Duchowość i religijność bywają pomocnymi zasobami w radzeniu sobie z wyzwaniami, które niesie rzeczywistość. Z drugiej strony, stają się one nierzadko kontekstem przeżywania znacznych wewnętrznych napięć jak również tematem objawów psychopatologicznych. Na styku religijności i psychopatologii mieści się skrupulanctwo religijne, które oznacza silne zaabsorbowanie własną grzesznością, niemoralnym zachowaniem i niespełnianiem wymagań własnych wierzeń. Wielu autorów wskazuje, iż skrupulanctwo religijne jest jedną z prezentacji zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego, zwanego popularnie nerwicą natręctw.
W badaniach, które opublikowane zostały w czasopiśmie Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego (APA) Psychology of Religion and Spirituality, analizowaliśmy strukturę skrupulanctwa religijnego oraz jego związki z objawiami obsesyjno-kompulsywnymi. Pokazaliśmy, że objawy skrupulanctwa tworzą jednolity syndrom, z centralną rolą obaw o to, że czyjeś myśli i czyny są do nie zaakceptowania przez Boga. W analizie, w której uwzględnione zostały objawy obsesyjno-kompulsywne okazało się, że skrupulanctwo jest odmiennym syndromem. Kluczową i pomostową rolę między obiema grupami objawów pełniła obsesyjność.
W badaniu zastosowano sieciowe podejście do psychopatologii, które stanowi współczesną alternatywę do nastawionego nozologicznie nastawienia psychiatrycznego. W podejściu sieciowym koncentrujemy się na wzajemnych interakcjach symptomów, a nie na ich ukrytym wspólnym mechanizmie. Badania przeprowadzili psychologowie i teologowie z Uniwersytetu Śląskiego (Marcin Moroń, Magdalena Biolik-Moroń i ks. Krzysztof Matuszewski oraz student V roku psychologii Dariusz Niedbała) oraz ks. dr hab. prof. UO Dariusz Krok.
Moroń, M., Krok, D., Niedbała, D., Biolik-Moroń, M., & Matuszewski, K. (2024). Dimensionality of scrupulosity and its associations with obsessive-compulsive symptomatology in a nonclinical sample: A network approach. Psychology of Religion and Spirituality. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/rel0000520
