How to distinguish a “scientoskeptic” from a “scientoenthusiast”? Psychometric properties and criteria for qualitative interpretation of the scores of the Views of Science Questionnaire in a Polish quota sample. Current Issues in Personality Psychology, 9(1), 66–83.
Antyszczepionkowcy, płaskoziemcy, ludzie zaprzeczający zachodzącym zmianom klimatycznym – zapewne większość z nas słyszała o osobach kwestionujących naukowe ustalenia i nie ufających naukowcom. Ale istnieje też drugi biegun postaw wobec nauki, dla którego charakterystyczne są poglądy związane z uznawaniem języka naukowego za najbardziej sensowny opis rzeczywistości a naukowych teorii i wyników badań za niezawodne drogowskazy życiowych decyzji. Pomiędzy jednym a drugim krańcem jest zaś obszar różnorodnych poglądów i postaw wobec nauki, gdzie właściwie każdy mógłby znaleźć typowe dla siebie stanowisko…
Artykuł pt. How to distinguish a “scientoskeptic” from a “scientoenthusiast”? Psychometric properties and criteria for qualitative interpretation of the scores of the Views of Science Questionnaire in a Polish quota sample opublikowany ostatnio w czasopiśmie „Current Issues in Personality Psychology” dostarcza narzędzi pozwalających określić, jak poglądy konkretnej osoby na temat nauki i naukowców wypadają na tle dużej, przekrojowej próby Polaków. Wyniki omawianego w artykule Kwestionariusza Opinii o Nauce mogą być używane również w celu sprawdzania, czy cała badana grupa różni się pod względem swoich postaw na temat nauki od profilu takich postaw charakteryzującego przekrojową próbę Polaków lub jej część określoną ze względu na wiek i płeć. Pod uwagę można brać w tym przypadku nie tylko ogólny poziom postaw wobec nauki, ale również bardziej specyficzne aspekty związane z zaufaniem do metod naukowych, uznawaniem naukowców za ekspertów, uważaniem nauki za narzędzie praktycznego wpływania na rzeczywistość oraz wiązanymi z nauką nadziejami na poprawę losu całej ludzkości.
Prowadzone w ostatnich latach badania wykazały, że przekonania na temat nauk i naukowców wiążą się między innymi z wyznawanymi wartościami i celami życiowymi, postawami wobec szczepionek, odbiorem treści reklamowych, a nawet preferencjami estetycznymi. Dane zawarte w artykule opublikowanym w „Current Issues in Personality Psychology” otwierają furtkę do dalszych prac nad znaczeniem scjentystycznego światopoglądu oraz dają możliwość diagnozowania jego poziomu u pojedynczych osób. W świecie, w którym nieustanny rozwój nauki i technologii rozbudzają zarówno wiele nadziei, jak i społecznych niepokojów, badania nad światopoglądem scjentystycznym stanowią ważny i perspektywiczny kierunek psychologicznych dociekań.
Więcej na temat naukowego badania postaw wobec nauki w innych publikacjach:
- Jach, Ł. (2015). Nauka jako obiekt kultu. Wprowadzenie do koncepcji scjentoteizmu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
- Jach, Ł., Chmiel, S. (2018). „Polecam!” – naukowiec / „Polecam!” – konsument. Znaczenie obecności społecznych lub naukowych dowodów słuszności dla oceny wiarygodności reklam w kontekście refleksyjności poznawczej, maksymalizacji i światopoglądu scjentystycznego. Psychologia Ekonomiczna, 13, 19–34.
- Jach, Ł. (2019). Scjentoteizm pod lupą. Konstrukcja i własności psychometryczne kwestionariusza do badania aspektów światopoglądu scjentystycznego. Przegląd Psychologiczny, 62(1), 113–139.
- Jach, Ł. (2020). Światopogląd scjentystyczny – korelaty i uwarunkowania. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Przygotował: dr Łukasz Jach