Patenty Uniwersytetu Śląskiego
Biodiesel to rodzaj biopaliwa wykorzystywanego w silnikach wysokoprężnych. Może być stosowany do napędu autobusów miejskich czy sprzętu rolniczego. Stanowiąc biokomponent zastępujący część oleju napędowego, przyczynia się do zmniejszenia jego zużycia. Otrzymywany jest w wyniku chemicznego przetwarzania oleju roślinnego. Jednym z efektów produkcji biodiesla są jednak duże ilości gliceryny – organicznego związku chemicznego będącego produktem ubocznym wielu innych procesów przemysłowych, co rodzi problem zagospodarowania jego rosnących nadwyżek. W związku z tym naukowcy opracowują technologie umożliwiające szybką utylizację odpadów glicerynowych do produktów będących użytecznymi chemikaliami wykorzystywanymi do dalszych syntez. Jedno z takich rozwiązań zaproponował zespół chemików z Uniwersytetu Śląskiego, a ich rozwiązanie zostało objęte ochroną patentową.
Skutecznym sposobem utylizacji gliceryny okazała się jej dehydratacja (odwodnienie), w wyniku której powstaje produkt w postaci acetolu (1-hydroksyacetonu). Związek ten ma szerokie zastosowanie, może być używany m.in. jako środek redukujący w procesie barwienia kotłowego w przemyśle włókienniczym, jako materiał wyjściowy w produkcji związków heterocyklicznych, jak również w procesach fermentacji do otrzymywania związku z grupy dioli. Acetol posiada ponadto interesujące właściwości chelatujące i rozpuszczalnikowe. W związku z tym może być stosowany w procesach oczyszczania szkodliwych dla środowiska ścieków poprzez zmniejszanie zawartości siarki.
Naukowcy przeprowadzili proces dehydratacji gliceryny przy użyciu nanokatalizatorów złota. Na zdjęciu: obrazy z mikroskpu elektronowego wykonane dla katalizatora 1,0% Au/Cu
Źródło: „PLOS ONE” November 18, 2015. Licencja: CC BY 4.0
Autorami wynalazku są naukowcy z Zakładu Chemii Organicznej UŚ: dr Maciej Kapkowski, prodziekan ds. kierunku chemia Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UŚ prof. zw. dr hab. inż. Jarosław Polański, dr Tomasz Siuda oraz doktorantka mgr Monika Słota, a także dr Jacek Bogocz, który w momencie przygotowywania zgłoszenia patentowego był pracownikiem tego zakładu.