Tutoring ekspercki
Doktoranci w trakcie kształcenia w Szkole Doktorskiej mają możliwość indywidualnej pracy z wybranym przez siebie nauczycielem akademickim w formie tutoringu eksperckiego. Przez cały okres kształcenia powinni odbyć trzy cykle tutorskie po 10 godzin każdy. Celem tych zajęć jest wsparcie eksperta na określonym etapie przygotowywania rozprawy doktorskiej. Wybór tutora jest zadaniem doktoranta, w którym pomóc mu może (i powinien) promotor.
Tutoring akademicki to forma pracy indywidualnej w której doktorant i nauczyciel pracują wspólnie nad zagadnieniem, które jest przedmiotem zainteresowania doktoranta. To doktorant wychodzi z inicjatywą i określa jaki zakres wiedzy lub umiejętności chce zdobyć. Tutor natomiast proponuje formę w jakiej ma się to odbyć. Razem planują kolejne etapy pracy i jej harmonogram. Temu właśnie powinno być poświęcone pierwsze spotkanie.
Praca z tutorem to zajęcia, w których bardzo ważny jest proces dochodzenia do wiedzy. Powinno to więc być szczegółowo zaplanowane. Obie strony powinny mieć świadomość celu, jaki przyświeca tym spotkaniom oraz środków, jakimi ten cel zostanie osiągnięty.
Na zajęcia z tutorem przeznaczone jest 10 godzin dydaktycznych. W założeniu tej metody pracy bardzo ważne jest to, co dzieje się między spotkaniami. Każde spotkanie powinno być podsumowaniem pewnego etapu pracy, który zostanie zaplanowany w ramach poprzedniego spotkania. Czasami można zaplanować z góry cały cykl spotkań, a czasami to planowanie odbywa się ze spotkania na spotkania – to zależy od sposobu pracy i tematu.
Tutor i doktorant mają dużą dowolność w zaplanowaniu procesu i formy pracy. Typowy schemat działania polega na tym, że po rozpoznaniu potrzeb doktoranta tutor zleca mu jakieś zadanie do zrealizowania, podpowiada (bądź nie – zalecając większą samodzielność) literaturę i określa termin. W klasycznym tutoringu (rodem z Uniwersytetu Oksfordzkiego) praca uczestnika tutoringu polega na pisaniu esejów akademickich na zadany temat. Tego typu esej, w przeciwieństwie do rozprawki czy artykułu naukowego ma dość swobodną formę i oprócz treści informacyjnych powinien zawierać element indywidualny, na przykład w postaci opinii albo własnych tez. Dzięki temu doktorant nie tylko pasywnie przyswaja pewną wiedzę, ale musi wykonać wysiłek intelektualny polegający na przetworzeniu tej wiedzy do użycia, na przykład dostosowaniu jej do własnych potrzeb. Doświadczenie pokazuje, że tego typu praca sprawdza się zarówno w naukach humanistycznych i społecznych jak i w ścisłych i przyrodniczych. Oczywiście ostateczna decyzja jak działanie ma wyglądać, należy do tutora i doktoranta. Równie dobrze może to być na przykład praca laboratoryjna do wykonania, rozwiązanie pewnego zadania albo przygotowanie projektu. Istotne jest jednak, żeby w miarę możliwości w efekcie było widać indywidualny wkład doktoranta i było to powiązane z jego planami doktorskimi.
Doktorant, któremu zależy na rozwoju w konkretnym zakresie, znajduje eksperta, który pomoże mu zdobyć odpowiednią wiedzę lub umiejętności. To doskonała okazja, żeby zdobyć kompetencje, których nie może zapewnić promotor, na przykład związane z inną dyscypliną naukową. Dlatego dobrym rozwiązaniem może być wybranie doktoranta spoza rodzimego instytutu, pod warunkiem, że taka potrzeba akurat się pojawia. Praca z tutorem ma być pewnym etapem pracy nad rozprawą doktorską. Jeżeli w trakcie planowania pracy badawczej doktorant i promotor stają przed jakimś wyznawaniem, którego rozwiązanie może być trudne, to jest to najlepszy moment, żeby sięgnąć po tutora.
Tutor może pracować z doktorantem w dowolnym zakresie, m.in. zagadnień metodycznych i metodologicznych, może pracować z doktorantem w laboratorium albo wprowadzić interdyscyplinarny aspekty do jego pracy.
Tutorem może być każdy nauczyciel akademicki co najmniej ze stopniem doktora, który jest zatrudniony na Uniwersytecie Śląskim i wyrazi zgodę na współpracę. Tutorem może być też osoba niespełniająca któregoś z tych warunków (z wyjątkiem zgody), o ile uczelnia nie dysponuje ekspertem w poszukiwanym przez doktoranta zakresie. Praca z zewnętrznym tutorem wymaga zgody dziekana Szkoły Doktorskiej.
W wyborze tutora może i powinien uczestniczyć promotor.
Na Uniwersytecie Śląskim jest duża grupa nauczycieli akademickich, którzy pracowali już jako tutorzy, na przykład ze studentami Kolegium ISM albo w ramach takich programów jak Tutoring dla najlepszych studentów Uniwersytetu Śląskiego.
Cel zajęć: indywidualne wsparcie eksperta w przygotowywaniu rozprawy doktorskiej
Zgłoszenie tutora na rok akademicki 2024/2025: https://formularze.us.edu.pl/form/index/4964 (do 25 kwietnia)
Kod USOS: 20-SD-S3-TUT1 (TUT2, TUT3)
Liczba godzin w takcie jednego cyklu tutorskiego: 10
Liczba ECTS: 2 (na cykl)
Harmonogram zajęć: indywidualnie ustalany przez tutora i doktoranta
Forma zaliczenia: indywidualnie ustalana przez tutora i doktoranta
Po zakończonym cyklu tutor wypełnia formularz sprawozdania z odbytego kursu, informując o temacie tutoringu, poruszonych zagadnieniach, przebiegu i osiągniętych efektach. Sprawozdanie jest podstawą rozliczenia zajęć i będzie także okazane komisji ewaluacyjnej doktoranta.
Formularz sprawozdania obowiązujący w roku akademickim 2023/2024: