Uniwersytet Śląski w Katowicach

Kierownik: dr Anna Muś

W 1945 roku jako jeden z postulatów politycznych została wprowadzona teza o homogeniczności Narodu Polskiego (BERDYCHOWSKA 1998: 16-17). Transformacja ustrojowa z 1989 roku doprowadziła wprawdzie do powstania w Polsce systemu ochrony praw uznanych mniejszości etnicznych i narodowych (JANUSZ 2011), jednak wydaje się, że tylko umiarkowanie wpłynęła na zmianę postaw większości (Polaków). Badania postaw większości (przedstawicieli kultury dominującej) wobec mniejszości (przedstawicieli kultur niedominujących) już od jakiegoś czasu są prowadzone w państwach Europy Zachodniej i w USA (np. WELDON 2006). Na gruncie polskim, CBOS co roku publikuje badania dotyczące stosunku Polaków do innych narodów, ale badania te nie obejmują mniejszości etnicznych (oprócz Romów).

Celem niniejszego badania jest wstępne rozpoznanie postaw oraz wiedzy Polaków o uznanych i nieuznanych mniejszościach narodowych i etnicznych, zamieszkujących teren Rzeczpospolitej Polskiej.

Pytania badawcze są następujące: 1. Czy przedstawiciele większości (Polacy) wykazują zrozumienie dla potrzeb i dążeń przedstawicieli mniejszości? 2. Czy istnieje związek między miejscem zamieszkania a postawami wobec mniejszości?

Hipotezy badawcze zakładają, że: 1. Większość Polaków nie jest zainteresowana lub nie wykazuje zrozumienia dla potrzeb i dążeń przedstawicieli mniejszości. 2. Mieszkańcy województw, w których jest większy odsetek osób deklarujących identyfikacje niepolskie, są bardziej otwarci na problemy mniejszości, niż mieszkańcy bardziej homogenicznych etnicznie (i narodowo) województw.

Badanie zostało zaplanowane jako badanie porównawcze i zostanie przeprowadzone we wszystkich województwach w Polsce, zaś analiza danych będzie skupiała się na porównaniu wyników między województwami w zależności od udziału populacji o identyfikacji niepolskiej w oparciu o dane ze Spisu Powszechnego 2011 (Struktura…). Jeżeli opublikowane zostaną dane ze Spisu Powszechnego 2021, także zostaną one uwzględnione. Badanie wstępne będzie przeprowadzone jako badanie ilościowe z użyciem metody sondażowej poprzez wykorzystanie narzędzia kwestionariusza ankiety, opartej na pięciostopniowej skali Likerta do pytań dotyczących postaw (MAYNTZ, HOLM, HÜBNER 1985: 71-72) oraz trzystopniowej skali tak-nie-nie wiem do pytań dotyczących wiedzy. Ponieważ nie jest to badanie stricte socjologiczne, a raczej wstępna analiza do badania politologicznego, wykorzystanie uznanych skal typu skali dystansu społecznego Bogardusa czy metodologii przyjętej w badaniach the Princeton trilogy byłoby niewystarczające do osiągnięcia celów badania (BABBIE 2008). Próba zostanie dobrana losowo i obejmie 1000 osób, wprowadzona zostanie warstwa oparta na województwie zamieszkania, a liczba respondentów mieszkających w każdym z nich będzie proporcjonalna do wielkości populacji. W celu zapewnienia najwyższej jakości wyników badań, wykonanie badania zostanie zlecone instytucji zewnętrznej zajmującej się badaniami opinii publicznej i zostanie przeprowadzone metodą CATI (uwzględniającą ograniczenia wynikające z trwającej pandemii COVID-19).

Projekt dofinansowany w ramach konkursu MINIATURA 5 przez Narodowe Centrum Nauki.

Czas trwania projektu: 1 października 2021 – 30 września 2022

Wysokość dofinansowania: 49 500 PLN