W Galerii Uniwersyteckiej Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji UŚ w Cieszynie można oglądać wystawę „Głusza. Obserwatorium”. Wystawa powstała na bazie źródłowego projektu edukacyjno-badawczo-wystawienniczego „Głusza”, za który Muzeum Śląskie otrzymało wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla”.
W cieszyńskiej galerii prezentowane są obiekty g/Głuchych artystów: Nancy Rourke, Daniela Kotowskiego, a treści dostępne są w języku polskim, polskim języku migowym, angielskim oraz International Sign. Wystawę możemy zaprezentować w Cieszynie dzięki projektowi „Bezgranicze”*, w ramach którego odbędzie się również seminarium poświęcone sztuce g/Głuchych (link do transmisji: https://www.youtube.com/live/1R79jujnkhc), jest też prezentowana wystawa towarzysząca: „Może haptycznie”.
W 2022 roku Muzeum Śląskie zrealizowało wystawę „Głusza” – eksperyment wystawienniczy, uwzględniający narrację w językach migowych. Chodziło o uświadomienie odbiorcom, w jaki sposób język wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości, jak i przybliżenie zawiłości i specyfiki funkcjonowania osób g/Głuchych, a także historii tej społeczności. Na wystawie można było zobaczyć prace twórców g/Głuchych, odnoszące się do ich codziennych doświadczeń, a także projekty artystyczne mówiące o problemach w komunikacji, czy wręcz dyskryminacji g/Głuchych. Czasowa wystawa stała się kluczowym impulsem do stworzenia przez Muzeum Śląskie projektu edukacyjnego / aplikacji „Głusza. Obserwatorium”, który umożliwia kolejnym odbiorcom poznawanie historii i sztuki g/Głuchych.
Wystawa „Głusza” była też okazją do zaprezentowania szerszemu gronu odbiorców nurtu sztuki Deaf Art, który narodził się w Stanach Zjednoczonych jako manifestacja językowo-kulturowej odrębności Głuchych. Nurt ten jest krytycznym głosem środowiska, które poprzez sztukę opowiada m.in. o audyzmie, czyli dyskryminacji Głuchych w świecie zdominowanym przez kulturę dźwięku. Jedną z artystek związanych z Deaf Art jest Nancy Rourke. Muzeum Śląskie, jako pierwsze w Polsce zakupiło jej prace do swoich zbiorów.
Obrazy tej autorki, w tym jeden z bardziej znanych – „Mona Lisa Głucha” – można oglądać w Galerii Uniwersyteckiej UŚ. Do Cieszyna przyjechały też dwie inne prace Nancy Rourke: „Doris Fedrid i Rose Steinberg Feld” i „Druga fala Mediolanu”. Odwiedzający wystawę mogą również zobaczyć instalację Daniela Kotowskiego, artysty i performera mierzącego się w swojej twórczości z tematem biowładzy. Czekają na nich animacje: „52 Blue” (Klaudia Wysiadecka i Klaudia Stefańska) oraz „Dinner Table / Family Dog” (Wysiadecka / Stefańska / Latoń). Pierwsza z nich opowiada o samotności 12-letniej, niesłyszącej bohaterki, która boryka się z barierami komunikacyjnymi. Jej historia jest zestawiona z opowieścią o Blue 52 – znanym jako najbardziej samotny wieloryb na świecie. Druga z aplikacji ma interaktywny charakter i umożliwia zmianę ścieżki dźwiękowej ze zwykłego dźwięku, na odbierany przez aparaty słuchowe oraz dźwięk w implantach. Wystawa pozwala też dowiedzieć się więcej m.in. o tym, jak powstał język migowy oraz zróżnicowaniu tych języków, o kluczowych momentach z historii Głuchych, ale też buncie Głuchych, jak i o Deaf urbanism i Deaf space.
→ Wystawa Głusza. Obserwatorium
do 3 czerwca 2025 roku, czynna poniedziałek-piątek, godz. 9.00-15.00
Galeria Uniwersytecka, Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji UŚ, Cieszyn, ul. Bielska 62
3.06.2025, godz. 14.00
Finsaż wystawy połączony z oprowadzaniem kuratorskim Dagmary Stanosz (z tłumaczeniem PJM).
→ W ramach projektu „Bezgranicze”:
3 czerwca, w godz. 10.00-13.00, odbędzie się na WSNE seminarium z wykładami g/Głuchych artystów i współkuratorów wystawy:
(link do transmisji: https://www.youtube.com/live/1R79jujnkhc)
- odtworzenie nagrania wykładu artystki Nancy Rourke: „De`Via and Rourkeism”
- rozmowa ekspercka: dr hab. Katarzyna Kroczek-Wasińska, prof. UŚ; dr hab. Stefan Lechwar, prof. UŚ; mgr Dagmara Stanosz
- wykład z prezentacją dr Agnieszki Kołodziejczak: „Komiksy głuchych twórców w Polsce i na świecie”
- wykład dra Michała Justyckiego: „Słownik Sztuki w językach migowych”.
do 28 maja w Transgranicznym Centrum Informacji w Cieszynie trwa wystawa „Może haptycznie” (Ewa Jaworska/Paulina Poczęta/Karolina Sroka).
Więcej informacji: https://us.edu.pl/instytut/isp/2025/05/22/wystawa-moze-haptycznie/
→ Dziękujemy firmie CLEVERTOUCH POLSKA InfoLOGIC Adam Olszar za bezpłatne udostępnienie monitora interaktywnego do prezentacji aplikacji „Głusza. Obserwatorium”.
* Projekt „Bezgranicze”
Służy organizacji wydarzeń o charakterze artystycznym i naukowym, których ideą jest przekraczanie oraz poszerzanie granic dostępności, postrzegania czy tolerancji: społecznej, politycznej, narodowej, kulturowej etc. Punktem wyjścia dla nazwy stała się przygraniczna czy transgraniczna lokalizacja Kampusu Cieszyn i współpartnerów już realizowanych oraz planowanych projektów, a także zamiar rozwoju współpracy z obszarami naukowymi, spoza „granic” sztuk plastycznych.
