Uniwersytet Śląski w Katowicach

Wacław Forajter

waclaw.forajter@us.edu.pl

ORCID: 0000-0001-7527-934X 

https://silesian.academia.edu/Wac%C5%82awForajter

https://www.researchgate.net/profile/Waclaw-Forajter

Wykształcenie:

Pięcioletnie studia polonistyczne odbył w latach 1995-2000 na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W 2000 roku uzyskał tytuł mgra filologii polskiej na podstawie pracy Pielgrzymka czasu żałoby. Próba monografii „Peregrynarza” Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, która w 2001 roku otrzymała wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie na najlepszą pracę magisterską imienia Jana Józefa Lipskiego. W 2002 roku ukończył roczne studia podyplomowe w zakresie specjalności „lektor języka polskiego jako obcego” prowadzone przez Letnią Szkołę Języka i Kultury Polskiej UŚ. Od 2000 roku był słuchaczem dziennych studiów doktoranckich. Rozprawę doktorską pisaną pod kierunkiem Profesora Stefana Szymutki poświęcił powieści Zły Leopolda Tyrmanda. W 2004 roku na podstawie pracy „Zły” Leopolda Tyrmanda jako „literatura środka”: tekst i konteksty uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych. W 2006 został przyjęty do pracy w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej na stanowisku adiunkta. W 2015 otrzymał tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych w specjalności literaturoznawstwo. Podstawą ubiegania się o tytuł była monografia Kolonizator skolonizowany. Przypadek Sygurda Wiśniowskiego. W okresie 2004-2022 brał udział w licznych konferencjach międzynarodowych  w Polsce i we Francji. Publikował w „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”, „Porównaniach”, „Przeglądzie Humanistycznym” i innych czasopismach branżowych. Interesuje się historią literatury drugiej połowy XIX i początku XX wieku, historią idei, dyskursami emancypacyjnymi, podróżopisarstwem  i kulturą  popularną.

Publikacje:

książki:

1. [tłumacz-współautor; wraz z Beatą Mytych-Forajter] Soulages F.: Estetyka fotografii: strata i zysk. Kraków 2007, ss. 445.
2. „Zły” Leopolda Tyrmanda jako „literatura środka”: tekst i konteksty. Kraków 2007, ss. 252.
3. Kolonizator skolonizowany. Przypadek Sygurda Wiśniowskiego. Katowice 2014, ss. 331.
4. Pragnąć. Szkice o literaturze nowoczesnej. Katowice 2017, ss. 272.
5. Dyslokacje. Studia o literaturze i innych dyskursach XIX wieku. Katowice 2022, ss. 263.

wybrane rozprawy w książkach i artykuły:

• Inwersje. „Pamiętnik Literacki” 2001, z. 1, s. 179-201.
• Obrona tropienia, staroświeckości, powieści kryminalnej   i innych rzeczy wzgardzonych. W: Skala mikro w badaniach literackich. A. Nawarecki, M. Bogdanowska. Katowice 2005, s. 62-77.
• Paradoksy „watologii”. „Teksty Drugie” 2001, nr 6.
• Rozpustny Wokulski. O aluzjach erotycznych w Lalce Bolesława Prusa. „Pamiętnik Literacki” 2009, z. 4, s. 23-52.
• Wśród tropów i figur. W: Retoryka. Pod red. M. Barłowskiej, A. Budzyńskiej- Dacy i P. Wilczka. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa 2008, s. 116-150.
• Steampunk i slapstick: o dwóch wizjach nowoczesności w najnowszym komiksie polskim. W: Dwadzieścia lat literatury polskiej 1889-2009. T. 1, cz. 2: Życie literackie po roku 1989. Pod red. D. Nowackiego i K. Uniłowskiego. Katowice 2011, s. 276-290.
• Zając, lis i ludzie. O jednej powieści Adolfa Dygasińskiego. „Teksty Drugie” 2011, nr 3, s. 165-181 (współautor: Paweł Tomczok).
• Ballada o smutnym kataryniarzu. O „Zaczarowanej dorożce” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. W: Interpretować dalej. Najważniejsze polskie książki poetyckie lat 1945-1989. Red. A. Kałuża, A. Świeściak, Kraków 2011 (wyd. 2012), s. 23-40 (współautor: Beata Mytych-Forajter).  
• Oślepiająca biel: problem kolonialnego pożądania w „Dzieciach królowej Oceanii”. „Teksty Drugie” 2013, nr 3.
• Paryż Maxime’a du Campa w oczach Stanisława Wokulskiego. Rekonesans. W: Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa. Red. naukowa: E. Paczoska, B. Szleszyński, D.M. Osiński. Warszawa 2013, s. 97-106. ISBN: 978-83-7982-001-6.
• Wyspa której nie było. O „Czarnej czy białej” Sygurda Wiśniowskiego. W: Literatura niewyczerpana. W kręgu mniej znanych twórców polskiej literatury lat 1863-1914. K. Fiołek. Kraków 2014.  
• Krowy Karola Darwina i „bydło” Wacława Nałkowskiego. O paradoksach etyki ewolucjonistycznej. „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza” 2014, r. VII, s. 339 – 352.
• Rozpustny Wokulski – problemów ciąg dalszy. „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” Seria XXI 2015, ss. 173-184.
• Inna próba lektury „Krucjaty dziecięcej” Marcela Schwoba i „Bram raju” Jerzego Andrzejewskiego. „Pamiętnik Literacki” 2016, nr 1, s. 97-131.
• Mitologia pogranicza. Australia i Stany Zjednoczone Sygurda Wiśniowskiego. „Postscriptum Polonistyczne” 2016, nr 1, s. 23-32.
• O patriotach, włościanach i synach Szamila. Glosy do literatury „kaukaskiej”. W: Romantyzm środkowoeuropejski w kontekście postkolonialnym. Cz. II. Red. naukowa M. Kuziak, B. Maciejewski. Kraków 2016, s. 267-285.
• „Krwawa droga”   i „czarowna jazda”. Z socjologii podróży w wieku XIX. „Teksty Drugie” 2017, nr 6, s. 166-180.
• Strzelba Sienkiewicza. Wstęp do badań nad praktykami myśliwskimi autora Trylogii. „Przegląd Humanistyczny” 2018, nr 1, s.   181-192.
• „Dziwni to ludzie, ci Aryjczycy!” Utopia rasowa w „Gościach z Marsa” Władysława Satkego. „Przegląd Humanistyczny” 2018, nr 3, s. 140-150.
• Paradoks. W: Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia. Red. Z. Kadłubek, B. Mytych-Forajter, A. Nawarecki. Gdańsk 2018, s. 363-368.
• Secesja. W:   Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia. Red. Z. Kadłubek, B. Mytych-Forajter, A. Nawarecki. Gdańsk 2018, s. 432-435.
• Synowie Stasia: formy męskości kolonialnej w powieściach młodzieżowych Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego. „Porównania”, nr 23 (2018), s. 279-295.
• Welocyped: rower i mechanizmy nowoczesności. „Wiek XIX” R. 11 (2018), s. 51-70 (wraz z Piotrem Kubkowskim).
• Szkic o wstydzie i lewicy przełomu wieków. W: (Nie)opowiedziane. Polskie doświadczenie wstydu i upokorzenia od czasu rozbiorów do dzisiaj. Pod redakcją naukową H. Gosk, M. Kuziaka, E. Paczoskiej. TAiWPN Universitas, Kraków 2019, ss. 187-199.
• Statystyka rozpaczy. O „Samobójstwie” Aleksandra Kraushara. W: Pozytywiści warszawscy. „Przegląd Tygodniowy” 1866-1876. Seria II: Świat, Europa, Polska. Red. naukowa i wstęp A. Janicka. Wyd. Temida 2, Białystok 2019, ss. 199-207, ISBN: 978-83-64081-47-7.
• „Dusza uraniczna”. Inna lektura „Pokolenia Marka Świdy” Andrzeja Struga. „Pamiętnik Literacki” 2021, z. 1., ss. 41-56, DOI: 10.18318/pl.2021.1.3.
• Fenicjanie a sprawa polska. Problemy reprezentacji w „Faraonie” Bolesława Prusa. „Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki UJ” 2021, nr 1 (47), ss. 47-65, DOI: 10.4467/2084395XWI.21.003.13578
• „Orient – rasa – ewolucjonizm. Idee  „długiego wieku XIX” w „Faraonie” Bolesława Prusa. „Teksty Drugie” 2021 nr 4, ss. 41-59, DOI: 10.18318/td.2021.4.3
• Fuga niegościnna. Glosy do praktyki i teorii antysemityzmu. „Teksty Drugie” 2022, nr 2, s. 290-310.
• Przepisywanie przygody. Konteksty gatunkowe „Przygód Tomka” Alfreda Szklarskiego. „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, 2023, nr 13 (16), Zaniedbane tropy, s. 217-236. DOI: 10.32798/pflit.96
• Splątane koneksje. Nowoczesna technika, łowcy plagiatów i transatlantycka kultura popularna w „Drzewie – balonie” Sygurda Wiśniowskiego. „Teksty Drugie” 2023, nr 1, s. 385- 401, DOI:10.18318/td.2023.1.2
• „Blask” i „cień”. O czasie, przestrzeni i doświadczeniu w drugiej połowie XIX wieku. „Pamiętnik Literacki” 2023, nr 2, s. 45- 64, DOI: 10.18318/pl.2023.2.3

prace redakcyjne:

• „Przegląd Humanistyczny” 2018, nr 3. Semantyka „rasy” w kulturze polskiej. Red. naukowa W. Forajter, M. Piekara, F. Mazurkiewicz (numer monograficzny).
• Narracja – dyskurs – historia. Red. A. Dziadek, W. Forajter, M. Piekara, W. Śmieja. Warszawa 2022.

Udział w grantach i projektach badawczych:

• grant MNiSW nr N 103 2669 / B/ H / 2010/ 38 „Najważniejsze książki poetyckie po 1945 roku”, kierownik projektu: dr hab. Alina Świeściak  – wykonawca
• grant NPRH „Ilustrowany słownik terminów literackich” pod kierownictwem prof. dra Aleksandra Nawareckiego (nr 11 H 12 0396 81) – wykonawca
• grant NPRH „Słownik polskiej krytyki literackiej 1764 – 1918 (hasła osobowe)”, kierownik projektu: prof. dr hab. Teresa Kostkiewiczowa (nr 0213/NPRH6/H11/85/2018) – wykonawca
• grant NPRH „Pisma” Henryka Sienkiewicza. Edycja krytyczna pierwsza. Z okazji 100 Rocznicy Odzyskania Niepodległości”; kierownik projektu: prof. dr hab. Jolanta Sztachelska – wykonawca