Uniwersytet Śląski w Katowicach

Czy można zrekonstruować sposoby przeżywania i zapisywania emocji w odległej przeszłości? Czy w literaturze staroangielskiej tworzonej ponad tysiąc lat temu można znaleźć dowody na istnienie doktryn dotyczących stanów emocjonalnych i strategii wobec nich? Czego możemy się dowiedzieć z funkcjonującej w przeszłości praktyki wyrażania i postrzegania emocji? Czego bali się pierwsi Anglicy i czy strach był wyłącznie negatywnym rodzajem doświadczenia? I w końcu: czy strach może być rozumiany jako droga ku mądrości?

Odpowiedzi na te i inne pytania to sedno projektu poświęconego poetyce i polityce strachu w staroangielskiej tradycji literackiej. W projekcie podjęto próbę konceptualizacji staroangielskich ekspresji grozy i lęku, omówiono funkcje i retoryczne zastosowania strachu oraz postawy wobec tego emocjonalnego stanu występujące w tekstach tworzonych w języku staroangielskim między IX a XI wiekiem, w czasach zewnętrznych i wewnętrznych napięć, konfliktów i przemian społeczno-politycznych oraz religijnych.

Punktem wyjścia badań projektowych jest teza, że rola strachu w poezji staroangielskiej jest silnie powiązana z gnomiczną tradycją chrześcijańską, w której kładzie się nacisk na funkcję sprawczą strachu, rozumianą jako możliwość duchowego rozwoju. W badaniach przyjęto perspektywę łączącą metodologie studiów literackich, społecznych i medycznych, a narzędzia związane z historią emocji i emocjonalności zastosowano w analizie zachowanej staroangielskiej poezji wernakularnej, ze szczególnym uwzględnieniem, poezji gnomicznej inspirowanej homiletyką i wczesnośredniowieczną tradycją mistyczną. Oczekiwane wyniki badań pozwolą rzucić nowe światło na całościowe rozumienie wczesnośredniowiecznych emocji w literaturze, sytuując je w religijnych i filozoficznych perspektywach tego okresu i przyczyniając się w ten sposób do lepszego emocjonalnego zrozumienia przeszłości i teraźniejszości.