Badanie przeprowadzone w 68 krajach pokazuje, że ludzie nadal ufają naukowcom: globalne spojrzenie z największego postpandemicznego badania dotyczącego zaufania do naukowców
Międzynarodowy zespół 241 naukowców, kierowany przez dr Viktorię Colognę (Uniwersytet Harvarda, ETH Zurich) oraz dr. Nielsa G. Mede (Uniwersytet w Zurychu), zbadał poziom zaufania do naukowców w 68 krajach. Uniwersytet Śląski reprezentowały dr Mariola Paruzel-Czachura, prof. UŚ i doktorantka mgr Katarzyna Pypno-Blajda z Instytutu Psychologii.
Pomimo często powtarzanych twierdzeń o kryzysie zaufania do nauki, ich wyniki, opublikowane w Nature Human Behaviour, pokazują, że większość ludzi w większości krajów ma stosunkowo wysoki poziom zaufania do naukowców. Ponadto, większość uczestników badania uważa, że naukowcy powinni bardziej angażować się w życie społeczne i procesy decyzyjne.
To badanie jest wynikiem projektu TISP Many Labs – wspólnego wysiłku, który pozwolił autorom przeprowadzić ankietę na 71 922 osobach w 68 krajach, w tym w wielu słabo zbadanych krajach tzw. „Globalnego Południa”.
Kluczowe wyniki
Powszechne zaufanie:
W 68 krajach większość społeczeństwa wykazuje stosunkowo wysokie zaufanie do naukowców (średni poziom zaufania = 3,62 w skali od 1 = bardzo niskie zaufanie do 5 = bardzo wysokie zaufanie). Większość respondentów uważa również, że naukowcy są kompetentni (78%), uczciwi (57%) oraz troszczą się o dobro innych (56%).
Chęć zaangażowania naukowców:
Większość uczestników badania popiera aktywną rolę nauki w społeczeństwie i procesach decyzyjnych. Globalnie 83% respondentów uważa, że naukowcy powinni komunikować się z ogółem społeczeństwa. Jedynie mniejszość (23%) sądzi, że naukowcy nie powinni aktywnie opowiadać się za konkretnymi politykami. 52% badanych uważa, że naukowcy powinni być bardziej zaangażowani w procesy tworzenia polityki.
Wyniki potwierdzają jednak wcześniejsze badania wskazujące na znaczne różnice między krajami i grupami społecznymi. W szczególności stwierdzono, że w krajach zachodnich osoby o prawicowych poglądach politycznych mają mniejsze zaufanie do naukowców niż osoby o lewicowych poglądach. Jednak w większości krajów orientacja polityczna nie była związana z poziomem zaufania do naukowców.
Wyzwania i rekomendacje
Wyniki podkreślają również pewne obszary wymagające uwagi. Globalnie mniej niż połowa respondentów (42%) uważa, że naukowcy biorą pod uwagę opinie innych. Wyniki pokazują również, że wiele osób w wielu krajach odczuwa, że priorytety nauki nie zawsze pokrywają się z ich własnymi. Uczestnicy przypisali wysokie priorytety badaniom nad poprawą zdrowia publicznego, rozwiązywaniem problemów energetycznych i redukcją ubóstwa. Badania nad rozwojem technologii obronnych i wojskowych otrzymały niższy priorytet. Co więcej, uczestnicy wyraźnie uważają, że nauka priorytetowo traktuje rozwój technologii obronnych i wojskowych bardziej, niż by sobie tego życzyli.
Autorzy rekomendują, aby naukowcy potraktowali te wyniki poważnie, znaleźli sposoby na większe otwarcie się na opinie publiczne i uwzględnianie ich w swoich działaniach, a także rozważyli sposoby dotarcia do grup konserwatywnych w krajach zachodnich. W dłuższej perspektywie naukowcy powinni zastanowić się nad swoją rolą w wyznaczaniu priorytetów zgodnych z wartościami społecznymi.
Poza publikacją wyników w recenzowanym artykule naukowym autorzy stworzyli również interaktywny panel wizualizacji danych, w którym użytkownicy mogą eksplorować wyniki i porównywać je między krajami: https://www.tisp-manylabs.com/
