| Autor: Tomek Grząślewicz |
Integracja naukowców z różnych dyscyplin, kulturowe badania nad granicami, promocja Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego na arenie międzynarodowej – to tylko niektóre z zadań, które realizuje istniejące od niedawna Śląskie Centrum Badań nad Pamięcią Regionalną i Transgraniczną. Jego dyrektor prof. dr hab. Leszek Drong opowiada o zadaniach nowo powołanej jednostki. Tłumaczy też, skąd wziął się pomysł jej utworzenia.
– Pierwsza myśl pojawiła się wraz ze zmierzchem Centrum Badań nad Kulturami Mniejszymi – mówi prof. L. Drong. – Przestało istnieć w 2019 roku, w związku ze zmianą struktury organizacyjnej całej uczelni. Natomiast najważniejszym impulsem do tego, żeby takie centrum powołać, była chęć współpracy ze strony naukowców reprezentujących trzy wydziały naszej uczelni: Wydział Humanistyczny, Wydział Nauk Społecznych oraz Wydział Prawa i Administracji.
Podobnie jak większość centrów badawczych, również i Centrum Badań nad Pamięcią Regionalną i Transgraniczną będzie realizować projekty badawcze finansowane ze źródeł zewnętrznych. Naukowiec z UŚ podkreśla, że kluczowe w tych działaniach będzie przekraczanie granic między dyscyplinami.
– Prawdziwą wartością we współczesnej nauce jest interdyscyplinarność – zauważa prof. L. Drong. – Mówiąc po piłkarsku: gra zespołowa, która będzie się wiązała na przykład z udziałem socjologa, politolożki, literaturoznawczyni i kulturoznawcy w jednym projekcie.
Obecność przedstawicieli różnych dyscyplin ma przyczynić się do stworzenia środowiska eksperckiego, które będzie wsparciem dla polityków i mediów zainteresowanych wnikliwą analizą tego, co się dzieje w regionie. Centrum będzie też dążyć do umiędzynarodowienia uczelni przez podpisywanie umów bilateralnych o współpracy naukowej oraz zapraszanie gości zagranicznych. W czerwcowym seminarium, które zainaugurowało działalność jednostki wziął udział dr Frank Ferguson z Ulster University.
– Dr F. Ferguson opowiadał o tym, jak jedno miasto, takie jak Belfast, może być podzielone murami – komentuje literaturoznawca z UŚ. – Na Górnym Śląsku tych ścian nie widać, ale istnieją podziały polityczne, społeczne i kulturowe, wynikające z historii regionu, z pewnego poczucia odrębności, być może odwołującej się do okresu autonomii Górnego Śląska po podziale na część niemiecką i polską w 1922 r.
Na październik zaplanowane jest seminarium z udziałem prof. Eve Patten z Trinity College Dublin, która również zajmuje się granicą irlandzką, ale z perspektywy południowej części wyspy. Trwają prace nad organizacją kolejnych spotkań, także z udziałem osób spoza środowiska akademickiego. Współpraca z ośrodkami, które zajmują się kulturowymi badaniami nad granicami (cultural border studies) wzbogaca działalność centrum o element komparatystyczny, umożliwiając nieco inne spojrzenie na odrębność i spuściznę kulturową Górnego Śląska jako regionu pamięci.
Przymiotnik „śląskie” w nazwie nie odnosi się jedynie do umocowania jednostki w strukturze Uniwersytetu Śląskiego.
– Moglibyśmy np. stworzyć transdyscyplinarny podręcznik do badań nad Śląskiem (Silesian studies) w języku angielskim. Wiele osób, m.in. Rada Języka Śląskiego robi bardzo dużo, żeby rozpropagować ideę odrębności śląskiego jako języka regionalnego, ale też Ślązaków jako społeczności regionalnej. My moglibyśmy wypełnić lukę w tym zakresie za granicą. Ilekroć opowiadałem o Górnym Śląsku na Sorbonie w Paryżu czy Dublinie, spotykało się to z naprawdę dużym zainteresowaniem – przekonuje prof. L. Drong.
Teren wokół Muzeum Śląskiego w Katowicach | Fot. Daniel z Unsplash
Seminarium inaugurujące działalność Śląskiego Centrum Badań nad Pamięcią Regionalną i Transgraniczną. Na zdjęciu od lewej: prof. dr hab. Leszek Drong i dr Frank Ferguson z Ulster University | fot. Kaja Strużyk-Wanat
Członkowie centrum prowadzą interdyscyplinarne badania | fot. Kaja Strużyk-Wanat
W centrum współpracują ze sobą naukowcy z trzech wydziałów UŚ: Wydział Humanistyczny, Wydział Nauk Społecznych oraz Wydział Prawa i Administracji | fot. Kaja Strużyk-Wanat
Uczestnicy seminarium inaugurującego działalność Śląskiego Centrum Badań nad Pamięcią Regionalną i Transgraniczną | fot. Kaja Strużyk-Wanat