Tematem konferencji jest rozpoznanie, w jaki sposób to specyficzne napięcie między koncepcjami kulturowymi a instytucjami państwowymi rezonowało w naszych kulturach i literaturach narodowych, jak tworzyło historie, inicjowało praktyki i cyzelowało narracje dominujących fikcji męskości (Silverman: 1992). Punktami wyjścia dla proponowanego projektu są trafne spostrzeżenia Teresy de Lauretis (1992), że „reprezentacje kulturowe odgrywają kluczową rolę w społecznej konstrukcji – i dekonstrukcji – męskości” oraz opinia Todda W. Reesera, że: „Hegemoniczna męskość jest zawsze w ruchu. Zawsze. Nigdy nie jest stabilna”. (Reeser: 2017)
Procesy modernizacyjne końca XIX wieku zakładają, że „maskulinizacja” jest warunkiem sine qua non odrodzenia narodowego (anachroniczne struktury społeczne były często interpretowane jako wynik słabej lub niewłaściwej pozycji męskości w danej kulturze). Odzyskanie strukturalnej możliwości budowania męskiej hegemonii na poziomie narodowym w odrodzonych po 1918 roku państwach (Polska, Czechosłowacja, „nowe” Węgry, Jugosławia itd.) było kontrapunktowane przez emancypację kobiet, pojawienie się homoseksualności w polu społecznej widoczności i sąsiednie „silne” projekty maskulinistyczne (nazistowskie państwo niemieckie, robotnicze państwo radzieckie). Można zatem przypuszczać, że nowoczesne koncepcje męskości w krajach Europy Środkowej miały specyficzną i, by tak rzec, (pół)peryferyjną (Blagojević: 2014) genealogię. Ze względu na ich rzeczywiste lub wyobrażone zacofanie cywilizacyjne, są one podszyte niepewnością, zwłaszcza w czasach wstrząsów i transformacji, których nasza część świata doświadczyła w XX wieku. Nie będzie zatem przesadą stwierdzenie, że w peryferyjnej nowoczesności nie ma męskości, a jedynie kolejne kryzysy męskości wynikające z niestabilności instytucji społecznych i kulturowych instancji tworzących ideologie męskiej hegemonii lub dominacji.
Współczesne teorie męskości pozwalają nam przenieść nacisk z „bycia” na „stawanie się” i ujawniają złożoność i procesualność, a także nieodłączną „niekompletność” męskości/-ości. Pozwala nam to zdefiniować obszar dociekań, którym jest prześledzenie poczucia definicyjnej niepewności co do tego, czym jest „męskość” w nowoczesności, jakie są jej ograniczenia, które jej kulturowe artykulacje są najbardziej/najmniej pożądane i dlaczego. Odnosząc tę obserwację do historycznej pozycji krajów Mitteleuropy, chcemy prześledzić literackie i artystyczne zmagania z męską formą nowoczesności w okresie i) rozwoju gospodarki kapitalistycznej w drugiej połowie XIX wieku, ii) dwudziestolecia międzywojennego, iii) ery państwowego socjalizmu, iv) potransformacyjnej (post)nowoczesności.
Projekt „Środkowoeuropejskie męskości w perspektywie porównawczej” rozwijany jest przez badaczy z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (UŚ), Katedrę Literatury Czeskiej i Porównawczej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Karola (ÚČLK FF UK), Instytut Literatury Czeskiej Czeskiej Akademii Nauk (ÚČL AV ČR), Instytut Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego (IKP WP UW), Instytut Literatury Słowackiej Słowackiej Akademii Nauk (ÚSL SAV), Instytut Literatury Słowackiej Słowackiej Akademii Nauk (ÚSL SAV), węgierskie Centrum Nauk Społecznych – Instytut Socjologii (HUN-REN TK SZI) oraz Francuskie Centrum Badawcze Nauk Humanistycznych i Społecznych w Pradze (CEFRES, CNRS-MEAE), wspierane przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych w ramach programu PARCECO.
