Uniwersytet Śląski w Katowicach

dr hab. Maria Zofia Barłowska, prof. UŚ

maria.barlowska@us.edu.pl

https://orcid.org/0000-0002-0840-5091

https://scholar.google.pl/citations?hl=pl&user=M2NKaOQAAAAJ

https://silesian.academia.edu/MariaBar%C5%82owska

https://www.researchgate.net/profile/Maria_Barlowska

Moje zainteresowania naukowe obejmują literaturę dawną, retorykę i edytorstwo. Szczególnie interesują mnie prace źródłowe, faktograficzne, wymagające warsztatu filologicznego i retoryczna analiza tekstu. Od lat pracuję nad staropolskimi rękopisami, wydobywając z nich nieznane utwory poetyckie (zob. książki poz. 1, 2)  i odtwarzając dzieje polskiego oratorstwa (zob. książki poz. 3,4,7). Jestem członkiem redakcji czasopism naukowych: „Śląskie Studia Polonistyczne” oraz „Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura”. Należę do zespołu Interdyscyplinarnego Centrum Retoryki Stosowanej przy Instytucie Badań Literackich PAN. Uczestniczę w pracach Komitetu Okręgowego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego w Katowicach, a wiedzę o dawnej kulturze popularyzuję np. przez publikacje w Silva Rerum. Portalu Wiedzy Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.

Magister filologii polskiej: Widzenie postaci Bohdana Chmielnickiego w pamiętnikarstwie staropolskim lat 1648-1657,  06.1991, Uniwersytet Śląski, Wydział Filologiczny.

Doktor nauk humanistycznych: Jerzy Ossoliński – postać literatury polskiej. Orator i bohater legendy,  16.06.1998, Uniwersytet Śląski, Wydział Filologiczny, promotor: prof. dr hab. Renarda Ocieczek. (zob. książki poz. 7)

Doktor habilitowany nauk humanistycznych w dziedzinie literaturoznawstwa: Swada i milczenie. Zbiory oratorskie XVII-XVIII w.- prolegomena filologiczne, 07.06.2011, Uniwersytet Śląski, Wydział Filologiczny (zob. książki poz. 3)

Najważniejsze publikacje (od najnowszych):

a/ książki autorskie

1. Okruchy. Studia o wierszach odnalezionych w rękopisach XVII wieku. Katowice 2022, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2022, ISBN 978-83-226-4223-8..
2. „Nasz Kochanowski”. Studia z recepcji poety w wieku XVII. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2014, ISBN 978-83-226-2280-3.
3. Swada i milczenie. Zbiory oratorskie XVII-XVIII wieku – prolegomena filologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2010, ISBN 978-83-226-1945-2
4. Ossoliński, Moskorzowski, Sarbiewski – mowy pogrzebowe. Teksty w dialogu. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2008, ISBN 978-83-226-1739-7
5. Jakub Sobieski pamięci wielkiego kawalera, Bartłomieja Nowodworskiego wraz z tekstem mowy J. Sobieskiego „Rzecz na pogrzebie wielkiego kawalera”. Wydawnictwo Uniwersytetu
   Szczecińskiego. Szczecin 2006, ISBN 83-7241-502-1.
6. „Na swady sarmackiej placu”. O kulturze oratorskiej wieku XVII. Wydawnictwo Schumacher. Kielce 2001, [popul.], ISBN 83-86168-41-2.
7. Jerzy Ossoliński. Orator polskiego baroku. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2000, ISBN 83-226-0930-2.

b/ edycje krytyczne

1. Jakub Sobieski: Mowy pogrzebowe. Wyd. M. Barłowska i M. Ciszewska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2019, ss. 623, Biblioteka Pisarzy Staropolskich t.45, ISBN 978-83-66076-77-8.
2. Mateusz Bambus: Wizerunk szlachcica prawdziwego w kazaniu na pogrzebie Andrzeja Boboli. Oprac. M. Barłowska. Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa 2016, ss. 10, Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej t. XXVII], ISBN 978-83-64003-64-6

c/ artykuły i rozprawy (wybór)

1. Maria Barłowska, Małgorzata Ciszewska: Dlaczego nie Pisarski – miejsce „Mówcy polskiego” w tradycji pogrzebowych tekstów oratorskich Jakuba Sobieskiego, „Pamiętnik Literacki” 2022 (113) nr 2, s. 225-238.
2. Problem tytułu w wydawaniu mów (świeckie oratorstwo XVI–poł. XVIII wieku), „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie” 2021 nr 1, s. 9-18 .
3. Między argumentem tradycji a retoryką sformułowaną w oratorstwie (na przykładzie polskich świeckich mów od XVII do polowy XVIII wieku), „Prace Polonistyczne” 2021, s. 257-273.
4. Mowy „przy oddawaniu”, czyli o możliwych powinowactwach retorycznych gatunków. „Śląskie Studia Polonistyczne” 2020 nr 2, s 1-20.
5. „Zbrodnia niesłychana” – o jednym liście Jakuba Sobieskiego, [w:] Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej. T. 8, Literatura, historia, język, red. P. Borek, M. Piątek, M. Olma, Kraków 2019, Collegium Columbinum.
6. M. Barłowska, M. Ciszewska: Oratorstwo ceremonialne za Wazów. Elekcje i koronacje. [w:] Wazowie a literatura. Red. R. Krzywy, P. Tyszka, Warszawa 2021, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, s. 49-92.
7. „Marcinowa powieść” – głos oddany. [w:]: Dobrym towarzyszom gwoli. Studia o „Foriceniach” i „Fraszkach” Jana Kochanowskiego, red. R. Krzywy i R. Rusnak, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa 2014, s 209-223.
8. Czego w oratorstwie XVII w. nie widać z perspektywy „Mówcy polskiego” Jana Pisarskiego? „Forum Artis Rhetoricae” 2013 nr 4, s. 9-20.
9. Poeta o poetach – anonimowy cykl poetycki z początku XVII wieku. „Barok” 2010, nr 2, s. 163-174.
10. Wilno jako Rzym, czyli nieznany list Stanisława Rakowskiego do Andrzeja Trzebickiego. „Terminus” 2009 z. 1-2, s. 321-335.
11. Wzorce rodzime w oratorstwie XVII wieku – poszukiwania. W: „Wszystko tu najdzie, co wy macie w głowie.” Świat prozy staropolskiej. Red. E. Lasocińska, A. Czechowicz. „Studia Staropolskie. Series Nova” Warszawa 2008, s. 196-213.
12. Czy Hieronim Moskorzowski był poetą? „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” t. LII, 2008, s. 85-116.
13. Wśród oracji komicznych XVII w. „Napis” seria XIV 2008: Krzywe zwierciadło na gościńcu. Literacka satyra, karykatura, groteska, s. 91-111.
14. Jakub Sobieski czy Jakub Szczawiński autorem mowy na pogrzebie Andrzeja Boboli? „Pamiętnik Literacki” 2007 z.4, s. 155-165.
15. W poszukiwaniu adresata. O przypadkach szczególnych. W: Dedykacja w książce dawnej i współczesnej. Red. R. Ocieczek przy współ. A. Sitkowej, Katowice 2006, s. 34-50.
16. Ekscytarz Chodkiewicza w „Wojnie chocimskiej” Wacława Potockiego. Powinowactwa literackie i rzeczywiste. „Barok” 2001, nr 1, ss. 17

d/ książki redagowane

1. Sarmackie theatrum VIII. W poszukiwaniu nowości, red. M. Barłowska, M. Walińska, Katowice 2020.
2. Sarmackie theatrum V. Między księgami. Red. M. Barłowska, M. Walińska, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2012.
3. Ćwiczenia z retoryki. Red. M. Barłowska. A. Budzyńska-Daca, M. Załęska, Warszawa, PWN 2010.
4. Retoryka. Red. M. Barłowska, A. Budzyńska –Daca, P. Wilczek. Warszawa, PWN 2008.

Udział w grantach i projektach badawczych:

• Kierownik grantu indywidualnego Komitetu Badań Naukowych (zob. książki poz. 3): Staropolskie oratorstwo w rękopisach XVII-poł. XVIII w. latach 2005-2008, grant 1 H01C 040 28
• Udział w grancie (zob. edycje poz. 1): IBL PAN , kierownik: prof. dr hab. Tomasza Chachulski „<<Biblioteka Pisarzy Staropolskich>> i <<Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia>> – kontynuacja serii wydawniczej i poszukiwanie nowych modeli edycji naukowej” grant 11H 12 011481
• Udział w grancie (zob. edycje poz. 2): UW, kierownik: dr hab.: Roman Krzywy: „<<Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej>> – kontynuacja serii wydawniczej” grant 11 H 120 17181
• Opiekun naukowy mgr Moniki Szafrańskiej, NCN Preludium 19: Raptus puellae – między życiem a literaturą. Nieznany wiersz z sylwy Aleksandra Minora, cześnika chełmskiego, jako nowe źródło do literackiej tradycji raptu grant 2020/37/N/HS2/03660.