Międzynarodowy zespół, w skład którego wchodzą: dr Dorota Prysak, dr Cecylia Tatoj i dr Aniela Kucharska z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dr Juana Herrera Cubas z Uniwersytetu La Laguna w Hiszpanii oraz dr Jana Kořínková z Uniwersytetu Palackiego w Republice Czeskiej, prowadzi badania na temat nauczania języków obcych uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Violetta Kulik: Skąd pomysł na takie badania?
Dr Dorota Prysak (Uniwersytet Śląski w Katowicach): Nauczanie języków obcych uczniów i studentów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi stanowi złożone i wielowymiarowe wyzwanie, wymagające od nauczyciela specjalistycznej wiedzy, umiejętności i empatii. Zrozumienie specyfiki potrzeb tych uczniów i studentów oraz zastosowanie odpowiednich strategii dydaktycznych są kluczowe dla zapewnienia im dostępu do edukacji językowej, wspierania ich rozwoju językowego i zwiększenia szans na sukces w nauce. W obszarze glottodydaktyki uczniów i studentów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi istnieje wiele zagadnień wymagających zbadania. Dlatego wspólnie podjęłyśmy inicjatywę badań, mających na celu opracowanie praktycznych wskazówek dla nauczycieli uczących języków obcych. Wspólnie w naszych badaniach ankietowych wzięło udział 232 nauczycielek i nauczycieli z Polski, Hiszpanii i Republiki Czeskiej.
Violetta Kulik: Jakie są główne wyzwania stojące przed nauczycielami podczas pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
Dr Aniela Kucharska (Uniwersytet Śląski w Katowicach): Nauczyciele pracujący z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) napotykają różne wyzwania. Specjalne potrzeby edukacyjne obejmują różnorodne schorzenia, takie jak trudności w uczeniu się, zaburzenia ze spektrum autyzmu, zaburzenia sensoryczne oraz trudności emocjonalne i behawioralne. Zaspokojenie tak szerokiego wachlarza potrzeb w jednej klasie może być sporym wyzwaniem i wymaga wysokiego poziomu profesjonalnej wiedzy i kreatywności.
Nauczyciele powinni dostosować swoje metody nauczania do indywidualnych potrzeb uczniów ze SPE, co wymaga znacznej elastyczności i zdolności adaptacyjnych. Co więcej, skuteczne wsparcie często zależy od podejścia opartego na współpracy, które obejmuje rodziców i specjalistów. Chociaż wyzwań jest wiele, jednym z najważniejszych aspektów jest zapewnienie wsparcia emocjonalnego przy jednoczesnym tworzeniu pozytywnego środowiska w klasie.
Violetta Kulik: Czy nauczyciele czują się odpowiednio przygotowani do pracy z takimi uczniami?
Dr Juana Herrera Cubas (Uniwersytet La Laguna, Hiszpania): Z naszych wstępnych badań wynika, że zarówno nauczyciele, jak i wykładowcy akademiccy nie czują się odpowiednio przygotowani, a także nie otrzymują wystarczającego wsparcia instytucjonalnego do pracy z uczniami i ze studentami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Tymczasem liczba osób z takimi niepełnosprawnościami jak niepełnosprawność słuchowa, wzrokowa, ruchowa, zaburzenia psychiczne czy ADHD, aby wymienić tylko niektóre, rośnie z każdym rokiem. Szczególnie ważne wydaje się nam wsparcie nauczycieli oraz wykładowców języków obcych, ponieważ glottodydaktyka skupia się nie tylko na nauce języka samego w sobie, lecz przede wszystkim na rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych, z którymi osoby ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mają najczęściej duży problem.
Violetta Kulik: Mówimy o nauczycielach i wykładowcach, a czy studenci chcieliby otrzymać wiedzę na temat pracy z osobami o specjalnych potrzebach?
Dr Jana Kořínková (Uniwersytet Palackiego w Republice Czeskiej): Zapytaliśmy w ankiecie zarówno przyszłych nauczycieli, jak i osoby wybierające inną ścieżkę zawodową, czy dostrzegają potrzebę szkoleń lub kursów dotyczących pracy z osobami o specjalnych potrzebach. Odpowiedzi były zdecydowanie pozytywne. Większość z nich zauważa w społeczeństwie, a także w swojej własnej grupie, osoby, wobec których nie wie, jak się zachować. W odniesieniu do szkolenia przyszłych nauczycieli należy dodać, że chociaż wszyscy studenci są wprowadzani w ogólne zasady edukacji specjalnej, często uważają, że są one zbyt teoretyczne i nie zawierają wiedzy praktycznej, którą można by zastosować w konkretnych przypadkach.
Violetta Kulik: Czy badania te mają jakiś wymiar praktyczny?
Dr Cecylia Tatoj (Uniwersytet Śląski w Katowicach): Jak najbardziej, jesteśmy w trakcie opracowywania materiałów dla nauczycieli języków obcych, w których omówimy problemy, z jakimi mogą się spotkać. Przedstawimy także konkretne działania oraz metody, które mogą stosować. Wszystko po to, aby nauczyciele potrafili dotrzeć z konkretną informacją do ucznia ze specjalnymi potrzebami oraz ułatwić mu naukę. Z przeprowadzonych przez nas ankiet wynika, że nauczyciele chcieliby otrzymać takie materiały w formie wideo lub podcastu, a także chętnie uczestniczyliby w szkoleniach stacjonarnych.
Violetta Kulik: Serdecznie dziękuję za rozmowę.
