Edukacja włączająca stanowi obecnie jeden z głównych nurtów kształcenia uczniów o specjalnych potrzebach w rozwoju, ponadto jest również ważnym czynnikiem zmiany całych systemów edukacyjnych ukierunkowany na podnoszenie jakości kształcenia i wychowania wszystkich uczniów. Nie może więc dziwić szczególne zainteresowanie badaczy uwarunkowaniami jej jakości. Wiele badań skupia się na nauczycielach – ich postawach wobec założeń i sposobów realizacji edukacji włączającej oraz kompetencjach do pracy z grupą uczniów o zróżnicowanych możliwościach i potrzebach. Analiza wielu badań pokazuje, że pozytywne nastawienie nauczycieli do edukacji włączającej zwiększania akceptację różnorodności w szkole, prowadzi do konstruowania korzystnych rozwiązań w jej obszarze, intensyfikowania praktyk włączających, co w efekcie przyczynia się do jej sukcesu.
W książce Teachers’ Beliefs about Inclusive Education współautorstwa prof. dr. hab. Zenona Gajdzicy zostały zaprezentowane i omówione wyniki podłużnych badań opinii polskich nauczycieli szkół i przedszkoli ogólnodostępnych na temat wybranych założeń i rozwiązań organizacyjnych stanowiących podstawy edukacji włączającej. Opinie zostały rozpatrzone w aspekcie wybranych cech demograficznych nauczycieli: płci, miejsca zamieszkania, stażu pracy oraz szczebla kształcenia na którym pracują (przedszkole, wczesna edukacja, klasy wyższe szkoły podstawowej, szkoła ponadpodstawowa) i rodzaju placówki (publiczna, niepubliczna).
Zaletą książki jest rozpoznanie badanych opinii w perspektywie temporalnej – w dwóch pomiarach 2020 i 2022 roku. Warto dodać, że okres pomiędzy dwoma badaniami był niezwykle dynamiczny dla polskiej edukacji: pandemia covid, nagłe pojawienie się w systemie edukacji wielu uczniów z Ukrainy oraz opublikowanie przez Ministerstwo nowego programu reform kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Badanie podłużne pozwoliło na uchwycenie zmiany w opiniach badanych na temat wybranych założeń teoretycznych oraz organizacyjnych edukacji włączającej. Warto w tym miejscu podkreślić, że podłużne badania postaw nauczycieli wobec edukacji włączającej są praktycznie nieobecne w literaturze przedmiotu, co w naszym przekonaniu czyni prezentowane wyniki jeszcze bardziej interesującymi.
Prof. dr hab. Zenon Gajdzica
Foto. Małgorzata Dymowska