Ekonomie lokalne i terytoria po automatyzacji
Otwarte seminarium teoretyczne w ramach projektu Networking Ecologically Smart Territories
„Kapitalizm, poprzez sam swój rozwój, osiągnął wewnętrzną i zewnętrzną granicę, której nie jest w stanie pokonać. Czyni to z niego system, który jedynie za pomocą sztucznych wybiegów może przetrwać kryzys swoich fundamentalnych kategorii: pracy, wartości, kapitału” – pisał w 2007 roku filozof społeczny André Gorz. Nadchodząca automatyzacja, związana z szerzej rozumianą transformacją cyfrową uniemożliwi dalsze stosowanie takich wybiegów. W obliczu tego wstrząsu technologicznego i jego współistniejących następstw (psychospołecznych, edukacyjnych, ekologicznych, politycznych i geopolitycznych) odpowiedzi na samonarzucające się pytanie o warunki pokojowej przyszłości po kapitalizmie, jaki znamy, jeszcze nigdy bardziej nie wymagały wyjścia poza schematy ideowe odziedziczone po poprzednim stuleciu.
Podczas niniejszego seminarium chcemy określić, na ile klucz do takiej pokojowej przyszłości leży w dowartościowaniu lokalności związanych z konkretnymi terytoriami miejskimi i wiejskimi, z uwzględnieniem geograficznych, historycznych, gospodarczych i społecznych procesów ich kształtowania. Co zrobić, aby nieuchronna automatyzacja mogła takiemu dowartościowaniu lokalności służyć? W jaki sposób mogłaby ona stać się zaczynem pozytywnej zmiany społecznej, której zakres i cele są inne niż technokratyczna agenda forsowana przez globalnych gigantów cyfrowych? Dlaczego innowacja jest społeczna lub nie ma jej w ogóle? Do jakiego stopnia i na jakich warunkach współczesne technologie obliczeniowe – od mediów społecznościowych do urządzeń typu smart i robotów – mogą być określane jako innowacyjne?
O ile wszystkie te zagadnienia wymagają szerszego namysłu teoretycznego nad przemianami technonaukowymi zaawansowanego kapitalizmu, o tyle chcemy je omówić w bezpośrednim odniesieniu do konkretnej lokalności, jaką jest Dąbrowa Górnicza, ze szczególnym uwzględnieniem robotniczego i socjalistycznego dziedzictwa tego Zagłębiowskiego miasta, a także jego całkowicie zantropogenizowanej przyrody. Czy na nowo odczytana przeszłość Dąbrowy Górniczej może otworzyć nową epokę dla miasta w obliczu międzynarodowych obaw antropocenu? Jak połączyć badania w działaniu i namysł antropologiczny z ideą ekonomii współtwórczej i szukać rozwiązań dla lepszej przyszłości lokalnej? W jaki sposób do takiego namysłu może nas zainspirować włoska szkoła terytorialistów, refleksja nad obiektami technicznymi i teoria indywiduacji Gilberta Simondona, dziedzictwo przyrodnicze i różnorodność kulturowa Galapagos, doświadczenia pracy ciała byłych pracowników i pracowniczek fabryki „Ursus”, wynalazczość mieszkańców byłych PGR-ów opisana przez Tomasza Rakowskiego, rewitalizacja Dublina oraz eksperymentalne projekty społeczne zainicjowane przez Bernarda Stieglera na północnych przedmieściach Paryża?
Seminarium jest organizowane w ramach projektu Networking Ecologically Smart Territories (NesT), finansowanego przez Komisję Europejską w ramach programu Horyzont2020, Maria Skłodowska-Curie RISE. Projekt NesT jest realizowany w latach 2021-2023 przez Centrum Badań Krytycznym Nad Technologiami Uniwersytetu Śląskiego, które wchodzi w skład międzynarodowego konsorcjum badawczego razem z: Technological University Dublin (lider projektu), Institut de recherche et d’innovation Centre Pompidou, Université Paris Lumières, Universidad de las Artes de Ecuador, University of California, Berkeley. W projekcie bierze udział także pięciu partnerów nieakademickich: Dublin City Council, Département de la Seine-Saint-Denis, Phosphène Disnovation, Consejo de Gobierno de Galápagos i Fabryka Pełna Życia w Dąbrowie Górniczej.
Więcej o projekcie: https://www.nestproject.eu/
Seminarium ma charakter otwarty. Liczba miejsc ograniczona.
W przypadku zainteresowania prosimy o kontakt: michal.krzykawski@us.edu.pl
Miejsce: Wydział Humanistyczny, ul. Uniwersytecka 4, pomieszczenie C017.
Daty spotkań (wszystkie spotkania odbywają się we wtorki, początek o godz. 16.30): 22.03, 29.03, 12.04, 10.05, 24.05, 07.06, 21.06
Teksty:
01
22.03. Badania współtwórcze i ekonomia współtwórcza. Założenia i cele
Bernard Stiegler i Kolektyw Internacja, Konieczna bifurkacja. „Nie ma alternatywy”, tłum. Michał Krzykawski, Miłosz Markiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2022 [w przygotowaniu] (rozdziały 1, 3 i 4).
http://www.openhumanitiespress.org/books/titles/bifurcate/
02
29.03. Nowe pytanie o terytorium po zaawansowanym kapitalizmie
Wolfgang Streeck, How Will Capitalism End? Essays on a Failing System, Verso, New York, London 2016 (wstęp)
Alberto Magnaghi, The Urban Village: A Charter for Democracy and Local Self-Sustainable Development, trans. David Kerr, Zed Books, London and New York 2005 (wstęp i rozdział I)
03
12.04. Automatyzacja i nihilizm
Bernard Stiegler, The Automatic Society 1. The Future of Work, trans. Dan Ross, Polity, London 2017 (wstęp)
Michał Krzykawski, Od nowego pytania o technikę do nowej ekonomii politycznej w epoce maszyn o wysokiej mocy obliczeniowej. Filozofia aktywistyczna Bernarda Stieglera, Biennale Warszawa 2022 [w przygotowaniu]
04, 05
10.05 i 24.05. Antropologiczne metody współtworzenia wiedzy ze społecznością
Rabinow, P., Steps toward an anthropological laboratory, ARC Concept Note, nr 1 2006.
Gan, E., & Tsing, A., How Things Hold. Social Analysis, nr 62(4) 2018, s. 102–145.
Pink, S., Etnografia wizualna. Obrazy, media i przedstawienie w badaniach, Kraków 2009, s. 31-57.
Tomasz Rakowski, Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego, Gdańsk 2009, s. 7-63.
06
07.06 Teoria indywiduacji
Gilbert Simondon, The Position of the Problem of Ontogenesis, trans. Gregory Flanders, Parrhesia no 7/2009, http://www.parrhesiajournal.org/parrhesia07/parrhesia07.pdf
Bernard Stiegler, Konstytucja a indywiduacja w: Ukonstytutować Europę 1. W świecie, który nie ma wstydu, tłum. Michał Krzykawski, Eperons-Ostrogi, Kraków 2019, s. 9–24.
07
21.06 Obiekt techniczny, ciało techniczne, kultura techniczna
Gilbert Simondon, On the Mode of Existence of Technical Object, trans. Cecile Malaspina, John Rogove, Univocal, Minneapolis, 2017 (wstęp)
Henri Lefebvre, TBA
