Do uzyskania wysokorozdzielczych cyfrowych modeli wysokościowych, czyli tzw. DEM-ów (ang. Digital Elevation Model) wystarczy aparat fotograficzny, proste pomiary oraz darmowe oprogramowanie (ryc. 1). Dzięki zastosowaniu fotogrametrycznej techniki Structure from Motion uzyskać można bardzo dokładny model o wymiarze terenowym rastra wynoszącym jedyne 5 cm × 5 cm. Technika ta została wykorzystana przez dr Joannę Szafraniec z naszego Instytutu do skartowania przeszło 80 zagłębień bezodpływowych pochodzenia powodziowego na sandrze Skeiðarársandur w południowej Islandii. Uzyskane DEM-y i materiał pomocniczy opublikowano w otwartym międzynarodowym repozytorium Zenodo. Zawartość pakietu danych, jego strukturę oraz zastosowaną metodę (ryc. 2) opisano w publikacji, która ukazała się w czerwcu 2024 r. w czasopiśmie „Scientific Data”.
Uzyskany cyfrowy model wysokościowy cechuje się bardzo wysoką dokładnością. Średni błąd poziomy wynosi zaledwie ± 2.2–3.2 cm, a pionowy jedyne ± 0.2–0.4 cm. Oceniono, że optymalną rozdzielczość 5 cm dla DEM można uzyskać dla zagłębień o pojemności do ok. 4000 m3. Opisana metoda pozyskiwania danych i analizy zmian rzeźby w czasie ma szerokie zastosowanie nie tylko w geomorfologii, ale w wielu innych dziedzinach nauk. Ze względu na niskie koszty może być także doskonałą alternatywą dla studentów i młodych badaczy.
Badania sfinansowano z projektu Narodowego Centrum Nauki Miniatura 5, nr 2021/05/X/ST10/00710 „Opracowanie wysokorozdzielczego cyfrowego modelu wysokościowego (DEM) zagłębień bezodpływowych pochodzenia powodziowego na Skeiðarársandur (S Islandia)” oraz przy wsparciu Dyrektora Instytutu Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Działania badawcze wsparto również ze środków przyznanych w ramach programu Inicjatywa Doskonałości Badawczej IV Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Źródło: Szafraniec J.E. 2024. A dataset of high-resolution digital elevation models of the Skeiðarársandur kettle holes, Southern Iceland. Sci Data 11, 660. https://doi.org/10.1038/s41597-024-03515-6.
Autor notatki: Dr Joanna E. Szafraniec
