Instytut Matematyki Uniwersytetu Śląskiego, zlokalizowany w Katowicach przy ulicy Bankowej 14 (w pobliżu Rektoratu), jest jednym z sześciu instytutów badawczych Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych (WNŚiT), który powstał z dniem 1 października 2019 r, w myśl zmiany struktury organizacyjnej Uczelni. Do tego dnia, Instytut był częścią Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii.
Instytut zatrudnia obecnie 31 pracowników badawczo-dydaktycznych, w tym 6 profesorów tytularnych, 13 doktorów habilitowanych i 12 doktorów oraz utrzymuje ścisłą współpracę z 18 pracownikami dydaktycznymi WNŚiT (stanowiącymi część kadry Instytutu przed zmianami strukturalnymi), posiadającymi stopnie naukowe w dyscyplinie matematyka lub informatyka.
Pracownicy Instytutu prowadzą badania naukowe w zakresie matematyki oraz matematycznych aspektów informatyki (m.in. logiki rozmytej), pracując indywidualnie lub działając w wyspecjalizowanych zespołach badawczych, niejednokroć w kooperacji z naukowcami z licznych ośrodków badawczych w kraju i zagranicą. Zdecydowana większość prac naukowych pracowników Instytutu Matematyki publikowana jest w prestiżowych czasopismach o zasięgu międzynarodowym, indeksowanych w bazach Scopus, Web of Science itp. Badania prowadzone są m.in.w następujących obszarach, odpowiadających w znacznej części zakładom funkcjonującym w Instytucie do 2019 r.:
- algebra i teoria liczb,
- analiza rzeczywista,
- biomatematyka,
- dydaktyka matematyki i informatyki,
- logika matematyczna,
- równania i nierówności funkcyjne,
- równania różniczkowe,
- statystyka i matematyka finansowa,
- systemy inteligencji obliczeniowej i logika rozmyta,
- teoria mnogości i topologia,
- teoria prawdopodobieństwa i zastosowania matematyki.
Nieprzerwanie od 1985 r. Instytut Matematyki UŚ wydaje własne czasopismo naukowe Annales Mathematicae Silesianae o zasięgu międzynarodowym, publikujące prace badawcze i przeglądowe w zakresie szeroko pojętej matematyki teoretycznej i stosowanej. Wspomniany rok 85 jest w istocie jedynie formalną datą rozpoczęcia działalności czasopisma w obecnej formie, gdyż już wcześniej, od 1969 r. pod redakcją pracowników Instytutu Matematyki wydawana była seria Prace Matematyczne w czasopiśmie Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Od 2021 r. czasopismo indeksowane jest w Emerging Sources Citation Index, tj. jednym z indeksów cytowań dostępnych za pośrednictwem bazy Web of Science.
W ramach swych obowiązków dydaktycznych, pracownicy Instytutu Matematyki (oraz współpracujący nauczyciele akademiccy WNŚiT) prowadzą zajęcia na rozmaitych kierunkach studiów, m.in. na matematyce, informatyce stosowanej i inżynierskiej, biologii, biotechnologii, ochronie środowiska, chemii, fizyce, mechatronice, pedagogice oraz zarządzaniu zasobami ludzkimi, a także w działającej od początku 2019 roku Szkole Doktorskiej. Ponadto, podejmują się opieki naukowej nad adeptami wszystkich trzech stopni studiów, promując i recenzując prace licencjackie, magisterskie i doktorskie, jak również zasiadają w komisjach habilitacyjnych, dokonując oceny dorobku naukowego wnioskodawców i rozstrzygając o kwestii przyznania awansu naukowego.
Jednym z najbardziej znamiennych osiągnięć Instytutu Matematyki UŚ w obszarze działalności dydaktycznej w ciągu ostatnich lat jest nazwiązanie w 2014 r. współpracy z Uniwersytetem l’Aquila we Włoszech w ramach programu Realmaths – International Double Msc Degree Programme in Mathematics for Real World Applications. Jest to program studiów magisterskich (II stopnia) w zakresie matematyki stosowanej, oferujący studentom uniwersytetów zrzeszonych w konsorcjum spędzenie jednego roku studiów na uniwersytecie partnerskim. Zwieńczeniem studiów w ramach tego programu jest uzyskanie dyplomów dwóch uczelni (jednostki macierzystej i uniwersytetu partnerskiego) poprzez obronę jednej pracy dyplomowej.
Warto tutaj również wspomnieć o realizowanym od 2018 r. projekcie dydaktycznym Aktywny i kreatywny nauczyciel matematyki i informatyki, współfinansowanym przez Europejski Fundusz Społeczny w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, którego celem jest zdobycie praktycznego doświadczenia oraz podniesienie kompetencji pedagogicznych i społecznych studentów studiów stacjonarnych I i II stopnia kierunku matematyka na specjalności nauczycielskiej, a także zwiększenie jakości i efektywności kształcenia poprzez wdrożenie zmodyfikowanych programów kształcenia.
Wśród najważniejszych wydarzeń cyklicznych organizowanych lub współorganizowanych przez Instytut Matematyki należy wymienić wymienić m.in.
- Wykład im. Profesora Lasoty, organizowany nieprzerwanie od 2008 r. dla uczczenia dzieła i osoby śp. prof. Andrzeja Lasoty, wybitnego matematyka, długoletniego pracownika Instytutu Matematyki oraz Doktora Honoris Causa UŚ. W ramach corocznych spotkań do wygłoszenia wykładu zapraszani są uczeni o niepodważalnych osiągnięciach w zakresie teorii lub zastosowań nauk ścisłych.
- Letnią Szkołę Instytutu Matematyki – doroczną konferencję organizowaną przez Instytut, w ramach której prezentowane są wyniki badań pracowników Instytutu Matematyki oraz zapraszanych gości z krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych.
- Międzynarodową konferencję Joint Conferences on Algebra, Logic and Number Theory, organizowaną co dwa lata przez Instytut Matematyki UŚ, wspólnie Instytutem Matematycznym Polskiej Akademii Nauk lub University of Ostrava w Czechach, poświęconą głównie algebrze, teorii liczb oraz teorii modeli.
- Konferencję Zastosowania Logiki w Filozofii i Podstawach Matematyki, organizowaną wspólnie przez Instytut Matematyki UŚ, Uniwersytet Opolski oraz Uniwersytet Wrocławski.
- Cykle seminariów naukowych Katowice-Debrecen Winter Seminars Functional Equations and Inequalities, organizowane wspólnie przez Instytut Matematyki UŚ oraz University of Debrecen na Węgrzech, poświęconych tematyce równań i nierówności funkcyjnych.
- Doroczny ogólnopolski Konkurs im. Marka Kuczmy na najlepszą polską pracę z równań funkcyjnych i zagadnień pokrewnych, organizowany nieprzerwanie od 1975 roku.
- Święto liczby Pi, czyli jedno z najważniejszych wydarzeń popularnonaukowych promujących studia na kierunkach ścisłych, organizowane corocznie 14 marca przez Instytut Matematyki we współpracy z pozostałymi jednostkami WNŚiT.