Katowickie odkrycie nowej filozofii
Wydana w 2020 roku rozprawa prof. dra hab. Andrzeja J. Norasa Geschichte des Neukantianismus[1] stanowi podsumowanie prawie trzydziestu lat badań nad neokantyzmem prowadzonych w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jej wyjątkowość polega na całościowym przedstawieniu genezy ruchu neokantowskiego, jak również jego poszczególnych kierunków oraz szkół. Podczas gdy inne istniejące na świecie i w Polsce prace poświęcone tej problematyce stawiały sobie za cel jedynie wybiórcze i fragmentaryczne opracowanie zagadnienia neokantyzmu. Rozprawa prof. dr hab. Andrzeja Norasa pod względem szczegółowości, dokładności, żmudności i wytrwałości ma charakter benedyktyński, a przedstawione w niej ustalenia wyrastają daleko poza obowiązujące w literaturze przedmiotu ustalenia. Tym samym otwiera ona nową perspektywę badań nad neokantyzmem. W efekcie otrzymaliśmy klasyczne dzieło z zakresu historii filozofii, które nie tylko daje nam wiedzę o neokantyzmie, lecz przede wszystkim stanowi gotowy wzór uprawiania filozofii. W ten sposób praca prof. dr hab. Andrzeja J. Norasa doskonale wpisuje się w polską tradycję pisania historii filozofii. Jej umiędzynarodowienie przez tłumaczenie na język niemiecki i wydanie za granicą pozwoli na dotarcie nie tylko do polskich, a nawet nie tylko do niemieckich, lecz przede wszystkim do światowych badaczy neokantyzmu, gdyż literatura badań nad tym zagadnieniem jest niemieckojęzyczna.
Jesteśmy jednym ze światowych centrów badań nad neokantyzmem, które po wielu latach zapomnienia przeżywają obecnie renesans w Europie i świecie. Niemcy, czyli ojczyzna neokantyzmu, miały przez długi czas ogromny problem z uznaniem tego nurtu, gdyż większość filozofów neokantowskich miała pochodzenie żydowskie. W okresie nazistowskim badania nad neokantyzmem z oczywistych powodów nie mogły być prowadzone, a po wojnie – już z mniej oczywistych motywów – Niemcy chcieli tak mocno zapomnieć o swym upadku, że wyparli również wartościowe aspekty swojej historii. Dlatego nowe badania nad neokantyzmem rozpoczęły się dopiero w latach dziewięćdziesiątych – i tak właściwie poza Niemcami – we Włoszech, Holandii, Szwajcarii, a także w Polsce. Instytut Filozofii w Katowicach dobrze wykorzystał ten moment, żeby wpisać się w aktualny nurt badań. Najważniejszym odkryciem tych badań jest, że neokantyzm stanowi całkiem oryginalną oraz nowatorską postać filozofii krytycznej i w żadnym razie nie jest tylko odnowieniem myśli Immanuela Kanta.
[1] A.J. Noras, Geschichte des Neukantianismus, tłum. Tomasz Kubalica, Polish Contemporary Philosophy and Philosophical Humanities 19, Bern, Peter Lang 2020, https://doi.org/10.3726/b17145.
A New Philosophy Discovered in Katowice
Published in 2020, Professor Andrzej J. Noras’s book Geschichte des Neukantianismus[1] sums up almost thirty years of research into neo-Kantianism done in the Institute of Philosophy at the University of Silesia in Katowice. What is special about this book is that it offers a complete overview of the origins of neo-Kantian movement, as well as of particular directions and schools related to it. Meanwhile, other available works concerned with this issue have focused on neo-Kantianism rather selectively and in a piecemeal fashion. Professor Andrzej Noras’s study, on the strength of its detailed and tenacious treatment of the issue, may be described as exactingly thorough, while its conclusions rise far above the claims already made in the literature on neo-Kantianism. Thereby this book opens new avenues for research into neo-Kantianism: it is a classical philosophical work, replete with new knowledge on the subject, but, crucially, it is a new, ready-made model for doing philosophy in XXI century. By having it translated into German and published by Peter Lang, we hope to reach international audiences, including researchers interested in neo-Kantianism. Most of the literature on this issue has been published in German.
The Institute of Philosophy in the University of Silesia is one of the world-known centres concerned with neo-Kantianism. Those centres, having suffered years of neglect, are enjoying a renaissance in Europe and elsewhere. Germany, the womb of neo-Kantianism, persistently refused to acknowledge that movement, as most of the neo-Kantian philosophers were of Jewish origin. During the Nazi period research into neo-Kantianism could not, for obvious reasons, be conducted, and following WWII, for less obvious reasons, Germany repressed much of its own tragic history, including some glorious aspects of its past. That is, perhaps, why research concerned with neo-Kantianism emerged in the 1990s, and mostly outside Germany: in Italy, the Netherlands, Switzerland and Poland. The
Institute of Philosophy in the University of Silesia in Katowice has substantially contributed to the current research. Its crucial conclusion is that neo-Kantianism constitutes an original and ground-breaking mode of critical philosophy and it is much more than just a reconstruction of Immanuel Kant’s thinking.
[1] A.J. Noras, Geschichte des Neukantianismus, tłum. Tomasz Kubalica, Polish Contemporary Philosophy and Philosophical Humanities 19, Bern, Peter Lang 2020, https://doi.org/10.3726/b17145.
