Kształcenie dziennikarzy na Uniwersytecie Śląskim zapoczątkowano w 1969 roku – utworzono wtedy dwuletnie studium podyplomowe z zakresu dziennikarstwa, będące odpowiedzią na zapotrzebowanie na wykwalifikowanych dziennikarzy w katowickim ośrodku wydawniczym. W 1975 roku została utworzona specjalizacja dziennikarska na kierunku nauki polityczne. Zakład Dziennikarstwa powstał w 1977 roku.
Historia Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Medialnej
Początki dziennikarstwa na Uniwersytecie Śląskim związane są z działalnością Zakładu Dziennikarstwa, jednostki w strukturze Instytutu Nauk Politycznych UŚ, z której wywodzi się obecny Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Medialnej. Pierwsi pracownicy zajmowali się głównie organizacją studiów dziennikarskich oraz koordynowaniem praktyk redakcyjnych, jednak już w 1979 roku przystąpiono do realizacji pierwszych programów badawczych, w których brali udział również studenci. Przeważała tematyka związana z komunikowaniem międzynarodowym, zagraniczną polityką kulturalną niektórych państw europejskich oraz historią prasy śląskiej i młodzieżowej. Prowadzono też badania nad współczesną prasą śląską. Wyniki badań początkowego okresu działalności Zakładu Dziennikarstwa opublikowano między innymi w książkach: J. Mądry (red.) Kultura jako instrument polityki zagranicznej RFN w latach 1945 – 1975; J. Mądry (red.) Koncepcje programowe współpracy kulturalnej RFN z innymi krajami europejskiej wspólnoty socjalistycznej w latach 1949 – 1977; Trybuna Robotnicza 1945 – 1980.
Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ukształtował się zasadniczy kierunek badawczy ówczesnego Zakładu Dziennikarstwa, co miało bezpośredni związek z umową, zawartą przez kierownictwo Zakładu z Zarządem Głównym RSW jesienią 1979 roku. Na jej podstawie zostały stworzone warunki do opracowania długofalowego projektu badawczego pod nazwą „Teoria i praktyka prasy i dziennikarstwa lokalnego w Polsce”. W ramach tego projektu realizowano badania nad zawartością periodyków lokalnych, technikami pracy redakcyjnej w tego rodzaju prasie, badania nad odbiorem społecznym prasy lokalnej oraz jej społeczną skutecznością, jak również nad systemem prasy i praktycznymi skutkami umiejscowienia w nim prasy lokalnej. W trakcie realizacji programy w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych przeprowadzono sondaże, wywiady i badania ankietowe w ponad 90 proc. redakcji pism lokalnych. W maju 1984 roku zorganizowano ogólnopolskie seminarium pt. Komunikowanie lokalne oraz jego prasowe i pozaprasowe realizacje. W roku 1985 Zakład był organizatorem międzynarodowej konferencji, poświęconej prasie lokalnej, w której wzięli udział przedstawiciele polskich ośrodków badawczych oraz goście z Czechosłowacji, NRD, ZSRR, Szwajcarii, RFN i Austrii.
W latach dziewięćdziesiątych badawcze zainteresowania pracowników Zakładu skupiły się na kwestiach transformacji systemu medialnego, głównie na południu Polski. Jednym ze skutków takiej orientacji była konferencja, zorganizowana w roku 1995 roku na temat transformacji radia w Polsce i na świecie (1990 – 1995), w której, oprócz polskich badaczy katowickich, uczestniczyli profesorowie z RFN, Rosji, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Kanady oraz Słowacji.
Od 1 października 2019 roku rozpoczął działalność odrębny Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Medialnej, który wyodrębnił się z Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa.
Współcześnie badania skupiają się wokół zagadnień systemu komunikowania w Polsce i na świecie, ze szczególnym uwzględnieniem komunikowania lokalnego i regionalnego. Prowadzone są badania zarówno dotyczące aspektu dziennikarskiego funkcjonowania w systemie komunikowania masowego, społecznego odbioru prasy, jak i prasoznawczej analizy zawartości ukazujących się współcześnie periodyków. Wiele uwagi poświęca się również typologicznej charakterystyce rynku mediów lokalnych i regionalnych.
Ponadto, pracownicy IDKM podejmują inne kierunki badań. Silna jest reprezentacja badaczy komunikowania politycznego, podejmująca tematykę zarówno marketingu politycznego i kampanii wyborczych, jak i relacji pomiędzy elitami dziennikarskimi i politycznymi. Kolejną ważną część stanowią osoby, które zajmują się analizą dyskursu w różnych wymiarach oraz mediolingwistyki, retoryki, czy genologii. Podejmowana jest również tematyka związana z komunikowaniem międzynarodowym i funkcjonowaniem mediów w różnych systemach medialnych. Szczególnie reprezentowane są kierunki badań nad radiem oraz systemami Niemiec i Hiszpanii. W Instytucie prowadzone są także badania prekursorskie w skali ogólnopolskiej, związane z podmiotowością komunikacyjną oraz relacjami mediów, religii i państwa, będące istotnym wątkiem w ogólnoświatowych badaniach kulturowych i tożsamościowych.