłaty za studia lub kursy wnoszone są semestralnie w trzech częściach. Dokonanie wpłaty w wysokości odpowiednio 33, 33 i 34% kwoty należności uznaje się za jej dokonanie w częściach równych.
OPŁATA ZA I SEMESTR: 1.580,00 zł
I RATA (33%): 521,40 zł
II RATA (33%): 521,40 zł
III RATA (34%): 537,20 zł
Słuchacz może wnieść opłatę za studia lub kursy w całości. Opłata wnoszona w całości jest niższa o 5 % od opłaty wnoszonej w częściach i winna być zaokrąglona do pełnych dziesiątek złotych. W przypadku, jeśli opłata nie zostanie wniesiona w wyznaczonym terminie w całości uznaje się, że słuchacz wnosił będzie opłatę w częściach, zaś jeśli dokona wpłaty po wyznaczonym terminie, w sposób jednorazowy, zobowiązany będzie do uiszczenia opłaty w pełnej wysokości stanowiącej sumę opłat wnoszonych w częściach.
OPŁATA JEDNORAZOWA: 1.500,00 zł
Słuchacz obowiązany jest wnieść opłatę za studia lub kursy w następujących terminach:
1) opłatę w całości:
a) do dnia 1 października za semestr zimowy,
b) do dnia 1 marca za semestr letni,
2) opłatę w trzech częściach:
a) za semestr zimowy:
— do 1 października pierwsza część,
— do 15 listopada druga część,
— do 15 grudnia trzecia część,
b) za semestr letni:
— do 1 marca pierwsza część,
— do 15 kwietnia druga część,
— do 15 maja trzecia część.
Opłatę uważa się za dokonaną z chwilą wpływu należności na rachunek Uniwersytetu.
Układ studiów. Treść
Zgodnie z Uchwałą Konferencji Episkopatu Polski z dnia 7 czerwca 2016 roku, w sprawie minimalnych wymogów kształcenia nauczycieli religii podyplomowe studia teologiczno-katechetyczne obejmują nabycie wiedzy i umiejętności oraz kompetencji społecznych z zakresu przedmiotów teologicznych (biblistyki, teologii dogmatycznej, teologii moralnej, liturgiki, teologii duchowości) w wymiarze nie mniejszym niż 480 godzin, a także nabycie wiedzy i umiejętności oraz kompetencji społecznych z przedmiotów katechetycznych w wymiarze nie mniejszym niż 120 godzin. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela określa natomiast liczbę godzin praktyk przedmiotowych niezbędną w przygotowaniu do nauczania kolejnego przedmiotu na 90 godzin. Program SPTK stworzony w oparciu o Uchwałę i Rozporządzenie Ministra obejmuje trzy zasadnicze części: Teologia, Katechetyka oraz Praktyki szkolne w zakresie dydaktycznym. Realizacja tych trzech części podzielona została w planie studiów na cztery semestry.
Historia Kościoła ukazywać będzie, w oparciu o źródła historyczne, powstanie oraz rozwój Kościoła jako Ludu Bożego, rozszerzającego się w przestrzeni i czasie. Historia Kościoła w Polsce zostanie omówiona na tle dziejów powszechnych. W ramach wykładu przewidziano także treści związane z dziejami innych wyznań chrześcijańskich. W rzetelnej relacji przedstawione zostaną piękne i chlubne aspekty historii Kościoła, a także ciemne karty jego dziejów.
Biblia. W formacji nauczycieli religii szczególny nacisk należy położyć na wykształcenie biblijne. W programie nauczania uwzględnione zostaną wszystkie księgi Pisma Świętego, ze szczególnym wyjaśnieniem treści teologicznych charakterystycznych dla danej księgi. Egzegezę poprzedzać będzie wprowadzenie ogólne. Przy wyborze ważniejszych kwestii teologicznych uwzględnione zostaną potrzeby teologii dogmatycznej. W ramach przeprowadzanej egzegezy zostaną podjęte wybrane pojęcia występujące w teologii moralnej, takie jak: odkupienie, sumienie, grzech, cnota, miłosierdzie, sprawiedliwość, miłość, nadzieja. Celem nauczania Pisma Świętego jest zdobycie przez słuchacza znajomości Ksiąg Świętych, ich właściwego rozumienia oraz wyjaśniania. Kontakt z Pismem Świętym przyczyni się do nabycia umiejętności dzielenia się słowem Bożym z uczniami podczas pracy na lekcji religii.
Katolicka nauka społeczna pozwoli na zapoznanie słuchaczy z podstawowymi zasadami życia społecznego, politycznego i gospodarczego. Historia nauki społecznej Kościoła ukaże w równym stopniu jej ciągłość, rozwój i aktualność. Szczególna uwaga poświęcona zostanie tej części nauki społecznej Kościoła, która formułuje antropologiczno-personalistyczne podstawy jej nauczania, zasady i normy życia społecznego. W tym celu omówione zostaną dokumenty społeczne Kościoła. Wymogiem współczesności jest także uwzględnienie w programie zajęć specyficznych problemów społecznych początku XXI wieku, jak: chaos komunikacyjny, konfrontacja religii, problemy migracyjne, ekologiczne itd. Studium katolickiej nauki społecznej służyć będzie poznaniu i rozumieniu problemów świata współczesnego, przygotowując jednocześnie słuchaczy do właściwego wyrażania społecznego wymiaru wiary.
Teologia systematyczna ma na celu ukazanie, w oparciu o Boże objawienie, istoty chrześcijaństwa. W tym celu porządkuje ona i wyjaśnia doktrynalne i moralne wątki objawienia, tak aby tworzyły one spójny system. Teologia dogmatyczna podejmuje metodyczną refleksję nad treściami objawienia Bożego przynoszącymi odpowiedź na pytanie: W co wierzyć? Jej zadaniem jest wyjaśnianie sformułowań doktrynalnych przyjmowanych w wierze ze względu na autorytet Boga. Systematyczny wykład teologii dogmatycznej uwzględni odniesienie do tekstów biblijnych, pozwoli na uwidocznienie wkładu ojców Kościoła przy przekazywaniu i objaśnianiu prawd objawionych oraz ukaże historyczny rozwój dogmatów i orzeczeń Kościoła. W tej perspektywie, słuchacze nabędą głębszego rozumienia tajemnic zbawienia, dostrzegą wzajemne związki między nimi oraz konkretne wartości życiowe poszczególnych dogmatów.
Teologia moralna ukazuje wzniosłość powołania wiernych w Chrystusie i płynące z tego obowiązki wobec świata (dekret Soboru Watykańskiego II, Optatam totius, 16). W ramach studiów podjęta zostanie refleksja nad tajemnicą powołania w Chrystusie i oddźwiękiem tej tajemnicy w codziennym życiu moralnym chrześcijanina. Poruszone zostaną także zagadnienia stworzenia i odkupienia. W programie teologii moralnej szczegółowej ukazane zostanie powołanie w wymiarze zbawczym oraz powołanie chrześcijanina podejmującego misję Kościoła we wspólnocie ludzkiej na świecie.
Teologia duchowości przyjmuje jako cel zaznajomienie słuchaczy z procesami życia duchowego, ich źródłami i rozwojem. Słuchacze zostaną także zapoznani z głównymi nurtami i szkołami duchowości w Kościele.
Liturgika przedstawiona zostanie z uwzględnieniem aspektu teologicznego, historycznego, duchowego i prawnego. Słuchacze zostaną zaznajomieni z głównymi zasadami posoborowej odnowy liturgicznej, aby umieli właściwie odczytać treść paschalnego misterium Chrystusa. Dzięki nabytej wiedzy będą umieli skutecznie realizować liturgiczny wymiar katechezy.
Katechetyka przygotowuje słuchaczy do wykonywania zawodu nauczyciela religii. To przygotowanie wymaga zarówno zdobycia gruntownej wiedzy, jak i wielu ćwiczeń praktycznych. Program studiów zmierza zatem do uwrażliwienia słuchaczy na zasadnicze problemy katechetyczne. Pierwszym elementem tej części jest wykład z katechetyki fundamentalnej, dotyczący natury, celu, funkcji oraz szczegółowych zadań katechezy. W następnej kolejności przedstawione zostają także współczesne kierunki katechezy oraz relacja pomiędzy nauczaniem religii w przedszkolu i szkole podstawowej a katechezą parafialną. Niezbędnym wprowadzeniem do pracy katechetycznej jest uwzględnienie tematyki z zakresu psychologii oraz pedagogii dziecka w wieku przedszkolnym oraz szkoły podstawowej. Z uwagi na fakt, że słuchacze studiów posiadają już kwalifikacje pedagogiczne, zagadnienia te zostaną omówione w aspekcie wychowania religijnego. Ważną część studiów stanowi podjęcie problematyki z dziedziny prawa oświatowego, związanej z obecnością nauczania religii w polskim systemie edukacyjnym oraz awansem zawodowym nauczyciela religii.
Praktyka szkolna w zakresie dydaktycznym ma umożliwić słuchaczowi rozwijanie umiejętności wykorzystania wiedzy zdobytej na studiach. Poprzez poznanie środowiska szkolnego praktyka kształtuje umiejętności niezbędne w przyszłej pracy zawodowej nauczyciela religii na poszczególnych etapach edukacyjnych. Słuchacz zapoznaje się również z różnymi sposobami współpracy między parafią i szkołą. Praktyka przygotowuje słuchacza do samodzielności i odpowiedzialności za powierzone mu zadania. Stwarza dogodne warunki do przyszłej aktywizacji zawodowej na rynku pracy.
Zakończenie studiów
SPTK trwają cztery semestry i kończą się, po uzyskaniu wszystkich przewidzianych w programie egzaminów i zaliczeń, otrzymaniem świadectwa ukończenia studiów podyplomowych.