Dr Mariola Paruzel-Czachura, prof UŚ wraz z mgr Zuzanną Farny (Szkoła doktorska UŚ) opublikowały artykuł pt.”Psychopathic Traits and Utilitarian Moral Judgment Revisited” w czasopiśmie Personality & Social Psychology Bulletin.
Wcześniejsze badania dotyczące psychopatii i moralności dawały zdumiewające wyniki. Pokazywały, że osoby o cechach psychopatycznych dokonują w dylematach moralnych wyborów, które mają na celu zapewnienie jak największej ilości dobra dla jak największej liczby osób. Taką postawę nazywamy utylitaryzmem. Utylitaryzm zestawiany jest z deontologią stawiającą na pierwszym miejscu normy moralne. W dylemacie wagonika, w którym osoba badana musi zdecydować, czy pociągnie za dźwignie, aby przekierować pędzący wagonik z toru, na którym leży i niechybnie zginie 5 osób, na tor z jedną osobą, osoby o cechach psychopatycznych, a więc niezdolne do odczuwania poczucia winy, manipulujące, wykorzystujące innych do swoich celów i często okrutne – wybierały pociągnięcie za dźwignie, aby ocalić jak najwięcej osób.
Aby zgłębić wiedzę na temat tego fascynującego zjawiska badaczki przeprowadziły badanie na grupie 702 osób, w którym dokonały kompleksowego pomiaru cech psychopatycznych, używając trzech różnych skal, a co za tym idzie, przyjrzały się psychopatii przez pryzmat trzech odmiennych teorii, oraz trzech skal do pomiaru utylitaryzmu – tradycyjnego dylematu wagonika, Oksfordzkiej Skali Utylitaryzmu i modelu CNI.
Badaczki odkryły, że osoby o cechach psychopatycznych nie są bardziej utylitarne, a mniej deontologiczne, to znaczy, że w mniejszym stopniu cenią normy moralne. Ponadto są impulsywne i rozhamowane, dlatego chętniej podejmują działanie (pociągnięcie za dźwignię) niż brak działania. To odkrycie otwiera nowe perspektywy w badaniach nad psychopatią i moralnością, rozszerzając naszą wiedzę o tym złożonym zjawisku.
