Autorka: Tove Jansson
Gatunek: powieść przygodowa dla dzieci
Zagadnienia psychologiczne: psychologia rodziny, psychologia rozwojowa, psychologia emocji i motywacji
Kto poleca: dr Łukasz Jach, prof. UŚ
Opowieści o muminkach budzą różnorodne opinie i emocje. Jedni muminki kochają, inni ich nie znoszą, a jeszcze inni – mają do nich zupełnie obojętny stosunek. Najczęściej jednak, gdy o muminkach rozmawiają dorośli ludzie, mowa jest nie tyle o obecnych wrażeniach, co o wspomnieniach z przeszłości, w których rzeczy pamiętane mieszają się z ad hoc tworzonymi, wyobrażeniowymi wypełniaczami.
Tak naprawdę, historie napisane przez Tove Jansson mają wiele warstw, a niektóre z nich wyglądają tak, jakby stworzono je właściwie z myślą o dorosłych odbiorcach. Przykładając psychologiczną miarę, warto poświęcić parę godzin na odczytanie w ten sposób książeczki „Tatuś Muminka i morze”. Tytuł obiecuje spotkanie z przygodą i mocą żywiołu. Dorosły czytelnik, mający takie oczekiwania, z pewnością się nie zawiedzie. Tyle, że żywioł szalejący na kartkach tej opowieści, to żywioł mocno psychologiczny.
Cała opowieść zaczyna się w domu muminków, w którym panuje atmosfera napięcia podobnego do ciszy przed burzą. Tatuś Muminka przeżywa coś w rodzaju „kryzysu wieku średniego”, wciąż narzekając na to, że czuje się w rodzinie coraz mniej potrzebny i szanowany oraz wspominając młodzieńcze, pełne ekscytujących wypraw czasy. Domownicy, widząc gromadzące się nad nimi czarne chmury, postanawiają z dnia na dzień porzucić swoje dotychczasowe życie i przenoszą się na położoną gdzieś hen na morzu wyspę, na której Tatuś Muminka będzie mógł odzyskać poczucie sprawstwa i bycia potrzebnym.
Okazuje się jednak, że pokładane w rewolucyjnych planach nadzieje trudno wcielić w życie, a członkowie rodziny muminków w nowych warunkach stają się coraz bardziej sfrustrowani i oddalają się od siebie. Wielkie ambicje Tatusia Muminka przegrywają z oporem materii, Mamusia Muminka coraz częściej zamyka się w sobie i ucieka myślami do chwil, gdy mogła wieść stabilne życie w swoim dawnym domu, a Muminek zawiązuje sekretną, pełną fascynacji znajomość z istotami, które zdają się zupełnie ignorować jego chęć zaprzyjaźnienia się. Jest tam też Mała Mi, której podejście do życia czasem wydaje się ironiczne, a czasem najbardziej trafne. To właśnie ona pokazuje Muminkowi i czytelnikom, że czasem własne pragnienia wchodzą w konflikt z interesami innych i chcąc realizacji własnych pragnień, trzeba liczyć się ze wszystkimi ich skutkami. Do tego, w ślad za muminkami na wyspę przybywa Buka – tajemnicza istota, przynosząca ze sobą chłód i strach. Przybycie Buki to kolejny sygnał mówiący, że przed problemami, także tymi rodzinnymi, nie da się uciec, zmieniając po prostu miejsce zamieszkania.
