W ostatnich dekadach wyjątkowe zainteresowanie budzą obserwowane zmiany występowania zdarzeń ekstremalnych, zwłaszcza pojawianie się okresów z temperaturą znacznie odbiegającą od średniej wieloletniej w danym miejscu. Występowanie, nietypowej na danym obszarze, bardzo wysokiej lub bardzo niskiej temperatury wiąże się z wielorakimi groźnymi konsekwencjami społecznymi i gospodarczymi, a także z zakłóceniem funkcjonowania całego systemu przyrodniczego. Szczególne znaczenie mają przypadki wyjątkowo ciepłej lub chłodnej pogody o dużym zasięgu przestrzennym.
Wzrastająca częstość takich anomalii termicznych skłoniła dr hab. Zuzannę Bielec-Bąkowską, we współpracy z prof. dr hab. Robertem Twardoszem z Uniwersytetu Jagiellońskiego, do określenia rodzaju, częstości, lokalizacji i zasięgu przestrzennego wspomnianych, wielkoobszarowych miesięcznych anomalii termicznych (zwanych kontynentalnymi) na obszarze Europy od połowy XX wieku oraz próby określenia warunków cyrkulacyjnych, w jakich dochodziło do ich powstawania.
Otrzymane rezultaty potwierdziły wielokrotnie opisywane postępujące ocieplenie klimatu. Stwierdzono wyraźny wzrost zasięgu przestrzennego rozpatrywanych anomalii dodatnich (charakteryzujących się wyjątkowo wysoką temperaturą), wcześniejsze ich pojawianie się w ciągu roku oraz wydłużanie się okresu ich występowania. Szczególną rolę w powstawaniu takich okresów odgrywały silne, rozległe i długotrwałe układy wysokiego ciśnienia. W sezonie ciepłym nie mniej ważne było występowanie układów niskiego ciśnienia i związanej z nimi adwekcji gorącego powietrza zwrotnikowego.
Twardosz R., Bielec-Bąkowska Z., 2022, Continental-scale monthly thermal anomalies in Europe during the years 1951-2018 and their occurrence in relation to atmospheric circulation, Geographia Polonica, 95, 1, 97-116, https://doi.org/10.7163/GPol.0228.
